زعفران که به «طلای سرخ» معروف است، نهتنها به دلیل ارزش اقتصادیاش، بلکه به خاطر فواید بیشمار سلامتیاش در سراسر جهان شناخته شده است. این ادویه که از کلالههای ظریف گل کروکوس ساتیووس به دست میآید، قرنهاست که در آشپزی، طب سنتی و حتی آیینهای فرهنگی مورد استفاده قرار میگیرد. در ایران، زعفران نهتنها بخشی از هویت آشپزی است، بلکه بهعنوان یک ماده دارویی برای بهبود سلامت جسم و روان نیز ارزشمند است.
امروزه، تحقیقات علمی به بررسی دقیقتر خواص زعفران پرداختهاند و نتایج نشان میدهند که این ادویه میتواند تأثیرات مثبتی بر سلامت مردان و زنان داشته باشد. از بهبود عملکرد جنسی در مردان گرفته تا کاهش علائم سندرم پیش از قاعدگی در زنان، زعفران بهعنوان یک مکمل طبیعی جایگاه ویژهای پیدا کرده است. در این مقاله، به بررسی دقیق این فواید، با استناد به منابع علمی معتبر، میپردازیم و راههای مصرف زعفران مانند چای، شربت و دمنوش را معرفی میکنیم.
فواید زعفران برای مردان
زعفران به دلیل ترکیبات فعال خود، از جمله کروسسین و سافرانال، میتواند به بهبود جنبههای مختلف سلامت مردان کمک کند. در ادامه، به برخی از مهمترین فواید زعفران برای مردان اشاره میکنیم.
بهبود سلامت جنسی
خواص زعفران برای مردان در زمینه سلامت جنسی بهویژه در درمان اختلال نعوظ (ED) مورد توجه قرار گرفته است. مطالعهای در سال 2009 که در مجله Phytomedicine منتشر شد، نشان داد که مصرف زعفران به مدت 10 روز در 20مرد مبتلا به اختلال نعوظ، تعداد و مدتزمان نعوظ را بهبود بخشید. این مطالعه از شاخص بینالمللی عملکرد نعوظ (IIEF-15) و تست تومسانس پنیس شبانه (NPT) استفاده کرد.
علاوه بر این، مطالعه دیگری که در سال 2012 در مجله Psychopharmacologyمنتشر شد، اثرات زعفران را بر مردانی که به دلیل مصرف فلوکستین (یک داروی ضدافسردگی) دچار اختلال جنسی شده بودند، بررسی کرد. در این کارآزمایی تصادفی دوسوکور، 36 مرد به مدت چهار هفته روزانه 15 میلیگرم زعفران یا دارونما دریافت کردند. نتایج نشان داد که 60 درصد از مردان گروه زعفران به عملکرد نعوظ طبیعی دست یافتند، در حالی که این رقم در گروه دارونما تنها 7 درصد بود.
حمایت از باروری
خواص زعفران برای اسپرم مردان نیز یکی از موضوعات مورد مطالعه است. پژوهشی که در سال 2008 در مجله Phytotherapy Research منتشر شد، تأثیر زعفران بر پارامترهای اسپرم در مردان نابارور را بررسی کرد. این مطالعه نشان داد که زعفران میتواند تحرک و مورفولوژی (شکل) اسپرم را بهبود بخشد، اما تأثیر قابلتوجهی بر تعداد اسپرم نداشت. به عنوان مثال، درصد اسپرمهای با مورفولوژی طبیعی از 26.5 درصد به 33.9 درصد افزایش یافت.
سلامت قلب
فواید زعفران برای مردان به سلامت قلب نیز گسترش مییابد. زعفران حاوی کروستین است که میتواند سطح کلسترول بد (LDL) را کاهش دهد و از تجمع پلاک در عروق جلوگیری کند. مطالعهای که در Journal of Cardiovascular and Thoracic Research منتشر شد، نشان داد که عصاره زعفران میتواند شاخص توده بدنی (BMI) و دور کمر را در افراد مبتلا به بیماری عروق کرونر کاهش دهد.
سلامت روان
زعفران به دلیل خواص ضدافسردگیاش میتواند به بهبود خلقوخو و کاهش اضطراب کمک کند. مطالعهای که در Journal of Ethnopharmacology منتشر شد، نشان داد که مصرف زعفران به مدت شش هفته علائم افسردگی را در مقایسه با دارونما بهطور قابلتوجهی کاهش داد.
فواید زعفران برای زنان
زعفران برای زنان نیز فواید متعددی دارد، بهویژه در زمینه سلامت قاعدگی و بهبود خلقوخو. در ادامه، به بررسی این فواید میپردازیم.
کاهش علائم سندرم پیش از قاعدگی (PMS)
خواص زعفران برای زنان در کاهش علائم سندرم پیش از قاعدگی بسیار برجسته است. کارآزمایی بالینی تصادفی که در سال 2020 در مجله Advanced Biomedical Research منتشر شد، اثربخشی زعفران را در درمان اختلال دیسفوریک پیش از قاعدگی (PMDD)، شکل شدید PMS، بررسی کرد. در این مطالعه، 120 زن به سه گروه تقسیم شدند: گروه فلوکستین (20 میلیگرم دو بار در روز)، گروه زعفران (15 میلیگرم دو بار در روز) و گروه دارونما. درمان به مدت دو هفته در فاز لوتئال دو چرخه قاعدگی انجام شد.
نتایج نشان داد که گروه زعفران بهبود قابلتوجهی در علائم PMDD داشت و نسبت به گروه فلوکستین عوارض جانبی کمتری (20 درصد در مقابل 52.5 درصد) گزارش کرد. به عنوان مثال، میانگین کاهش امتیازات شدت مشکلات روزانه (DRSP) در گروه زعفران 22.59 بود، در حالی که در گروه دارونما 15.30 بود.
بهبود خلقوخو
فواید چای زعفران برای زنان شامل اثرات مثبت بر سلامت روان است. زعفران به دلیل تأثیر بر سطح سروتونین میتواند به کاهش علائم افسردگی و اضطراب کمک کند. مطالعهای که در Phytomedicine منتشر شد، نشان داد که مصرف 30میلیگرم زعفران روزانه به مدت هشت هفته علائم افسردگی را در زنان بهبود بخشید.
سلامت قاعدگی
خواص دمنوش زعفران برای زنان میتواند به کاهش دردهای قاعدگی کمک کند. مطالعهای که در Journal of Psychosomatic Obstetrics & Gynecologyمنتشر شد، نشان داد که زنانی که روزانه 30 میلیگرم زعفران مصرف کردند، کاهش قابلتوجهی در شدت درد قاعدگی گزارش کردند.
تأثیر زعفران بر سلامت رحم و تخمدان
در کنار فواید کلی ذکر شده برای زنان، برخی مطالعات اولیه و دیدگاههای طب سنتی به اثرات بالقوه زعفران بر سلامت رحم و تخمدان نیز اشاره دارند. هرچند تحقیقات جامع در این زمینه همچنان در حال انجام است، اما خواص زعفران برای رحم و تخمدان ممکن است به دلیل ویژگیهای آنتیاکسیدانی و ضدالتهابی قوی آن باشد. این ترکیبات میتوانند به محافظت از سلولهای این اندامهای حیاتی در برابر استرس اکسیداتیو کمک کنند. علاوه بر این، تأثیر زعفران بر تنظیم برخی مسیرهای هورمونی و بهبود جریان خون در ناحیه لگن (که در برخی متون سنتی به آن اشاره شده) میتواند به طور غیرمستقیم در بهبود عملکرد منظم رحم و حمایت از سلامت تخمدانها نقش داشته باشد. با این حال، برای تأیید قطعی این خواص و درک کامل مکانیسمهای آن، به مطالعات بالینی گستردهتری نیاز است
احتیاط در دوران بارداری
در حالی که زعفران فواید متعددی دارد، مصرف آن در دوران بارداری باید با احتیاط انجام شود. مطالعهای که در ScienceDirect منتشر شد، نشان داد که دوزهای بالای زعفران ممکن است سطح پروژسترون و استرادیول را در موشهای باردار کاهش دهد، که میتواند خطراتی برای بارداری ایجاد کند. بنابراین، زنان باردار باید پیش از مصرف زعفران با پزشک خود مشورت کنند.
روشهای مصرف زعفران
زعفران را میتوان به روشهای مختلفی مصرف کرد که هر یک فواید مشابهی ارائه میدهند. در ادامه، به برخی از محبوبترین روشها اشاره میکنیم.
• چای زعفرانی: خواص چای زعفران برای مردان و زنان شامل بهبود خلقوخو و کاهش استرس است.دوز توصیهشده
مطالعات نشان میدهند که مصرف 15 تا 30 میلیگرم زعفران در روز برای اکثر افراد بیخطر و مؤثر است. با این حال، مصرف بیش از 1.5 گرم در روز ممکن است عوارض جانبی مانند سرگیجه ایجاد کند.
اهمیت کیفیت زعفران
برای بهرهمندی کامل از فواید زعفران برای مردان و زنان، کیفیت زعفران نقش کلیدی دارد. با توجه به ارزش بالای این ادویه، متأسفانه تقلب در بازار زعفران رایج است. از رنگهای مصنوعی گرفته تا مخلوط کردن مواد بیکیفیت، این موارد میتوانند اثربخشی زعفران را کاهش دهند. به همین دلیل، تهیه زعفران از منبعی معتبر امری ضروری است.
یکی از بهترین گزینهها، خرید زعفران قائنات از برند باغ ایران (www.bagheiran.com) است. این برند با شماره ثبت 486758 در مرکز مالکیت معنوی سازمان ثبت اسناد و املاک کشور (https://ipm.ssaa.ir/Search-Trademark)، تضمینکننده اصالت و کیفیت است. شهرستان قائنات، معروف به پایتخت زعفران ایران، به دلیل خاک حاصلخیز و سابقه طولانی در کشت زعفران، محصولی با عطر، طعم و خواص بینظیر تولید میکند. باغ ایران با حذف واسطهها، زعفران خالص قائنات را مستقیماً از مزرعه به دست مصرفکننده میرساند.
نتیجهگیری
زعفران، با فواید متعددش برای مردان و زنان، یک مکمل طبیعی ارزشمند است. از بهبود سلامت جنسی و باروری در مردان گرفته تا کاهش علائم PMS و بهبود خلقوخو در زنان، این ادویه میتواند به ارتقای کیفیت زندگی کمک کند. با مصرف زعفران در غذا و یا بهصورت چای، شربت یا دمنوش، میتوانید از خواص بینظیر آن بهرهمند شوید. برای اطمینان از کیفیت، توصیه میکنیم زعفران را از تولیدکنندگان معتبر مانند باغ ایران، سحرخیز و.. که شهرت و آوازه دارند، تهیه کنید.
منابع:
• 11 Impressive Health Benefits of Saffron - Healthline (https://www.healthline.com/nutrition/saffron)