سیاست هویج و چماق طالبان در قبال آمریکا

ملا محمد عمر، رهبر گروه طالبان در پیامی به مناسبت عید سعید فطر مدعی پیروزی در میدان جنگ شد. مرد شماره یک طالبان در این پیام، اعلام کرده است که «ویژگی منحصر به فرد» حملات تابستانی امسال طالبان، در این است که آنها به تمام نقاط افغانستان رسیده اند و نیروهای ائتلاف و افغان را در لاک دفاعی فروبرده اند. رهبر گروه طالبان همچنین گفته است که شلیک سربازان افغان به نیروهای بین المللی تحت رهبری ناتو، نتیجه نفوذ طالبان در صفوف نیروهای امنیتی افغانستان است. در رابطه با این پیام و اهداف ملاعمر از انتشار آن و تاثیر آن بر مذاکرات طالبان با دولت افغانستان را با محسن پاک آیین، رئیس ستاد افغانستان وزارت امور خارجه در میان گذاشته ایم که در زیر می خوانید:

امسال نیز ملاعمر به مناسبت عید فطر بیانیه ای منتشر کرده است. هدف ملاعمر از انتشار این بیانیه ها چیست؟ آیا می توان این مساله را تلاشی برای القاء رهبری مذهبی در افغانستان خواند؟

معمولا هر سال رهبر طالبان به مناسبت عید فطر با انتشار پیام، اعلام موضع می کند. اما پیام امسال چند نکته دارد. اول اینکه ملا عمر از پیروزی بر نیروهای خارجی و ادامه پیشرفت نیروهای خود در تابستان امسال، به تمامی نقاط افغانستان صحبت و اعلام کرده که این تهاجم ها نیروهای دولت افغانستان و متحدان ناتو را در موضع دفاعی قرار داده است. نکته دومی که باید در این پیام مورد توجه قرار گیرد، این است که وی هدف از ادامه حملات بر علیه نیروهای خارجی را گشودن راه مذاکره با آمریکا دانسته اما این مساله به معنی تسلیم شدن و گذشتن از اهداف طالبان نیست. این نکات نشان می دهد که طالبان، سیاست هویج و چماق را در قبال آمریکا دنبال کرده و با ادامه تهاجمات خود به دنبال گفت و گو با آمریکا و مبادلۀ زندانیان خود است. آمریکا هم از پیام ملا عمر عصبانی شده است به طوری که جان آلن، فرمانده ناتو ملاعمر را مردی پریشان نامیده و به افراد دیوانه تشبیه کرده است.

طالبان در این بیانیه گفته که حاضر است پس از خروج نیروهای خارجی از افغانستان برای ایجاد یک "نظام اسلامی افغان شمول" با طرفهای افغانی مذاکره کند. تا چه حد این گفته منطقی و محتمل به نظر می رسد؟ آیا دولت افغانستان برای تقسیم قدرت با طالبان آمادگی دارد؟

در واقع طالبان با قاطعیت پیش شرط قبلی خود مبنی بر ضرورت خروج نیروهای ناتو در قبال گفت و گو با دولت افغانستان را تکرار کرده است. دولت افغانستان علاقمند به گفتگو با طالبان و مشارکت این گروه در قدرت می باشد؛ اما این علاقه یک طرفه است و طالبان تمایلی به گفتگو با دولت افغانستان نشان نداده و اعلام کرده که آمریکا را ریشه مشکلات افغانستان می داند؛ لذا در صورت تحقق پیش شرط های خود با واشنگتن مذاکره می کند. به نظر من در پیام ملاعمر، نشانه ای از تمایل این گروه برای مذاکره با دولت افغانستان دیده نمی شود و در واقع پیش شرط های طالبان، مذاکره با دولت را تعلیق به محال کرده است.

با توجه به رقابت های منطقه ای تا چه اندازه کشورهای همسایه و قدرت های منطقه ای با این مسئله یعنی ورود طالبان به قدرت در پاکستان موافقت دارند؟

مشکل امنیتی افغانستان راه حل نظامی ندارد و راه خروج ازمشکلات این است که مذاکرات صلح بین گروه های افغان از جمله طالبان انجام شود؛ در این مسیر چنانچه نیروهای خارجی از افغانستان خارج شوند، راه مذاکره هموار خواهد شد و کشورهای همسایه و منطقه نیز از این روند استقبال کرده و به برقراری امنیت و ثبات در این کشور کمک می نمایند. در مجموع اگر طالبان با پذیرش قانون اساسی افغانستان به روند صلح بپیوندد، مسیر آشتی ملی هموار خواهد شد.

در روزهای گذشته روزنامه های انگلیسی زبان تلگراف و وال استریت ژورنال گزارش داده بودند که ایران به طالبان اجازه داده در این کشور دفتر باز کنند. وال استریت ژورنال در همین زمینه و به نقل از مقام های افغان و منابع غربی گزارش داده که «یک عضو رهبری طالبان، شورای کویته، در اواخر ماه مه دفتری را در شهر زاهدان ایجاد کرده است». مقامات وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران این موضوع را رد کرده اند. با این وجود این سوال مطرح است که رویکرد ایران به طالبان چیست؟ آیا ممکن است زمانی ایران به این کار مبادرت کند؟

خبر تاسیس دفتر طالبان در زاهدان صحت نداشته و تکذیب شده است. جمهوری اسلامی ایران، دولت قانونی افغانستان را به رسمیت می شناسد و این دولت در تهران سفارت و در مشهد و زاهدان سرکنسولگری دارد و برنامه ای برای تاسیس دفتر طالبان در ایران وجود ندارد.

ریاست عمومی امنیت ملی افعانستان روز جمعه ۲۷ مرداد در بیانیه ای اعلام کرد افرادی که سه روز پیش در ولایت نیمروز دست به حملات انتحاری گروهی زده اند، از ایران آمده بودند. این مسئله از چه جهت طرح می شود و آیا این دست مسائل بر روابط ایران و افغانستان تاثیرگذار نخواهد بود؟

ایران با دولت افغانستان رابطه ای دوستانه و با ثبات دارد و نه تنها در این کشور دخالت نمی کند بلکه با بی ثبات سازی این کشور مخالف است. لذا اتهام دخالت ایران در ایجاد ناامنی در افغانستان، بی اساس است و همواره تکذیب شده است. البته مرزهای طولانی دو کشور امکان تردد غیرقانونی اتباع ایرانی و افغان را محتمل می سازد و ما برای کنترل مرزهای خود با مسئولین امنیتی افغانستان همکاری های خوبی انجام داده ایم و در مورد اخیر هم اگر صحت داشته باشد، آماده تعیین هویت دستگیر شدگان و همراهی با دولت افغانستان جهت روشن شدن اهداف آنان هستیم.