به گزارش مردم سالاری آنلاین، دکتر فرشاد مومنی ضمن بیان انتقاداتی نسبت به اظهارات احسان خاندوزی، وزیر اقتصاد و سخنگوی اقتصادی دولت در اولین نشست خبری خود در روز 14 فروردین، تلاشهای حکومتگران برای ارائه چشم انداز از اقتصاد ایران را همراه با سلطه رویه های کوته نگرانه دانست و تاکید کرد: اعلام اینکه ایران در حال ورود به مدار رونق اقتصادی است، بسیار مایه شگفتی بود. رشد اقتصادی که حاصل شده، نسبتی با توسعه ندارد. ادعای آقای سخنگو درباره با کیفیت بودن این رشد، به صرف اینکه یک ادعا از سوی ایشان است، پذیرفته نمی شود. این اظهارات به دور از علم، انصاف و ادب و به دور از مصالح نظام ملی است و شما در شرایط فعلی کشور، با این اظهارات مردم را عصبی می کنید و بر روی زخم آنها نمک می پاشید.
به گزارش جماران، دکتر فرشاد مومنی، استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی که در نشست «بررسی چشم انداز اقتصاد ایران در 1403» سخن می گفت، ضمن تبریک به مناسبت آغاز سال جدید و بهار قرآن، با بیان این توضیح که در ارائه چشم انداز برای سال جاری به نگاه های سطح خرد نمی پردازد و تلاش دارد مخاطبانش را در نظام تصمیم گیری های اساسی کشور متوجه پدیده تمدن ساز دورنگری کند، تصریح کرد: در ارائه چشم انداز برای سال جاری، رویه های کوته نگرانه این است که به روندهای ضد توسعه ای، مخرب و نگران کننده ای که در کشورمان وجود دارد تن دهیم. در واقع با توصیه های سطح خرد، مخاطبانمان را به عنصری فعال برای دامن زدن به تب کوته نگری تبدیل می کنیم که در چارچوب مناسبات رانتی، این کوته نگری با رفتارهای مبتنی بر حداکثرسازی منافع فردی و قربانی کردن نفع جمعی، پیوند برقرار می کند.
وی ادامه داد: دیده اید که کسانی، انشالله از سر غفلت و فقدان بینش و نگرش توسعه ای، افراد را دعوت می کنند که بر حسب نرخ بازده فعالیتهای سوداگرانه، از میان آنها گزینه ای را انتخاب کنند. این اقدام، مانند ریختن نفت و بنزین روی آتش بحرانهای خانمان سوز و مشروعیت براندازی است که از درون آن، فقر، فساد و فلاکت در بلندمدت ظاهر می شود. باید به سهم خود کمک کنیم و به همه مخاطبان خود، به ویژه مخاطبان در ساختار قدرت و رسانه هایی که هنوز منافع ملی را به منافع کثیف و پلید باندی، رانتی و کوته نگرانه ترجیح می دهند بگوییم، یا توصیه هایمان مبتنی بر سطح توسعه باشد، یا اینکه در این آشفته بازار کثیف رانت، ربا و فساد به این بساط دامن نزنیم.
رئیس موسسه مطالعات دین و اقتصاد با بیان اینکه اگر نمی توانیم جامعه مان را به سمت توسعه هدایت کنیم، حداقل این است که با سکوتمان نقش آفرینی کنیم تا اوضاع از آنچه اکنون ایجاد شده، بدتر نشود، افزود: در ادبیات توسعه، عنصر گوهری برای نجات کشور را تلاش فراگیر و همگانی برای همراستا کردن منافع فردی و جمعی می دانند و گفته می شود به اعتبار تقدم وجوه نهادی نسبت به وجوه فردی، باید در رویکردهای آینده نگرانه، کمک کنیم اصلاح نهادی سطح توسعه در اولویت قرار گیرد و تنها در آن شرایط است که افراد در مسیر جستجوی نفع شخصی خود، حداقل کاری خلاف منافع ملی انجام نمی دهند. اگر ظرفیتها و کیفیت نهادی ما ارتقاء یابد، افراد مغایرتی نمی بینند که هم منافع شخصی خود را با استانداردهای سطح توسعه حداکثر کنند و هم این امکان فراهم شود که جامعه هم از آن تلاشها نفع ببرد.
مومنی توضیح داد: از منظر اندیشه توسعه، آدرس کلی چنین رویه هایی، برجسته کردن ضرورت و اهمیت برقراری ثبات، امنیت و مهار انگیزه های فرصت طلبانه رانتی، بالابردن هزینه فرصت مفت خوارگی، کنترل پیش گیرانه از فساد و محور قرار دادن تولید فناورانه به مثابه ستون فقرات توسعه و برقراری نظم اجتماعی است. این مسیر نجات بخش است. در این مسیر هم به طور طبیعی، با تقدم امر سیاسی روبرو هستیم. آنچه که به تعبیر آیت الله شهید دکتر بهشتی، امر به معروف و نهی از منکر مورد رضایت خداوند است.
وی با بیان اینکه متاسفانه تریبون های رسمی هم، امر به معروف و نهی از منکر و شیوه دین ورزی را واژگونه ارائه می دهند، گفت: به جای اینکه اساس امر به معروف و نهی از منکر را اصلاح و اعتلای نظام تدبیر و تصمیم گیری اساسی کشور قرار دهند، سطح خرد را مبنا قرار می دهند و شاهد هستیم خصوصا در این چند ساله اخیر، در پیش گرفتن این شیوه امر به معروف و نهی از منکر، بعضا با برخی روشهای به کلی غیر انسانی و ضد اسلامی همراه شده و باید امیدوار باشیم با برجسته کردن مساله توسعه و دورنگری و مقدم دانستن مصالح جمعی و آینده نگرانه به مصالح کوته نگرانه فردی بتوانیم راه نجاتی باز کنیم.
این اقتصاددان با بیان اینکه دغدغه اصلی در جمع هایی که نگاه های کوته نگرانه سطح خرد دارند، این است که می پرسند نرخ تورم و نرخ بهره و ارز چه می شود، در حالی که در تحلیلهای سطح توسعه اینها برای سرنوشت سازی کشور معلول هستند، یادآور شد: استاد فقید، امیرحسین جهانبگلو، اولین کتاب در زمینه آینده شناسی به شیوه مدرن را به زبان فارسی بالغ بر هفتاد سال پیش منتشر کرد، اما برای حکومتی که داعیه های دینی دارد، با ورود از دریچه دین هم ما باید بفهمیم و بفهمانیم که اولویت با دورنگری است. از این زاویه به اندیشه های آیت الله شهید، دکتر بهشتی هم که مراجعه کنیم خواهیم دید که ایشان می فرمایند یکی از مهمترین شاقول های سنجش اعتبار دین داری افراد و جوامع، بعد از رعایت میزان انصاف، میزان دورنگر بودن آنها است.
به گزارش جماران، رئیس موسسه مطالعات دین و اقتصاد تاکید کرد: بسیار غم انگیز است که نظام تبلیغات رسمی و رسانه های کلیدی کشور، به جای اینکه مروج آموزه های امثال شهید بهشتی باشند، مروج کسانی هستند که به نام دین ترجیح می دهند کرکره عقل، انصاف و دورنگری پایین بیاید. در این چارچوب همه چیز بر محور شخص پرستی و استمرار نظم اجتماعی قائم به شخص که ضد توسعه ای ترین و مخرب ترین نظم اجتماعی است که بشر در طول تاریخش تجربه کرده قرار می گیرد و این نظم با خشونت ورزیهای غیرانسانی و ضد انسانی و سلطه مناسبات مبتنی بر ستیز و حذف برای دسترسی به رانتهای ضد توسعه ای استوار است.
مومنی اضافه کرد: وقتی از دریچه دین، آن طور که امثال بهشتی، مطهری، آقا موسی صدر، طالقانی، آقامحمدباقر صدر و باهنر و از این قبیل نگاه می کردند، می بینیم، علم و عقل و اخلاق در خدمت تمدن سازی قرار می گیرد و آینده نگری، زیر بنای تمدن سازی است. اگرصادقانه بخواهیم تمدنی براساس آرمانهایمان بنا کنیم، باید انصاف، علم، عقل و آینده نگری را ترکیب کنیم. این شیوه هم مورد رضایت خداوند است و هم با مصالح توسعه همراستایی کامل دارد.
این اقتصاددان با تاکید بر اینکه باید بالاترین سطح از انتظاراتمان را به اصلاح شیوه های اداره کشور معطوف کنیم، گفت: ما با کمال تاسف شاهد هستیم که در سطوح تصمیم گیری های کلیدی و اساسی کشور، رویه هایی مشاهده می شود که نسبتی با دورنگری، توسعه، علم محوری و اخلاق محوری ندارد. مشاهده تلاشهای چند روزه اخیر حکومتگران برای ارائه چشم انداز امیدوارکننده از اقتصاد ایران در سال جدید، سلطه رویه های کوته نگرانه را نشان می دهد.
وی توضیح داد: ما متوجه می شویم که آقای رئیس جمهور، صلاحیت تخصصی علمی در حیطه اقتصاد ندارند، ایشان می توانند در قله حسن نیت باشند، اما در عین حال مطالبی به نام ایشان منتشر می شود که از هیچ نظر، هیچ نوع برازندگی ندارد. می توانیم حمل بر این کنیم که این کار با نیت خیر انجام می شود و مثلا می خواهند برای جامعه روحیه ایجاد کنند، اما اگر این روحیه بخشی مابهازاء عینی نداشته باشد، مشروعیت سوز می شود و ضد خود عمل می کند. این اقدام مانند پاشیدن نمک روی زخم است. توئیتی از طرف آقای رئیس جمهور منتشر کرده اند که رشد اقتصادی چنین و چنان است! این مطلب منتشر شده نشان می دهد آنهایی که به ایشان مشاوره می دهند، الفبای علم اقتصاد و توسعه را هم نمی دانند؛ چرا که آنچه که عنصر حیاتی است و با سرنوشت سازی، رشدهای اقتصادی را معنی دار می کند، کیفیت رشد است و نه اندازه آن!
وی اظهارداشت: با این توجیه که ایشان آگاهی تخصصی ندارند و به کسانی اعتماد کرده اند که آنها هم دستکم ناآگاهانه، و انشالله فراتر از آن نباشد، عمل می کنند، اما انتظاراتمان از افرادی مانند سخنگوی دولت و از آن مهمتر سخنگوی اقتصادی دولت بیشتر است. در نخستین گفت و گوی اقتصادی سخنگوی محترم دولت با جامعه، ملاحظات و نکته هایی را مشاهده می کنیم که به ما می گوید صد رحمت به آقای رئیس جمهور!
مومنی افزود: آنچه که با نهایت مهر و شفقت می توانیم با این عزیزان در میان بگذاریم این است که این الگوی تعامل با مردم از ناحیه حکومت نسبتی با توسعه و همچنین علم و اخلاق ندارد. این مساله بسیار شگفت انگیزی است که سخنگوی گرامی دولت در سخنان اخیر خود، عنوان کرده است که ایران در حال ورود به مدار رونق اقتصادی است! حقیقتا این اظهارات برای من بسیار مایه شگفتی بود! اگر ایشان حتی گزارشهای رسمی منتشر شده طی چند وقت اخیر را ملاحظه می کردند حتما از این شیوه تعامل با اصحاب رسانه و از طریق آن با جامعه، تجدید نظر می کردند.
این عضو هیات علمی دانشگاه با تاکید بر اینکه این شیوه گفت و گو با مردم از هر زاویه ای که نگاه شود، مبتنی بر تعامل سازنده میان حکومت و مردم نیست، خاطرنشان کرد: شاقولهای این شیوه گفت و گو با مردم، پراشکال است و همان قدر که به غایت نسبتی دور با ملاحظات سطح توسعه دارد، از واقعیت، واقع بینی، صدق ورزی و شفافیت با جامعه هم فاصله زیادی دارد و نسبت بایسته ای را به نمایش نمی گذارد. ایشان در فرمایشات خود در توجیه وضعیت فعلی، درباره بهبود در فضای کسب و کار، سرمایه گذاری و رشد اقتصادی سخن گفته اند. باعث تاسف است که به این عزیزان گوشزد کنیم که ادعای آقای سخنگو درباره با کیفیت بودن این رشد، به صرف اینکه یک ادعا از سوی ایشان است، پذیرفته نمی شود. آقای سخنگو باید منطق هایی را ارائه کنند که اگر قرار باشد اعتبار علمی داشته باشند، حتما باید مبتنی بر شواهد قابل اعتنا و معتبر باشد.
مومنی توضیح داد: در آغاز دوره کارشناسی در رشته اقتصاد، جزء اولین مسائلی که برای یک دانشجو در آموزش توسعه مطرح می شود، این است که رشد اقتصادی ممکن است در سطوح بالایی اتفاق بیفتد، اما به واسطه بی کیفیت بودن، مضمون کاملا ضدتوسعه ای داشته باشد. اینها نکته هایی بسیار ابتدایی است. کسی که در مقام امین دولت می خواهد با مردم از موضع حکومت صحبت کند، حتما باید به این مسائل توجه داشته باشد. آنچه که مساله را به مراتب تلخ تر می کند، این است که ایشان در اولین صحبت در سال جدید، ابتدا شروع به بد و بیراه گفتن به دولت قبلی می کند!
به گفته این استاد دانشگاه؛ برای کسی که الفبای سیاست را هم بداند، برازنده نیست در دولتی که در آستانه پایان کار خود قرار گرفته، همچنان به دولت قبلی خرده بگیرد و در این شیوه خرده گرفتن هم انواع اشکالات و تناقضات اخلاقی و علمی هم وجود دارد. ایشان با شعف و شادمانی گفته اند مجموع رشدی که ما در این دولت ایجاد کردیم، به حدود 12درصد رسیده در حالی که رشد اقتصادی در دهه 90 فاجعه آمیز بوده است! شیوه ارائه آمار و اطلاعاتشان را ببینید!
رئیس موسسه مطالعات دین و اقتصاد گفت: اگر شما می خواهید به این شیوه برخورد کنید، انصاف داشته باشید و بگویید رشد اقتصادی که در یک سال 1395 دولت قبلی ایجاد کرد، از مجموع رشد سه ساله شما بیشتر بوده است. نمی شود که یک بام و دو هوا! اینکه این قدر مشعوف می شوید و آنچنان تکرار می کنید که ما در مسیر تورم کاهنده قرار گرفته ایم، می گویم اگر واقعا مساله رعایت علم و اخلاق است، تورم سه ساله اول دولت قبل را با تورم سه ساله اول این دولت مقایسه کنید! اگر چنین مقایسه هایی صورت گیرد، به جز اینکه دور بودن از علم و اخلاق در رویه های کوته نگرانه بر ملا می شود، این است که سیاستتان مبنی بر اینکه هنوز هم در پایان کارتان می گویید هر چه فریاد دارید بر سر دولت قبل بزنید، رنگ می بازد! این چه دولتی است که شما همه بد و بیراه ها را به او می گویید، اما در کل سه سالی که از عمر دولتتان می گذرد، همچنان برنامه همان دولت را تمدید کردید! این رویه ها حتی در حد یک انسان متخلق هم نیست، چه رسد به اینکه بخواهد از موضع نماینده حکومت با مردمش صحبت کند!
مومنی گفت: با کمال مهر و شفقت به آقای سخنگوی محترم عرض می کنم که چقدر خوب بود که مقداری هم گزارشهای دیگری که در ساختاری در درون حکومت منتشر می شود را هم می خوانیدید! اگر ذره ای انصاف در اینکه می گویید ما کولاک کرده و در حال ورود به دوره رونق هستیم و تمام عوارض کارهای دولت قبل را کنار زده ایم، باشد، باید پرسید کل ماجرای کارنامه اقتصادی ایران در دولت قبلی، فقط محصول کار خودشان بود؟! و در دوره آنها شوکهای برون زا و استکبار جهانی و مانع تراشی خارجی ها و خروج ترامپ از برجام وجود نداشت و فقط کارها مختص به سیاستهای قوه مجریه بود!
به گزارش جماران، این استاد دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینکه مگر شما نمی دانید که بخش بزرگی از آنچه که سرنوشت ایران را رقم می زند، از حیطه های اختیارات قوه مجریه خارج است و واقعا باید به شما این موارد را گوشزد کرد!، ادامه داد: آنچه که از همه تکان دهنده تر است این است که که اگر خدای نکرده اظهارات سطحی و بی کیفیت آقای سخنگو، مورد باور ساختار قدرت قرار گیرد، باب اصلاح بسته می شود.
مومنی اظهارداشت: آقای سخنگو ادعا کرده اند رشدی که در 1402 رقم زدیم، رشد باکیفیتی بوده است. به ایشان عرض می کنم کاش گزارش پایش بخش حقیقی اقتصاد ایران که تا 11 ماهه سال گذشته را پوشش می داده و در اسفند 1402 توسط مرکز پژوهشهای مجلس منتشر شد را مطالعه می کردید. به صراحت آمده که در بهمن 1402، شاخص تولید و فروش شرکتهای صنعتی بورسی نسبت به بهمن 1401، با کاهش 1.9 درصدی در تولید و کاهش 3.4 درصدی در فروش روبرو بوده که نشان می دهد رشدی که حاصل شده هیچ نسبت قابل اعتنایی با کیفیت سطح توسعه ندارد. براساس این گزارش، در برخی رشته فعالیتهای کلیدی صنعتی، سقوط از این میانگین بسیار بیشتر بوده است. وقتی بخواهیم از مقام توصیف فراتر رویم و تحلیل کنیم، متوجه می شویم که بخش بزرگی از مقدرات اقتصادی ایران در چارچوب منافع مافیاها، از جمله مافیای واردات، رباخوارها، سوداگران و از این قبیل رقم می خورد.
این اقتصاددان توضیح داد: در صفحه اول همین گزارش مرکز پژوهشهای مجلس آمده که در همین دوره یک ساله، شاخص تولید خودرو و قطعات کاهش 16.4درصدی را تجربه کرد و فروش هم کاهش 12.1 درصدی را نشان داده است. اگر وارد تحلیل این آمار شویم، شرایط آنومیک، ضد توسعه ای و منطبق با منافع مافیاها در این بستر نهادی که دولت گرامی هم به سهم خود در آن نقش دارد، بهتر آشکار می شود. این گزارش مرکز پژوهشها ، نشان می دهد به موازات ضربات مهلکی که بخش های مولد صنعتی در اقتصاد ایران تجربه می کنند، ما شاهد تعمیق مناسبات رانتی و خام فروشانه هم هستیم. در دوره ای که تولید به این شکل سقوط کرده، رشته فعالیتهای رانتی - معدنی، مانند فعالیتهای شیمیایی به جز دارو، که در دارو هم جای تاملات بسیاری وجود دارد، رشد 10.6 درصدی در تولید و رشد 1.3 درصدی در فروش را داشته اند. اما همزمان با آن، شاخص تولید شرکتهای معدنی بورسی رشد 59.3 درصدی را تجربه کرده است. این ارقام از 10 زاویه نشان می دهد که سخنگوی گرامی یا توجه بایسته به معنای رشد با کیفیت ندارند با آنچنان دلشان برای ایجاد امید در دل مخاطبان می تپد که حاضرند بدیهی ترین واقعیتها را هم قربانی بیان اظهارات بی کیفیت کنند.
مومنی اضافه کرد: براساس این تصورات خام، نادرست و تبلیغات توخالی است که آقای رئیس جمهور در توئیتی اعلام کرده: ملت عزیز، رشد اقتصادی در مجموع در 1402 براساس برآوردهای مرکز آمار حداقل 6 درصد خواهد بود و اکنون سه سال متوالی است که کشور رشد بالای 5 درصد را تجربه می کند! یعنی ما اینجا با مشکل چهار عمل اصلی هم روبرو هستیم! آقای سخنگو می گویند کل رشد سه ساله 12.6 درصد بوده ، در این توئیت بالای 15 درصد گفته می شود! چقدر تلخ، غم انگیز و شرم آور است برای کشوری که حدود 15میلیون نفر از جمعیتش تحصیلات دانشگاهی را تجربه کردند اینگونه اطلاعات ارائه شود! ضمن اینکه در این توئیت رئیس جمهور، صحبت آقای سخنگو هم تکرار می شود که در دهه 90، میانگین رشد اقتصادی کمتر از یک درصد بود.
این اقتصاددان با بیان اینکه اگر می خواهید گزارش تطبیقی دهید، وقتی برای آن دولت، دوره 10 ساله را درنظر می گیرید، برای خودتان هم باید داده هایتان مبتنی بر دوره 10 ساله باشد، ادامه داد: از آن مهمتر این است که اگر می خواهید سالانه هم مقایسه کنید، رشد اقتصادی که آنها در 1395 تجربه کردند، از کل رشد اقتصادی دوره شما هم بیشتر بوده است. چرا آن رشد را در آن زمان گرامی نداشتیم! چون آن رشد بی کیفیت بود. اکنون نیز به شما می گوییم مراقب باشید ذوق مرگ نشوید، چرا که این رشد بسیار بی کیفیت تر از آن رشد است.
به گزارش جماران، رئیس موسسه مطالعات دین و اقتصاد افزود: آقای سخنگوی گرامی مطرح کرده که ما در این دولت در فضای کسب و کار کولاک کردیم، در جای خود برای ایشان مفصل در نشستهای عمومی و بعضی نشست های خصوصی توضیح دادم که شیوه مواجهه وزارت اقتصاد و کل دولت با مساله فضای کسب و کار و بهبود آن، از اساس کوته نگرانه، نمایشی و ضدتوسعه ای است. مولفه های اصلی بسترساز احساس بهبود فضای کسب و کار در این دولت به شیوه مخرب تر از دولتهای دیگر پیش می رود، اما اقدامات کاملا نمایشی در اولویت قرار گرفته و نام آن را بهبود فضای کسب و کار گذاشته اند.
وی با تاکید بر اینکه به صلاح شخص سخنگو، دولت، حکومت و کشور است که سخنگو حرف با مبنا بزند، به ضرورت توجه به نکات کلیدی گزارش «پایش امنیت سرمایه گذاری در سال 1401» که توسط مرکز پژوهشهای مجلس در اسفند 1402 منتشر شده اشاره کرد و یادآورشد: در صفحه هشت این گزارش آمده که ارزیابی امنیت سرمایه گذاری در سال 1401 نسبت به سال 1400 نشان می دهد امنیت سرمایه گذاری در این سال به مقدار قابل توجهی نامناسب تر و بدتر شده است. شما کجا بهبود فضای کسب و کار ایجاد کردید! با شوک درمانی های پیاپی این بهبود حاصل شده یا با افزایش وحشتناک نرخ بهره اوضاع بهتر شده و چشم انداز امیدبخش تر برای سرمایه گذاری تولیدی در کشور ایجاد کرده است!
مومنی ادامه داد: این گزارش کوتاه، می گوید سال 1400، «عملکرد نامناسب دولت» اولین و نامناسب ترین عنصر در عناصر شکل دهنده احساس ناامنی برای سرمایه گذاری تولیدی بوده است. با این حال همچنان اینها می گویند ما از فرط خوشی به این حال افتادیم! اما از دیدگاه بازیگران اصلی سرمایه گذاری تولیدی در ایران، بدترین وضعیت را عملکرد خود دولت ایجاد کرده است! این که ارزیابی حزب مخالف شما یا استکبار نیست!
وی با بیان اینکه این گزارش، دومین عاملی که در سال 1400 احساس ناامنی القا کرده را بی ثباتی اقتصاد کلان و سومین عامل را عملکرد نامناسب دولت در زمینه شفافیت و سلامت اداری دانسته، گفت: ببینید این دولت با خود و مردم ما چه می کند! باید انصاف داشت و کشور را دوست داشت و به ادب مسلمانی، راستگو باشیم. در حالی که این سه عامل در 1400، بدترین عوامل بوده، در سال 1401 رتبه اول در این زمینه همچنان «عملکرد نامناسب دولت» عنوان شده و «بحران در تعریف و تضمین امنیت حقوق مالکیت» تبدیل به رتبه دوم شده که نشان می دهد شما فضا را برای سرمایه گذاران تولیدی ناامن تر کرده اید و باید خود را اصلاح کنید. اینکه خودتان مرتب از خودتان تعریف می کنید، را حمل بر صحت می کنیم و می گوییم انشالله می خواهید روحیه مردم از بین نرود، اما باید بدانید روحیه مردم زمانی خیلی شدید از بین می رود که احساس کنند این حرفها توخالی است.
رئیس موسسه مطالعات دین و اقتصاد با بیان اینکه تلخ تر و غم انگیزتر این است که آنها کاری به این ندارند که مردم این سخنان را باور می کنند یا نه، علت سوم احصا شده در پژوهش مرکز پژوهش های مجلس برای احساس ناامنی برای سرمایه گذاری تولیدی را ثبات اقتصاد کلان برشمرد و تصریح کرد: از زمانی که روی کار آمدید همیشه حرفتان وارد کردن شوک به قیمتهای کلیدی بوده است و هر بار فاجعه های بزرگ انسانی، اجتماعی و محیط زیستی پدیدار کردید، این فاجعه ها نمی خواهد برایتان عبرت آموز باشد! باز می خواهید در چشم مردم نگاه کنید و بگویید ما زیادی خوبیم! در حالی که گزارشهای رسمی که خود حکومت منتشر می کند هم مغایرت کامل با این ادعاها دارد.
مومنی اظهارداشت: اگر واقعا به این سخنانی که مطرح کرده اید، باور دارید باید بر احوال این قوم گریست که حکومتگرانش تصور کنند در حالی که امنیت حقوق مالکیت و ثبات اقتصاد کلان و فساد و ناکارآمدی را در ابعاد غیرقابل باوری افزایش دادهاند احساسشان این است که ما فضای کسب و کار را مساعد کردهایم! این ادعاها بسیار تلخ و به دور از واقعیت است. برای اینکه روحیه حکومتگران گرامی خراب نشود، فقط به گزارشهای رسمی استناد می کنم که بنا به تعریف، خوشبینانه ترین و محافظه کارانه ترین برآوردها را از واقعیت ارائه می دهند. اگر بخواهیم کمی وارد مقولات تحلیلی شویم و واقعیتهای محرز شده و مشاهده شده را مورد توجه قرار دهیم که نمی شود اینگونه سخن گفت!
این استاد دانشگاه علامه طباطبایی اضافه کرد: شما که تا این میزان به نقش آفرینی دولت در قبلی طرز عمل خودتان وقوف پیدا کردهاید، نمی توانید درک کنید که آن دولت چه کارنامه ای از احمدی نژاد تحویل گرفته بود! اگر چیزهایی را درباره خودتان می فهمید درباره دولت قبل نیز متوجه باشید! بساطی که احمدی نژاد برپا کرده بود از نظر عمق بخشی به فساد، عمق بخشی بی سابقه در تاریخ اقتصادی ایران نسبت به تخریب محیط زیست، عمق بخشی کم سابقه به فلاکت و عمق بخشی بی سابقه به وابستگی های ذلت آور به دنیای خارج را نمی دانید! اگر هر کس نداند سخنگوی دولت که در زمان احمدی نژاد در مرکز پژوهشهای مجلس حضور داشت نمی تواند ادعا کند این مسائل را نمی داند! گزارش اینکه احمدی نژاد ارزبری هر واحد جی. دی. پی. را در ایران در عرض ۸ سال ۵ برابر و سریع ترین و بیسابقه ترین تعمیق وابستگی ذلت آور به دنیای خارج را به اقتصاد ایران تحمیل کرد در زمانی منتشر شد که ایشان در این مرکز مسئولیت داشت و خود گزارشهایی در این زمینه تهیه کرده است. این شیوه مواجهه با دولت قبل بسیار به دور از ادب علمی، اخلاقی و انصاف است.
رئیس موسسه مطالعات دین و اقتصاد تاکید کرد: اگر افرادی باشند که از سطح بالاتری با نگرش استراتژیک به ایشان و امثال او مشورت دهند، باید به آنها بگویند این شیوه شائبه جدی تجزیه طلبی را نیز به همراه دارد. شما به گونه ای صحبت می کنید که گویا دولت قبل متعلق به رژیم دیگری بوده است! واقعا درک نمی کنید که آنچه که در دولت قبل هم اتفاق افتاده جزء کارنامه جمهوری اسلامی محسوب می شود!
این اقتصاددان ادامه داد: نمی گویم از آنها تعریف کنید، من هم در دولت قبل به جز حدود۱۷۰ مقاله، سخنرانی و مصاحبه، دو کتاب در زمینه مسیر خطرناک رو به انحطاطی که به خاطر خطاهای سیاست گذاری در آن دوره اتفاق افتاده است، منتشر کردم. من برای نقد کردن آن دولت هزینه دادم اما اکنون به شما می گویم شما روی آن دولت را سفید کردید در تخریب و تشدید سرعت حرکت به سمت اضمحلال. این ها مسائلی است که باید با نهایت مهر و شفقت طرح کنیم. صادقانه بگویید آنها چه کارهایی می کردند که شما نمی کنید! اگر تخریبها را با دامن زدن به مناسبات عدم شفافیت که بسترساز فساد است انجام دادند و با وارد کردن شوکهای پی در پی به قیمتهای کلیدی، این اقدامات را انجام دادند شما کدام یک را انجام ندادید!
مومنی با بیان اینکه شما که ادعای مسلمانی تان خیلی بیشتر از آن قبلیها است، یادآورشد: سال گذشته یک شبه ۷ درصد به شیوه خاصی نرخ بهره را از سوی مقام رسمی پولی کشور بالا بردید! آیا این با مناسباتی که در قرآن درباره ربا و کارکردهایش مطرح می شود همخوانی دارد!؟ آیا اصول شما این است که اقتصاد ربوی تر شود! فکر می کنید اگر اقتصاد را ربوی تر و دلال سالاری و واردکننده سالاری را تشدید کنید عدالت اجتماعی حاصل می شود!
وی پرسید: صادقانه و کارشناسانه به ما بگویید اینکه می گویید نسبت به قبلیها متفاوت هستید به چه علت است! با ضریب بالای ۹۰ درصد همه آن اقدامات را به شکل بدتری انجام می دهید! در عرصه سیاست اقتصادی این چنین است و در زمینههای دیگر نیز به عنوان یک شهروند می گویم شما افتضاحتر از قبلی ها عمل کردید.
این اقتصاددان به پژوهش مستقلی که درباره گشاد دستی بانکهای خصوصی انجام شده اشاره کرد و با بیان اینکه این بانکها نه تنها سپرده های مردم را حبس، بلکه حبس ظالمانه می کنند، گفت: در حالی که یکی از حادترین بحران های بخش تولیدی ما دسترسی به سرمایه در گردش است، به طور متوسط حدود ۷۵ درصد وامهایی که این بانکها ارائه می دهند، به زیرمجموعههای خود است؛ چرا این دولت در برابر این مسائل سکوت می کند! چرا با اینکه مرکز پژوهشهای مجلس رسما در گزارشی عنوان کرده که نزدیک به دو - سوم ایام سال گذشته، بیش از ۵۰ درصد رشد پایه پولی فقط مربوط به طرز عمل بانک [...] می شده، این دولت سکوت می کند؟!
وی تاکید کرد: بساطی که یک بانک ایجاد کرده را که نمی توانید به استکبار جهانی نسبت دهید! این را به دولت قبل نیز نمی توانید نسبت دهید چرا که شما وقتی روی کار آمدید ادعاهایی کردید و گفتید تمام سیاستهای مخرب دولت قبل را اصلاح می کنید! شما که در حال شدت دادن به همه آن سیاستها هستید! آقای سخنگو میگوید برنامه مشترک رونق تولید و مهار تورم را در سال ۱۴۰۲ اجرا کردهایم که در بهبود وضعیت نقش داشته است! باید گفت زبان در این زمینه قاصر است! گزارش تولید را با استناد به داده های مرکز پژوهشهای مجلس ببینید! در حالی که میانگین جهانی تورم تقریباً یک رقمی است تورم بالای ۴۰ درصد به عنوان رمز موفقیت مطرح می شود!
به گزارش جماران، مومنی خاطرشان کرد: گزارشهای رسمی تان می گوید به طور متوسط نرخ بهره برای تولید کنندههای ایران حدود ۵ برابر بهای تمام شده پول برای تولیدکنندگان دنیا است! شما آیا با این ارقام چشم انداز امیدبخش تر ایجاد کردهاید! اینکه به گواه گزارشهای رسمی و بینالمللی هم گستره و عمق فساد افزایش پیدا کرده و هم نابرابریهای شکنندگی آور و سقوط کیفیت محیط زیست در این دولت نجومی شده است، جای چنین ادعاهایی را باقی می گذارند! کمی با مبنا با یکدیگر صحبت کنیم!
این عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی با یادآوری این ضرورت که برای اصلاح باید تقدم امر سیاسی را مد نظر داشت، گفت: اگر دولت بخواهد این شیوه تنظیم رابطه با مردم را در حیطه اقتصاد در سال ۱۴۰۳ هم ادامه دهد و همچنان در سال پایانی این دولت هم عنوان کند هرچه فریاد دارید بر سر دولتی قبل بزنید و عدم شفافیتها و تناقضگوییها بیشتر شود، به صلاح هیچکس نیست. تنها گوشههایی از این نکات را مطرح می کنم؛ چرا که شخصا تلخ و غم انگیز است که بگویم یک مقام رسمی اظهاراتش تا این میزان سست بنیاد و پرتناقض است! نخواستم وارد جزئیات آن شوم و تنها گفتگوی روز چهاردهم فروردین آقای سخنگو را مبنا قرار دادم. تنها درباره تناقضهای این گفتگو می شود یک ساعت صحبت کرد.
مومنی توضیح داد: اصلا نمی خواهم وارد این فضا شوم اما این نمونهای است تا بگوییم به جای اینکه در اسارت عملکرد دولت قبل خود را بدانید حداقل یک سیستم برای پایش خود بگذارید و دست کم حرف زدنهایتان را درست کنید. ایشان فرمودهاند ما رکورد جذب سرمایه خارجی را زدهایم! باید به ایشان گفت اینها منطق رفتاری دارد. کدام یک از عناصر جاذبه ایجاد کن را بهبود بخشیدهاید! تناقضها را ببینید همین آقای سخنگو در هشتم اسفند ۱۴۰۲ رقم سرمایهگذاری خارجی در بخش نفت را حدود ۴.۸ میلیارد دلار اعلام کرد و گفت از این نظر بخش نفت نسبت به دیگر بخشهایی که جذب سرمایهگذاری خارجی کردند شاگرد اول بوده است! اما در ۱۴ فروردین ۱۴۰۳ می گوید سهم بخش نفت از کل سرمایه خارجی جذب شده یک و نیم درصد است! اگر این 1.5 درصد درست باشد به معنی این است که کل سرمایه خارجی جذب شده در بخش نفت حدود ۸۲ میلیون دلار است یعنی زیر ۱۰۰ میلیون دلار؟!! فاصله زمانی این دو اظهار نظر را مقابل چشم خود بیاورید!
رئیس موسسه مطالعات دین و اقتصاد یادآور شد: سال گذشته وزیر نفت اعلام کرد ما فقط با روسها حدود ۴۰ میلیارد دلار قرارداد برای سرمایهگذاری در بخش نفت بستهایم! طول و عرض و ابعاد تناقضها را ببینید اما آقای سخنگو در سخنرانی ۱۴ فروردین عنوان کرده است که جایگاه روسیه در میان سه سرمایهگذار اصلی خارجی در ایران نیز قرار ندارد! نمی خواهم شبهه ناک صحبت کنم می دانید تا چه میزان حرفهایی درباره امتیازات غیرمتعارف و غیرشفافی که به روسها داده شده مطرح می شود! شما با این طرز عملتان این شبههها را تقویت می کنید و تقویت این شبههها اصلا به نفع کشور نیست.
مومنی ادامه داد: ایشان برای اینکه کیفیت رشد را مقداری توضیح دهد عنوان کرده که در جذب سرمایه خارجی ۷۴ درصد کل سرمایه جذب شده در بخش صنعت است! شرافتمندانه و صادقانه جزئیاتش را برای ما اعلام کنید. اگر روی سایت وزارت صمت برویم و ببینیم مثلا بیشترین سرمایه خارجی ما توسط شهروندان چه کشوری و در چه رشتههای بیکیفیتی استوار شده بود خوب نیست!
وی با تاکید بر اینکه اگر آقای سخنگو بخواهد با خود، مردم و مقامات بالا دست و پایین دست خود صادق باشد، باید به استانداردهای سطح توسعه بازگردد و بگوید با همه این کولاکهایی که کردهاند بر اساس ادعاهایی که دارند آیا رتبه ما در دنیا از نظر شاخص رابطه مبادله که منعکس کننده توان رقابت و توان مقاومت ما در نظام جهانی است به کجاها رسیده، گفت: به جای اینکه این وقت گرامی و پر ارزش را صرف گفتن این اظهارات بی مبنا، پرتناقض و شبهه ناک کنید بر این متمرکز شوید که این روند رو به اضمحلال شاخص رابطه مبادله را اصلاح کنید.
این عضو هیات علمی دانشگاه تصریح کرد: رئیس گمرک که با حکم خودتان منصوب شده، می گوید در سال ۱۴۰۲ متوسط ارزش گمرکی صادرات کشور ۱۷ درصد نسبت به ۱۴۰۱کاهش پیدا کرده است که نشان می دهد ما بیشتر به سمت عمق بخشی به خام فروشی رفتهایم. این شیوه خام فروشی که به آن شدت بخشیده شده، فجایع زیادی پشت سر خود دارد. این در حالی است که متوسط ارزش گمرکی کالاهای وارداتی در همین دوره ۹.۷ افزایش پیدا کرده است. از دریچه تحلیلهای سطح توسعه این دو روند متناقض ناظر بر استمرار روند نزولی رابطه مبادله است و نشان دهنده این است که ما دقیقا در کادر الگوی سنتی - استعماری تقسیم کار جهانی عمل می کنیم و هر میزان در این زمینه جلوتر رویم حکم پیشروی در باتلاق را دارد.
وی تاکید کرد: با یک رویکرد دور نگرانه می خواهیم بگوییم شما به طرز بسیار خطرناکی در حال خطا کردن هستید و ما به یک بازآرایی سیستمی در ساختار نهادی خود از این زاویه نیاز داریم. تحت عنوان چشم انداز اقتصاد ایران در این سال می گویم: سالی که نکوست از بهارش پیداست! این ناتوانی به طرز وحشتناکی خطرناک در کنترل قیمت نشانه بسیار بدی است مبنی بر اینکه مناسبات استثماری علیه بخشهای عظیمی از جمعیت که بیش ازچهار، پنجم جمعیت را در بر می گیرد استمرار خواهد داشت. این راه درستی نیست که عزیزان می روند. با هر برچسبی که اینها را توجیه می کنند توجیه کنندگان را انسانهایی ناسالم، ناصالح و بعضا مشکوک می دانم.
به گزارش جماران، رئیس موسسه مطالعات دین و اقتصاد اضافه کرد: آنها که افزایش چشمگیر بازدهی در فعالیتهای سوداگرانه در بازار پول و سرمایه را دامن می زنند کشور را به ورطههای خطرناک می برند. کلیددار این قضیه در سال گذشته بانک مرکزی بوده است. این اقدامات را که دولت قبل نکرده و این تصمیمات را هم استکبار جهانی نگرفته است.
مومنی با بیان اینکه از شیوه برخورد سخنگوی اقتصادی دولت در ۱۴ فروردین بسیار نگران شدم، گفت: چرا که دیدم ایشان نگران این روندهای رو به گسترش تعمیق فساد نیست. اینها متغیرهای کلیدی سطح توسعه است. اصلا حرفی درباره این مناسبات نابرابرساز و شدت بخشنده به پاداشهایی که منجر به گسترش و تعمیق نابرابریهای ناموجه می شود نمی زند و اصلا اعتنا ندارد سویهای که برای توجه به تولید اتخاذ کرده سویهای غیر توسعهای و ضد توسعهای است. با این شیوه ای که آقای رئیس جمهور با آن سخن گفت و واقعا از همه بدتر سخنگوی اقتصادی، دولت نمک به زخم می پاشند.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه سطح درایتی که در این جهتگیریها و اظهارات مندرج است به هیچ وجه متناسب با شرایط کنونی ایران نیست، اضافه کرد: سخنگوی دولت می گوید ما مبالغ جریمه رانندگی را متناسب با تورم افزایش داده ایم، اینکه افزایش تا چه میزان متناسب با نرخ رسمی اعلام شده تورم است خود یک ماجرایی بسیار تلخ و غم انگیز است و باور کردنی نیست که این چه کیفیتی از سخن گفتن است که به نام حکومت زده می شود! از آن تلختر و غم انگیزتر این است که آن ساختار قدرتی که متناسب کردن جرائم با نرخ تورم را می فهمد، چرا آن را درباره دستمزد مردم نمی فهمد! اگر آن را بلدید این یکی که اولویت دارد! حرفهایی می زنند که متعارف نیست، بایستگی و برازندگی هم ندارد. خیلی چیزهای دیگر هم دارد که نمی خواهم درباره آنها در اولین سخنرانی سال صحبت کنم! بسیار تاسف بار است!
مومنی گفت: هیچ گامی در مسیر توسعه برداشته نمی شود جز اینکه ابتدا حکومت رابطه خود را با مردم بهبود ببخشد و سازوکارهایش هم روشن است. سازوکارهای آن یقینا زدن حرفهای بیپایه و کم اعتبار نیست. حرفهایی که این چند روز شنیدیم رابطه حکومت و مردم را بدتر می کند و این به صلاح تمامیت ارضی کشور و آینده امیدوار کننده آن نیست. این رویه را اصلاح کنید. آقای سخنگوی دولت حرف مردم را بلد نیست بشنود اما آیا حرف رئیس نیروی انتظامی را نیز بلد نیست بشنود! چند روز قبل رئیس نیروی انتظامی گفت بسیار متاسفیم اما دزدی به یک شغل تبدیل شده است. در شرایطی که واقعیتهای جامعه اینگونه است، شما می گویید ما کولاک کردهایم، گل کاشتیم و زیادی هم خوبیم! از فرط موفقیت نمی دانیم چه کنیم! اینها به دور از علم، انصاف و ادب است به دور از مصالح نظام ملی است. شما با این اظهارات مردم را عصبی می کنید و بر روی زخم آنها نمک می پاشید، چه کسی به شما مشورت می دهد!
رئیس موسسه مطالعات دین و اقتصاد با بیان اینکه کاش حداقل حسن این تذکرات این باشد که عزیزان بفهمند کیفیت پشتوانه کارشناسی که مبنای حرف زدنهای عزیزان است به هیچ وجه بایسته شرایط کنونی کشورمان نیست، اضافه کرد: از شیوههای مخرب دیگری که عزیزان پیش گرفتهاند این است که می گویند اینکه ما چه می کنیم را رها کنید، ببینید اگر دولت قبلی بود اوضاع از اینکه امروز است بدتر بود! اینکه خود این اظهارات تا چه میزان مبنا دارد بماند! اما این حرف پوچ و بیاعتبار است.
وی ادامه داد: مهمتر این است که هم آقای رئیس جمهور و هم آقای سخنگو، شرافتمندانه از مسئولان زیر مجموعه خود بخواهند، گزارشی درباره مطلبی که مرداد ۱۴۰۰ دفتر اقتصاد کلان سازمان برنامه منتشر کرد، بدهند. عنوان این گزارش «برآورد بدهیهای دولت از ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۶» بود. آن کارشناس با شرفی که این گزارش را تهیه کرده و هشدار داده بود را عزیزان تنبیه کردند؛ اما می خواهم بگویم این گزارشی بود که در همین دولت منتشر شده بود. گزارش سازمان برنامه می گوید حدود سال ۱۴۰۶ اوضاع نرخ ارز بسیار فاجعه آمیز می شود، اما عزیزان آن او را تنبیه کردند! گفته بود در سال ۱۴۰۰ نرخ ارز به ۲۵ هزار تومان می رسد، شما او را تنبیه کردید در حالی که کارنامهای که خودتان رقم زدید از این رقم بیشتر بود! شرم آور است! نگوییم شرم آور، بلکه بگوییم عبرت آموز است!
این استاد اقتصاد با تاکید بر اینکه عبرت بگیرید که با سرکوب کارشناسان مستقل آبی برای این دولت، حکومت و کشور گرم نمی شود، اظهارداشت: در این گزارش گفته بود در پایان سال ۱۴۰۱ نرخ ارز به ۳۵ هزار تومان خواهد رسید شما که روی آن گزارش را در عمل سفید کردید و نرخ را به بالاتر از ۵۰ هزار تومان رساندید! در آن گزارش گفته بود در ۱۴۰۲ نرخ ارز حداکثر ۴۶ هزار تومان می شود، شما که دیدید چه کردید! این رقمهای مشکوک بسترساز تحقق آن وعدههای لجن است که کشور بر باد ده خواهد بود. اعداد و ارقامی را راجع به نرخ ارز توسط مقامات رسمی کشور سر زبانها می اندازند که فاجعه ساز است! به غیر از اینکه غیر اخلاقی و شرم آور هم هست. حداقل از آن کارشناس عذرخواهی کنید و بگویید خیلی نسبت به ما خوشبین بودی که چنین برآوردهایی را ارائه کردی و بعد هم رویههایتان را اصلاح کنید.
مومنی با بیان اینکه زدن کارشناس و بالا بردن هزینه فرصت کارشناسی صدق ورزانه به نفع کشور نیست، ادامه داد: من به آن گزارش نقد داشتم، اما نقد کارشناسی رشد دهنده است. آیا درست است که کارشناس را دچار فشارهای معیشتی کنید آن هم در حکومتی که ادعای پیروی از علی بن ابیطالب را هم دارد؟! این که نشد!
رئیس موسسه مطالعات دین و اقتصاد گفت: شما که می گویید ما دولت محرومان هستیم بگویید اوضاع و احوال گوشت قرمز و جایگاه آن در سفرههای مردم چه شده است! اینها را گزارش کنید مردم اینها را متوجه می شوند. با این همه واردات گوشت قرمز و با این همه تلاشهایی که برای توزیع از کانالهای رسمی و زیر قیمت بازار انجام دادهاید، چرا قیمتش از این سرسام آوری پایین نمی آید! برای اینکه بدانید کجاهای کارتان ایراد دارد اینها دریچههایی است. به سیستم کارشناسی زیر مجموعه تان بگویید شرافتمندانه گزارشی بدهند درباره اینکه وقتی ارز ترجیحی واردات کالاهای اساسی را جهش دادید تحولاتی که بر سر قیمت مواد غذایی وارد شد، چه بود! از اینکه مرتب بگوییم دولت قبلی چنین و چنان بود چه چیزی عایدمان می شود؟ آن هم در حالی که شیرین کاریهایی می کنید که صد رحمت به قبلیها. رکوردهایی که شما زدهاید هیچ کدامشان را آنها نزدیک نشده بودند با اینکه به آنها نقدهای جدی هم وارد بود.
وی با یادآوری اینکه مخاطبش بیشتر حکومت است و حد و حدود قدرت تاثیرگذاری قوه مجریه در این ساختار کنونی قدرت و میزان بنیه کارشناسانه شان نیز روشن است، افزود: صمیمانه و مشفقانه به ساختار قدرت عرض می کنم اگر می خواهید موفق شوید، به جای بازی با کلمات و آدرس دادن های غیرمتعارف، بی ضابطه و بی پایه، بر روی بنیه تولید ملی متمرکز شوید. این شاقول همه مولفه های 15گانه متغیرهای کنترلی سطح توسعه را در درون خود دارد. فاجعه ایجاد شده است.
مومنی در پایان گفت: مرتب سال تولید اعلام می شود اما همان ها که ژست ذوب بودن را می گیرند، بیشتر در باتلاق پس افتادگی تولید جلوتر و جلوتر می روند. با چه شاقولی بگوییم که شما حرف گوش دهید! اوضاع بنیه تولید ملی ایران شکننده است و این یعنی تزلزل در ستون فقرات نظم اجتماعی. تا بنیه تولید ضعیف باشد، آن جامعه روی ثبات، آرامش و امنیت و کیفیت زندگی نخواهد دید. اکنون اصل فساد رها شده و با سیاستهای مخرب اقتصادی، دائما آن را گسترش و تعمیق می دهند. اما زنده باد و مرده باد راه انداخته اند که اسم آن را فساد سیستمی بگذاریم یا غیرسیستمی! هر چه دلتان می خواهی به آن بگویید، اما چاره ای برای اصل آن که مذموم، قبیح، کثیف و پلید است پیدا کنید. عزیزان در سطح دعواهای حیدری نعمتی متوقف می شوند