کارشناسان از دلایل مثبت شدن نرخ رشد اقتصادی می گویند

طی هفته های گذشته موضوع نرخ رشد اقتصادی ۴.۶ درصدی ایران در ۳ ماهه نخست سال ۹۳ به یکی از بحث های اصلی محافل اقتصادی و سیاسی کشور تبدیل شده و در حالی که بانک مرکزی طی گزارشی به جزئیات این نرخ رشد پرداخته اما برخی کارشناسان فضای اقتصادی کشور را متناسب با این نرخ اعلام شده نمی دانند.

در همین رابطه غلامرضا مصباحی مقدم عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس می گوید دولت باید جلوی رشد بی‌رویه نقدینگی را بگیرد. نرخ ۳۱ درصد یک سال گذشته نمی‌تواند به کاهش بیشتر رشد تورم و دست یافتن به تورم یک رقمی منتهی شود. اما نرخ رشد ۴.۶ درصد اعلام شده که در مطبوعات ذکر شده به شدت غلط و غلط‌ انداز است. مگر می‌شود نرخ رشد۵.۸- درصد سال گذشته در سه ماهه اول سال ۹۳ به۴.۶ رسیده باشد؟ این به افسانه شبیه‌تر است.

مصباحی مقدم گفته است احتمال دارد در مقایسه سال ۹۳ با ۹۲ این نرخ رشد به دست آمده باشد که با کم کردن ۴.۶ از نرخ -۵.۸ نتیجه ۱.۲- می‌شود. یعنی هنوز نرخ رشد زیر صفر است.

این در شرایطی است که مسعود نیلی مشاور اقتصادی رییس جمهور با تاکید براینکه رشد اقتصادی بهار نسبت به بهار سال گذشته که بدترین دوره رکود اقتصادی بوده سنجیده شده است، گفته است انتظار تکرار چنین رشدی را تا پایان سال نداشته و پیش‌بینی ما رشد اقتصادی بین دو تا سه درصد خواهد بود.

وی با اشاره به اینکه شیوه محاسبات ما برای سنجش رشد اقتصادی و مقایسه یک فصل نسبت به فصل مشابه سال قبل کاملا در دنیا رایج است اعلام کرده است رشد اقتصادی ۴.۶ درصدی جز آمارهای فصلی و تخمینی بوده که ممکن است تا پایان سال و قطعی شدن آمار تغییر کند این در حالی است که نمی توان برای بدست آوردن نتایج قطعی تا پایان سال صبر کرد چراکه فرصت سیاست گذاری از دست خواهد رفت.

عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی شریف همچنین به مقایسه ای بین تغییرات رشد اقتصادی در بخش های اقتصادی در دوره رکود پرداخت و گفته است همانطوری که بخشهای مختلف اقتصاد در سال ۱۳۹۰ و ۱۳۹۱ وارد رکود شدند در زمستان ۱۳۹۲ و بهار ۱۳۹۳ هم به تدریج و به همان ترتیب از رکود خارج شده اند.

همچنین جمشید پژویان، عضو هیات علمی دانشگاه طباطبایی در این رابطه گفته است رونق اقتصادی یعنی رشدی که تداوم داشته باشد و این در حالی است که رشد اقتصادی در کشور ممکن است در یک دوره کوتاه مدت اتفاق افتاده باشد، پس نمی توان ادعای رونق اقتصادی را داشت.

پژویان بر این باور است که رونق اقتصادی یعنی رشدی که تداوم داشته باشد و تا زمانی که تداوم وارد مقوله رشد نشود نمی توان ادعا داشت که رشد اقتصادی مثبتی رخ داده است. رشد چهار ماهه که اعلام شده است به هیچ عنوان نماد رونق نیست. این در حالی است که شک و تردیدهای فراوانی در خصوص این عدد وجود دارد و بسیاری از تحلیلگران اقتصادی نمی توانند این عدد را تایید کنند.

پژویان می گویدممکن است در مدت زمان کوتاهی رشد اقتصادی وجود داشته باشد اما این درصورتی است که این رشد تداوم داشته باشد، در غیر این صورت نمی توان ادعا کرد که رشد بدون تداومی وجود خواهد داشت.

همچنین مهدی تقوی، تحلیل گر مسائل اقتصادی و عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی با گلایه از نبود پارامترهای مثبت اقتصادی در دوران ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد می گوید در سال های گذشته و در دوران ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد نرخ های اعلام شده برای رشد اقتصادی همه منفی بودند و هیچ گاه شاهد رشد اقتصادی مثبتی نبودیم.

تقوی با اشاره به ابهام در آمارهای منتشر شده گفته است آمارهای که منتشر شده است هنوز برای اقتصاددانان مشخص نشده که ماهانه است یا فصلی و اصلا طبق کدام سرفصل های آماری محاسبه شده اند. می گویند ۳ ماهه نخست سال جاری رشد اقتصادی ۴.۶ درصدی را داشته ایم اما حتی اگر چنین رشدی نیز وجود داشته باشد بی گمان از شوک های لحظه ای است که به اقتصاد وارد شده است و تداوم آن به هیچ عنوان متضمن رونق اقتصادی نخواهد بود. باید دید که آیا تا پایان سال نیز چنین عددی وجود خواهد شد.

همچنین حسین راغفر در گفت و گو با نامه نیوز گفته است بر اساس گزارش بانک مرکزی رشد اقتصادی ایران با احتساب درآمد نفت در سه ماهه اول امسال به ۴.۶ درصد و بدون درآمد نفت به ۴.۴ درصد رسیده است و آنچنان که بانک مرکزی گزارش داده است با وجود رشد ۴.۶ درصدی اقتصاد در فصل اول سال جاری، اتفاق خارق‌العاده و غیرقابل باوری در اقتصاد کشور صورت نپذیرفته است و چنین نرخ رشدی پس از ۸ فصل رشد منفی، کاملاً طبیعی است.

وی گفته است نرخ رشد اقتصادی معمولا بر متغیرهای اقتصادی کشور همچون نرخ تورم و بیکاری تاثیر گذار است و در شرایطی که نرخ رشد اقتصادی افزایش یابدباید نرخ بیکاری و یا تورم کاهش یابد که در سال ۹۳ نرخ رشد اقتصادی تاثیری بر نرخ بیکاری نداشته و همچنان مشکل بیکاری در کشور به قوت خود باقی است.

این استاد دانشگاه گفته است اقتصاد کشور در شرایطی در رکود به سر می برد که مرکز آمار اخیرا اعلام کرده است نرخ رشد اقتصادی در کشور مثبت است و در این راستا نیز در دولت یازدهم اقدامات مناسبی صورت گرفته و قابل قبول است. اما این مرکز از نرخ دقیق رشد اقتصادی خبر نداده و به نظر بنده بهترین زمان برای بررسی نرخ رشد اقتصادی کشور پایان سال است و آن زمان می توان دقیق تر شاخص های اقتصادی کشور را مورد بررسی قرار داد و نرخ رشد اقتصادی را تعیین کرد.

وی گفته است البته مسئولان دولتی درباره نرخش رشد اقتصادی اعلام کرده اند انتظار تکرار نرخ رشد اقتصادی ۴.۶ درصدی را ندارند و دلیل آن هم این است که دولت در گزارش اولیه خود در مورد سیاست های خروج از رکود بدون تورم بر این موضوع تاکید کرده است که با توجه به عدم سرمایه گذاری در سال ۹۲ نمی توان انتظار خروج از رکود در سال جاری را ندارد.

اما بر اساس اظهارات کارشناسان اقتصادی یکی دیگر از شاخص های رشد اقتصادی در کشورهای مختلف کاهش نرخ بیکاری است و در همین رابطه مرکز آمار ایران شاخص نیروی کار در تابستان سال ۱۳۹۳ را بررسی و نتایج طرخ آمارگیری از نیروی کار را اعلام کرده و بر همین اساس نرخ بیکاری جمعیت ۱۰ ساله و بیشتر در تابستان امسال نشان می‌دهد ۹.۵ درصد از جمعیت فعال و ۲۰.۲ درصد از جمعیت فعال ۱۵ تا ۲۹ ساله بیکار بوده‌اند که این موضوع کاهش نرخ بیکاری را نشان می دهد.

مسعود نیلی در این رابطه گفته است بین نرخ رشد اقتصادی و میزان اشتغالی که در اقتصاد ایجاد می شود در بلند مدت رابطه ای برقرار است اما در دوره خروج از رکود که تولید کاهش می یابد به همان نسبت اشتغال کاهش نمی یابد و واحدهای تولیدی نیروهایی خود را نمی توانند به همان میزان که تولیدشان کم می شود تعدیل کنند از این رو هنگامی که اقتصاد از رکود خارج می شود به همان میزان شغل ایجاد نخواهد شد.

وی با اشاره به مفهوم نرخ مشارکت در ارتباط نرخ بیکاری با میزان اشتغال اعلام کرده است این یعنی اینکه چه تعداد در سال ۱۳۹۲ وارد بازار کار نشدند و چه تعداد هستند که در سال ۱۳۹۳ با احساس بهبود شرایط وارد بازار کار می شوند. هنگامی که نرخ مشارکت اقتصادی افزایش می یابد ممکن است نرخ بیکاری افزایش یابد. بنابراین بعید نیست که اگر اقتصاد در شرایط روبه رشد قرار گیرد نرخ بیکاری بالاتر رود. همانطوری که در طول سالهای ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۰ با وجود رشد منفی اقتصادی نرخ بیکاری در حال کاهش بود چراکه نرخ رشد اقتصادی نیروی کار به شدت کاهش یافته بود و اثر مایوس کنندگی داشت.