همه چیز درباره هبه نامه و نکات حقوقی پیرامون عقد هبه

۱. مفهوم لغوی و حقوقی هبه 

هبه از نظر لغوی و حقوقی بار معنایی نسبتا مشابهی دارد. از نظر لغوی هبه به معنی هدیه یا بخشش است. این واژه در قالب یک عقد حقوقی نیز از منظر قانون مدنی تعریف شده است. در قانون مدنی عقد هبه زمانی منعقد می‌شود که کسی بخواهد مالی را به صورت مجانی به مالکیت دیگری در بیاورد. در اینجا سه اصطلاح حقوقی پیش روی ما قرار می‌گیرد: واهب، متهب و عین موهوبه. کسی که مالی را به صورت رایگان به مالکیت دیگری در می‌آورد واهب و طرف مقابل متهب نام دارد. آن مالی هم که مجانی به دیگری داده شده، به عنوان عین موهوبه شناخته می‌شود. پس به زبان خیلی ساده وقتی کسی چیزی که دارای ارزش مالی است را رایگان به کسی بدهد، در واقع آن مال را هبه کرده است.

۲. آیا هبه گزینه مناسبی برای انجام معاملات محسوب می‌شود؟

عقد هبه و به دنبال آن تنظیم هبه نامه در مواردی کارآمد و مناسب است. با اين حال بنا به دلایلی که در ادامه می‌گوییم نمی‌توان آن را برای بسیاری از معاملات به کار گرفت. در حقوق مدنی عقد هبه را به عنوان یکی از عقود مسامحه‌ای می‌شناسند. در بیشتر معاملاتی که به صورت روزانه با آن‌ها سر و کار داریم، نمی‌توانیم سود و منفعت یکی از دو طرف معامله را نادیده بگیریم.

بنابراین هبه برای آن دسته از معاملات و قراردادهایی که سود و منفعت هر دو طرف در آن‌ها ملاک است، گزینه مناسبی به شمار نمی‌آید. فقط زمانی می‌توان از قالب عقد هبه بهره برد که یک نفر به قصد بخشیدن مال خود به دیگری وارد معامله و قرارداد شود و منفعت خودش ملاک معامله نباشد. در واقع ما با منفعتی یک طرفه در عقد هبه مواجه هستیم. با وجود تفاسیر پیشین، یادتان باشد که مشورت با کارشناسان مجرب حقوقی در این زمینه همواره جلوی بسیاری از زیان‌های ناخواسته به دو طرف معامله را خواهد گرفت.

۳. بررسی نکات حقوقی پیرامون تنظیم هبه نامه 

برای تنظیم هبه نامه باید در متن قرارداد مواردی را درج و نکاتی را رعایت کنید تا در آینده از نظر حقوقی برای شما و طرف مقابل معامله مشکلی ایجاد نشود. در ادامه به مواردی که باید آن‌ها را در هبه نامه خود تحت پوشش قرار دهید، می‌پردازیم.

طرفین قرارداد در هبه نامه: در تنظیم هبه نامه و هر عقد دیگری دو طرف اصلی برای انعقاد قرارداد وجود دارند. این دو طرف اصلی را در توضیحات پیشین تحت عنوان واهب و متهب معرفی نمودیم. نام واهب و متهب، آدرس آن‌ها، کد ملی و سایر اطلاعات لازم باید در قرارداد درج شوند.

موضوع قرارداد: یکی از بند‌های تنظیمی در هبه نامه، مثل سایر عقود حقوقی موضوع قرارداد است. موضوع قرارداد در عقد هبه همان مالی است که یک طرف آن را به مالکیت طرف دیگر در می‌آورد. بنابراین درج موضوع قرارداد و مشخصات مربوط به آن ضرورت دارد. مثلا اگر مال موضوع عقد هبه، یک واحد آپارتمان باشد، باید سال ساخت، متراژ، نشانی و سایر ویژگی‌های ضروری مربوط به آن در این بند از قرارداد مورد اشاره قرار گیرند.

مبلغ قرارداد در هبه نامه: حتما برایتان سوال است که مبلغ قرارداد در یک عقد مجانی باید درج شود یا خیر؟ همانطور که گفتیم هبه جزء عقود مجانی است و می‌توانید این بند از قرارداد را به دلخواه خود حذف کنید. البته گاهی اوقات یک مبلغ یا مال خاص به عنوان عوض هبه در نظر گرفته می‌شود. یک مثال می‌زنیم؛ این مال در ازای دویست هزار تومان وجه نقد به فلانی بخشیده می‌شود‌.

تعهد به انتقال رسمی در هبه نامه: در هبه نامه دو طرف قرارداد متعهد می‌شوند که طبق ماده ۴۷ قانون ثبت اسناد و املاک در تاریخ و مکان خاصی با حضور در دفتر اسناد رسمی معامله خود را ثبت و کار انتقال رسمی را انجام دهند.

فسخ قرارداد و حل و فصل اختلافات: عقد هبه کمترین میزان اختلاف را در عقود حقوقی به دنبال دارد؛ زیرا ذات آن مبتنی بر مسامحه است. در هر حال سازوکارهای حل و فصل اختلافات احتمالی در قرارداد‌ها پیش بینی می‌شوند.

۴. رجوع از هبه و پس گرفتن مال 

پس از تنظیم هبه نامه و انتقال مال ممکن است طرفی که مال را بخشیده پشیمان شود. این پشیمانی در شرایطی امکان رجوع از عقد هبه را فراهم می‌آورد. قانون مدنی این مجوز را تنها در صورتی به واهب می‌دهد که در زمان پشیمان شدن او از هبه، مال مورد هبه مصرف یا تلف نشده و موجود باشد. در غیر این صورت واهب نمی‌تواند از عقد هبه پشیمان شود یا به اصطلاح حقوقی از آن رجوع کند.

۵. کلام آخر 

اگر به دنبال تنظیم هبه نامه و انعقاد عقد هبه هستید، بهتر است با مشاورین حقوقی کاربلد و با تجربه در این زمینه مشورت نمایید. متاسفانه امروزه در بسیاری از موارد افراد به دلیل عدم تسلط بر قوانین و نکات حقوقی تنظیم قرارداد متحمل خسارات و ضررهای ناخواسته می‌شوند. ما در کنار شما هستیم تا شما با خاطری آسوده معاملات خود را انجام دهید و قراردادهایتان را تنظیم نمایید. امیدواریم مطالب و نکاتی که در این مقاله اشاره کردیم، پاسخگوی سوالات و ابهامات شما در زمینه انعقاد عقد هبه و تنظیم قرارداد باشند.

منبع: خانه انزلی