بررسی ابعاد حضور رئیس‌جمهور ایران در اجلاس بریکس

نعمت ایزدی دیپلمات با سابقه‌ی وزارت امور خارجه در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، در رابطه با سخنان اخیر رییس‌جمهور مبنی بر اینکه "هدف حضور ما در بریکس مقابله با یک‌جانبه‌گرایی آمریکا است"، گفت: اینکه یک کشور بخواهد در کنار یک کشور دیگر در مقابل کشور سومی قرار گیرد، خود الزاماتی را به همراه دارد که من نمی‌توانم در این مورد به راحتی اظهار نظر کنم، چراکه موضوع را به‌طور کامل درک نمی‌کنم. این که قرار باشد به کمک روسیه و بقیه کشورها یک  اجماع بین‌المللی در مقابل یکجانبه‌گرایی ایجاد شود، شاید ممکن باشد؛ اما به نظر می‌رسد که این بحث پیچیده است و نمی‌توان به سادگی به آن پرداخت. 

روسیه قصد مقابله با یک‌جانبه‌گرایی آمریکا را ندارد

وی ادامه داد: اولاً، خود روسیه چنین قصدی ندارد. این کشور در بسیاری از مسائل، موضوعاتی دارد مثل اوکراین، اقتصاد و نفت که در تلاش است با آمریکا آن‌ها را حل و فصل کند. بنابراین، نمی‌دانم که روسیه می‌تواند چنین نقش مؤثری در این زمینه ایفا کند. اساسا ایستادن بر موضع به این معنا ممکن است به شکل‌گیری اجماعی به شمول بقیه و خود آمریکا بینجامد که دنیا را به سمت صلح هدایت کند؛ اما مفهوم ایستانِ منفی یعنی اینکه ما مجدد باید به سمت تقابل برویم و از دید من مثبت نیست. 

 با وجود تحریم‌ها، سازمان‌های منطقه‌ای به خودی خود نمی‌توانند کمکی به ما کنند

این تحلیل‌گر مسائل بین‌الملل در رابطه با دستاوردی که حضور ایران در اتحادیه‌هایی همچون همچون بریکس می‌تواند برای ما به ارمغان بیاورد، تصریح کرد: اتحادهای منطقه‌ای یا اقتصادی، نظیر اکو یا سازمان همکاری شانگهای، اگر در چارچوب ساختار نظام بین‌الملل شکل بگیرند و الزامات لازم را داشته باشند، می‌توانند به عنوان یک مجموعه مفید هم‌افزایی داشته‌ باشد. اما در مورد ایران، بخشی از مشکلات ما به مسائل داخلی برمی‌گردد و چندان به عضویت ما در بریکس یا شانگهای مرتبط نیست. ما هم‌اکنون با تحریم‌ها مواجهیم و هنوز نتوانسته‌ایم به‌طور کامل به مباحث نظام بین‌الملل در داخل بپردازیم، نظیر موضوع FATF و پالرمو و آن موضوعاتی که الزام ورود به ساختار اقتصادی نظام بین‌الملل است. اگر این مسائل حل و فصل نشود، سازمان‌های منطقه‌ای به خودی خود نمی‌توانند کمکی به ما کنند، زیرا کشورهای عضو نیز در آن ساختار تعریف شده‌اند و محدودیت‌هایی برای ما ایجاد می‌شود که تا به امروز هم ایجاد شده است و تا حدودی خود ما در آن‌ها نقش داشتیم همانند قطعنامه‌های که چین و روسیه هم به آن‌ها رای داده‌ است. 

وی افزود: تحریم‌های بانکی علیه ما، به ناچار بانک‌ها و سایر کشورها را ملزم به تبعیت می‌کند. بنابراین، اگر بتوانیم مشکلات خود را به‌طور موازی حل کنیم، ممکن است هم‌افزایی به وجود آید و از این ظرفیت‌ها بهره‌برداری کنیم. در غیر این صورت، اگر در وضعیت اولیه و بدیهی باقی بمانیم، ساختارهای بین‌المللی نمی‌توانند به ما کمک کنند، چه در سطح منطقه‌ای و چه در سطح جهانی. کشورهای دیگر مشکلات ما را ندارند و در واقع، حتی در شرایط بحرانی هم نمی‌توانند برای حل و فصل مشکلات ما یاری‌رسان باشند. این کشورها به الزامات بین‌المللی نظیر تحریم‌ها و مباحث بانکی متعهدند و در نتیجه، ما در عمل نمی‌توانیم کار خاصی انجام دهیم.

صرفاً حمایت یک‌طرفه از روسیه، بدون تعریف دستاوردی برای ما قابل قبول نیست

ایزدی در خصوص آنچه باید در روابط دوجانبه با روسیه مطرح شود، با بیان اینکه موضوعاتی که در ارتباط با روسیه داریم، نیازمند شفاف‌سازی است، گفت: این امر باید هم به‌وسیله‌ خود روسیه و هم با اعلام مواضع روشن ما انجام شود. زیر سایه‌ ابهام، روسیه ممکن است ما را در جنگ اوکراین به نحوی درگیر کند که این مسئله قطعاً آثار منفی برای ما خواهد داشت. در مذاکرات دوجانبه و ملاقات‌هایمان با آقای پوتین و دیگر مقامات روسی، لازم است به آن‌ها بفهمانیم که ما هم در این نظام بین‌الملل منافع خاصی داریم که باید به‌طور واضح تبیین شوند. صرفاً حمایت یک‌طرفه از روسیه، بدون تعریف دستاوردی برای ما و اینکه هیچ آورده‌ای برای ما نداشته باشد، قابل قبول نیست و باید برعکس باشد.

سفیر سابق ایران در روسیه با تأکید بر اینکه  این موضوعات باید به‌طور شفاف مطرح شوند و تمرکز ما باید بر روابط دوجانبه باشد، نه صرفاً مباحث منطقه‌ای، عنوان کرد: واقعیت این است که در روابط دوجانبه با روسیه کاستی‌های زیادی وجود دارد. با وجود اظهاراتی که آقای پوتین در مورد روابط دوجانبه مطرح می‌کند، هنوز یک سفر دوجانبه از سوی رئیس‌جمهور روسیه به ایران انجام نشده است. ایشان باید بپذیرد که ایران کشوری مهم در منطقه است و می‌تواند تأثیرگذار باشد. بنابراین، لازم است بیشتر روی این موضوعات بحث کنیم تا اینکه به مسائل خاصی که مورد نظر آن‌هاست، بپردازیم.

نفس دیدار پزشکیان با رییس‌جمهور مصر مفید است

وی در رابطه با دیدار پزشکیان با رئیس‌جمهور مصر بعد از سال‌ها یادآور شد: در مورد دیدار رئیس‌جمهور مصر، به‌طور کلی، چنین دیداری بسیار مثبت است. مصر کشوری بزرگ در جهان اسلام است و ظرفیت‌های زیادی دارد. سابقه تاریخی و فرهنگی عمیقی بین دو کشور وجود دارد و مردم دو کشور به یکدیگر علاقه‌مندند حتی زمینه‌هایی برای همکاری وجود دارد، بنابراین نفس چنین دیداری اگر بتواند با دستور مناسب مشکلات موجود بین دو کشور را حل و فصل کند و ما به سمت برقراری روابط متوازن برویم، قطعاً مفید خواهد بود و امیدوارم از این فرصت بهره‌برداری کرده باشیم.