پديده 8 سال گذشته اتفاق، سختی و البته دردناكي براي تاریخ ایران بود

افطاري جوانان با دكتر صادق خرازي، مراسم شب احياء صادق خرازي با حضور گسترده جوانان اصلاح‌طلب همه اينها تنها و تنها يك پيام روشن دارد. رابطه اين فعال سياسي اصلاح‌طلب با جوانان خوب است. همين موجب شد كه تعداد جوانان در سه روز احياء در خانه صادق خرازي بيش از جاهاي ديگر باشد. سهيل محمودي، شاعر شناخته‌شده كشورمان در يكي از همين شب‌ها گفت، «ويژگي ممتاز اين مراسمات پيوند خوردن دين و فرهنگ غني ايراني و دوري از احساس‌گرايي و تاكيد بر عقل‌گرايي و خردگرايي است» اتفاقا عقل‌گرايي و خردگرايي نقطه كانوني اصلاح‌طلبي است. اصولا از ابتدا اصلاح‌طلبي با خردگرايي تعريف شده و هر زمان بزرگان اصلاحات بر خردجمعي و تكيه بر عقل؛ حتي در فهم مسائل ديني نيز تاكيد مي‌كردند. اين تفاوت ماهوي اصلاح‌طلبان با ديگر انديشه‌هاي متاخر است آنها دين را از زاويه خرد مي‌نگرند نه احساس و نه البته عوام گرايي محض. حال كه قريب به ۱۷ سال از تولد اصلاحات مي‌گذرد برخي از تحليلگران بر اين باورند اين پديده اجتماعي و سياسي نياز به باز تعريف دارد.

 لزوم باز تعريف اصلاحات، موضوع گفت‌و‌گوي كوتاه ما با دكتر سيدمحمدصادق خرزاي بود. پيش‌تر نظر اين ديپلمات سابق را در مورد مذاكرات و شيوه گفت‌وگوهاي هسته‌اي در يك مصاحبه بلند جويا شديم بخشي از آن گفت‌وگو متعلق به آسيب‌شناسي اصلاحات بود كه اكنون منتشر مي‌كنيم و حال در يك گفت‌وگوي كوتاه با توجه پايگاه ايشان به آسيب‌شناسي مختصر اصلاحات پرداختيم. مشروح گفت‌وگوي دكتر سيدمحمدصادق خرازي با آرمان در ذيل آمده است:

همه شما را به‌عنوان يك چهره ديپلمات مي‌شناسند اما واقعيت اين است كه در ميان گروه‌هاي سياسي شما به عنوان يك چهره اصلاح‌طلب شناخته مي‌شويد. به‌نوعي مي‌توان گفت نظر شما و تحليل شما درميان اصلاح‌طلبان مورد توجه قرار مي‌گيرد در كنار بزرگان یکسری از افراد هم هستند که در كنار آنها خود را محور اصلاحات مي‌دانند اما این فرصت دراختیار جوان‌ها قرار نگرفته و تعریفی از اصلاحات برای ما ارائه نشده، به نظر شما اصلاحات نياز به يك کار جدید ندارد؟

چرا، اگر قرار باشد که اصلاحات در صحنه اجتماعی و سیاسی باقی بماند چاره ای ندارد که رفتار خود را بازنگری کند و پوست‌اندازی کند، چاره‌ای ندارد که از موقعیت خودش و از موقعیت اصلاحات و اصلاح‌طلبان باز تعریف جدید ارائه کند. نمی‌توانیم از یک طرف مدعی دین و دولت باشیم و از یک طرف با تمام مظاهر دین و دولت مبارزه کنیم. مردم ما هم باهوش هستند، اگر اصلاح‌طلبان به آنها راست بگویند اگراصلاح‌طلبان به آنها وعده دروغ ندهند اگر اصلاح‌طلبان به آنها وعده صادقانه بدهند و با آنها صادقانه حرف بزند مردم به سمت آنها خواهند رفت. به عقيده من با اين رفتارها مردم به سمت اصلاح‌طلبان سوق پيدا مي‌كنند. البته كه ما نبايد خودمان را فريب بدهيم. اما اگر اصلاح‌طلبان هم با هم درگیر باشند، با مردم صادق نباشند پدیده هشت سال پیش به‌وجود می‌آید من معتقدم انتخابات سال ۸۴ محصول اين اشتباه اصلاح‌طلبان در محاسبه بود. اين اشتباه در محاسبه موجب شد پديده تلخي در كشور به وجود بيايد كه شما اثر ۸ ساله آن را ديديد. بنابراين اصلاح‌طلبان نياز به بازخواني رفتار خود دارند. اصلاح‌طلبان نياز دارند رفتار گذشته خود را اصلاح كنند. پديده ۸ سال گذشته اتفاق ، سختی و البته دردناكي براي تاریخ ایران بود. من و بسياري از فعالين سياسي بر اين باور هستيم كه اشتباهات اصلاح‌طلبان در طول سال‌هاي گذشته یکی از ادوار بسیار تلخ این کشور را رقم زد. بنابراين لازم مي‌بينم كه اصلاحات خود بازخواني كند. لازم است اصلاح‌طلبان از اشتباهات و اختلافات گذشته درس بگيرند. گذشته چراغ راه آینده است نبايست در مشاجرات گذشته توقف کرده و سطح منازعات سیاسی را به تحلیل روزهای تلخ گذشته پيوند زد.

يعني معتقديد اصلاحات در طول حيات خود اشتباه كرد يا مسير اشتباهي را در برخي از موارد پيمود؟
بله، اصلاحات اشتباه زيادي داشت. من معتقدم اصلاحات نیاز به باز تعریف دارد. بايد اصلاحات را از نو و مجددا تعريف كنيم.

چه كساني بايد اين تعريف جديد را به قول شما ارائه دهند؟
من معتقدم بزرگان اصلاحات باید تعریف مجددی از نقش‌آفرینی اصلاحات ارائه کنند و معتقدم که نقش‌آفرینی اصلاح‌طلبان در برهة جدید باید کمک‌كننده به رئیس‌جمهور و دولت يازدهم و دلتمردان باشد. ما بايد بتوانيم با توجه به شرايط موجود تعريف جديدي از نقش‌آفريني اصلاح‌طلبان را ارائه كنيم.

چرا روحاني و كمك به روحاني؟! اصلاح‌طلبان امروز چه ويژگي مشتركي با روحاني دارند؟ آقاي روحاني بارها گفته است كه جناحي نيست. عملكرد ايشان در يك سال گذشته نشان مي‌دهد كه اين رئيس‌جمهور نمي‌خواهد خود را در قالب تعاريف موجود فعاليت‌هاي سياسي بگنجاند؟

گرچه شاید بین اصلاحات و آقای روحانی تعارض دیدگاه و اختلاف دیدگاه وجود داشته باشد اما این تعارض و اختلاف در فرع مباحث است و ما مي‌توانيم در اصل و اصول به یک تعریف و جمع‌بندی جدید برسیم، یکسری مبانی داریم و بايد شعارها اهداف و در نهايت عملكردمان را طبق اين مباني تنظيم كنيم طبق مبانی تنظيم شده وظايفمان را در قبال جامعه سياسي ما انجام دهیم تا بتوانیم به موفقیت برسیم. اگر بخواهيم اتفاقات يك سال گذشته را به لحاظ سياسي و اجتماعي بررسي كنيم متوجه يك واقعيت خواهيم شد. در مجموع انتخاباتی که سال گذشته انجام شد از عقلانیت درون اصلاحات پدیده‌ای به‌نام ۲۴ خرداد به وجود آمد، به عقيده من و بسياري از فعالين سياسي روحانی محصول پدیدة عقلانیت در اصل اصلاحات بود اصلاح‌طلبي با عقل‌گرايي، عملگرايي آميخته شده است. لذا همه اصلاح‌طلبان اجتماع کردند تا آقای روحانی رئیس‌جمهور شد؛ البته فراموش نكنيم كه ايشان در مجموع با یک حدنصاب شکننده رئيس‌جمهور شد.

بنابراين ما چاره‌ای جز این نداریم که يك کار اساسی انجام دهیم و در این کار اساسی بتوانیم گام‌هایی را تعریف بکنیم و از آن گام نو ظرفیت‌سازی کنیم. من معتقدم عقلانیت و کارآمدی دو رکن مهم فعالیت جريان اصلاح‌طلبي را تشکیل می‌دهد. من معتقدم تندروي، احساس‌گرايي، رفتارهاي راديكال و وجود برخي موانع و سنگ‌اندازي‌ها مانع از اين شد كه تلاش‌هاي قبلي با وجود نيت راستين اوليه دوستان اصلاح‌طلب به نتيجه مطلوب منجر شود. من معتقدم دوران افراطی گری و رفتارهای هیجانی کنترل نشده به پایان رسیده و نواقص و مشکلات را باید در چارچوب روند اصلاح‌طلبی دنبال کرد. چارچوب‌های کهنه‌ دیروز، زخم‌های التیام‌نیافته تاریخی و تاکتیک‌های مستعمل گذشته جوابگوی دور جدید اصلاح‌طلبی نیست.

اين ظرفيت‌سازي كه شما مي‌گوييد به چه معناست؟
آنچه مشخص است اين است كه اصلاحات نیاز به ظرفیت‌سازی دارد. همگان به‌خوبي مي‌دانند كه اصلاحات نیاز به بازتعریف دارد و نیاز به توجه به اصلی خودش یعنی امتزاج دین، فرهنگ و مذهب دارد و این سه اصل باید با هم عجین شوند اگر اینگونه شود به نظر من موفقیت‌های نسبی برای آینده براي اصلاح‌طلبان پدید مي‌آيد. صراحتاً باید گفت جریان اصلاح‌طلبی نیاز به پوست‌اندازی دارد. به‌معناي ديگر اصلاحات نياز به خون تازه دارد. اصول اصلاح‌طلبی مشخص و روشن است. هویت اصلاح‌طلبی ما تغییری نکرده است. آنچه باید تغییر کند، روندهای سوءتفاهم‌آفرین گذشته است. آنچه باید تغییر کند، حب و بغض‌های شخصی گذشته است.

وگرنه راه ما مشخص است. هدف ما مشخص است. مسیر ما روشن است. از پوست‌اندازی نترسیم بلکه به ثمربخشی و کارآمدی آینده اصلاحات بیندیشیم. بايد تعارف را كنار بگذاريم. به هر حال بزرگان اصلاحات باید تعریف جديدي و البته به روزي از نقش‌آفرینی اصلاحات ارائه کنند و معتقدم که نقش‌آفرینی اصلاح‌طلبان در برهة جدید باید کمک‌كننده به رئیس‌جمهور و دولت يازدهم و دولتمردان باشد. ما بايد بتوانيم با توجه به شرايط موجود تعريف جديدي از اصلاحات را ارائه كنيم. عقلانیت و کارآمدی دو رکن مهم فعالیت جريان اصلاح‌طلبي را تشکیل می‌دهد. معتقدم رفتار و تصمیمات ما باید در چارچوب عقلانیت باشد. به هر حال براي اينكه تجربه تلخ ۸ سال گذشته تكرار نشود لازم است جريان اصلاحات پوست‌اندازي كند.

منبع: آرمان