شرکت‌های فرعی با سهم اندک،مانع خصوصی سازی صنعت خودرو

به گزارش مردم سالاری آنلاین؛مجامع سالیانه شرکت‌های بورسی مهمترین رویداد مدیریتی در این شرکت‌ها هستند، بنابراین باید عدم تحول در مدیریت ایران خودرو را در ترکیب مجامع و فضای پیدا و پنهان تصمیم گیری در این رویداد دانست. در واقع سوال اساسی اینجاست که چه اتفاقی در این مجامع می‌افتد که خصوصی سازی واقعی ایران خودرو از منظر تحول در مدیریت آن، دائم به تعویق می‌افتد به نحوی که ایران خودرو برای سه دوره متوالی و پنج دوره غیرمتوالی مشمول ماده 141 قانون تجارت شده که دقیقا ریشه در ساختار فعلی آن دارد و خروج از آن ممکن نیست و این وضعیت می‌تواند حداقل 20 میلیون سهامداران این شرکت و در مرتبه بعدی به صورت زنجیره‌ای حداقل شصت صنعت مرتبط و نیز برخی بانک‌ها و قطعه سازان با ایران خودرو را با بحران مواجه کند.
 

مرور صورتجلسه مجامع بورسی اطلاعات قابل توجهی از فضای مجامع بدست می‌دهد. مرور صورتجلسه مجامع ایران خودرو در سالیان گذشته نشان می‌دهد نام علی شیخی و محمدرضا فیض بخش بارها به عنوان عضو هیات رئیسه مجامع تکرار شده است؛ علی شیخی، از سال 1390 هر سال عضو هیات رئیسه مجمع بوده و از سال 96 تا کنون نام محمدرضا فیض بخش نیز اضافه می‌شود. در واقع از سال 1396 در کنار دو عضو دیگر مجمعT شیخی و فیض بخش پای ثابت هیات رئیسه مجامع هستند.

برای مثال، علی شیخی مدیرعامل شرکت سرمایه گذاری سمند است که شرکت فرعی ایران خودرو محسوب می‌شود و صد در صد آن به صورت مستقیم و غیرمسقیم به شرکت ایران خودرو تعلق دارد و مشمول صورت‌های مالی تلفیقی ایران خودرو منظور می‌شود. شرکت سرمایه گذاری سمند در آخرین مجمع ایران خودرو 3.09درصد سهم در ایران خودرو داشته و سهم شرکت مادر را خریداری کرده است.

گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس با عنوان «تحلیل مالکیت دو بنگاه خودروسازی ایران خودرو و سایپا و الزامات اصلاح آن » در خصوص شرکت «سرمایه گذاری سمند» می‌نویسد: «شرکت سرمایه گذاری سمند در سال 1383 تاسیس شده است ....این شرکت از شرکت‌های زیر مجموعه ایران خودرو بوده که هم به صورت مستقیم و هم از طریق شرکت گسترش سرمایه گذاری ایران خودرو، تمام سهام آن را در اختیار دارد. در چنین شرایطی، شرکت سرمایه گذاری سمند اقدام به خرید سهام شرکت مادر خود (شرکت ایران خودرو) کرده است و یک حلقه بسته مالکیتی ایجاد کرده است.» علی شیخی حداقل 12 سال است که به عنوان هیات رئیسه ایران خودرو در مجامع حضور دارد.

 

احمد رویایی مدیرعامل شرکت گسترش سرمایه گذاری ایران خودرو 10.59 درصد سهم در ایران خودرو دارد. سهام اکثریت این شرکت متعلق به ایران خودرو است و از شرکت‌‌های فرعی آن محسوب می‌شود و در صورت‌های مالی تلفیقی ایران خودرو نیز عمکلرد آن منعکس می‌شود؛ برای درک جایگاه احمد رویایی در قفل شدگی فرآیند خصوصی سازی ایران خودرو، باید به روابط این شرکت با دیگر شرکت‌های داخل ایران خودرو توجه کنیم.

رابطه سه «شرکت گسرتش سرمایه گذاری ایران خودرو» با «شرکت سرمایه گذاری سمند» و «ایران خودرو» یک رابطه چرخه‌ای و پیچیده است که سنگ بنای همدستی پول‌های دولتی و بودجه عمومی کشور شده است. برای مثال شرکت سرمایه گذاری سمند 3.17 درصد سهام ایران خودرو را دارد و در عوض ایران خودرو نیز مالک 70 درصد این شرکت است و به همین ترتیب شرکت گسترش سرمایه گذاری ایران خودرو مالک 30درصد شرکت سرمایه گذاری سمند است. در واقع این تبادل مالکیت صوری انجام گرفته است.

مساله اصلی اینجاست که این همدستی و جابجایی صوری مالکیت با بودجه عمومی انجام شده است. پشت پرده این همدستی و معاوضه تو در تو، پایداری حاکمیت مدیریت دولتی است و همین روابط غیرتجارتی، حاکمیت بخش خصوصی در ایران خودرو را غیرممکن کرده است چرا که گروهی مدیر دولتی، متکی به منافع عمومی و بیت المال و بر اساس روابط سیاسی و غیراقتصادی، سهامی را به صورت تو در تو خریداری کرده‌اند تا مدیریت خود را تثبیت کنند و صندلی مدیر عاملی خود را بیمه کنند.

 

در همین حال شرکت «سپهر کیش ایرانیان» علیرغم دارا بودن حدود 10 درصد سهام ایران خودرو از این فرآیند تصمیم گیری کنار گذاشته می‌شوند. سپهرکیش ایرانیان را می‌توان تنها زیرمجموعه واقعا خصوصی ایران خودرو دانست. اما این شرکت برخلاف سهم قابل توجهی که در ایران خودرو دارد، از تصمیم گیری‌های اساسی دخالت داده نمی‌شود که این ماجرای عجیب ریشه در همدستی نیروهای دولتی در ساختار تصمیم گیری سهامداران ایران خودرو دارد. برآورد می‌شود این شرکت بالغ بر 31 میلیارد سهم ایران خودرو را خریده باشد اما به دلیل ساختار پیچیده دولتی‌ها در ایران خودرو، تاکنون نتوانسته به اندازه سهامی که در اخیتار دارد، ایران خودرو را خصوصی اداره کند.

این صحنه پیچیده و غیراقتصادی در نهایت مجامع عمومی را بی‌معنا کرده و از کارکرد خود انداخته است به نحوی که با این مهره چینی‌ها در عمل سهامداران خرد و کلان از تغییر در ترکیب مجامع ناتوان هستند و در نتیجه هیات رئیسه مجامع در سایه امن این صحنه چینی، همچنان ایران خودرو را ضرر ده اداره می‌کند تا جایی که رکورد 70 هزار میلیارد تومان بدهی به نام این شیوه مدیریت ثبت شده است.

محمدرضا فیض بخش به عنوان نماینده سازمان مدیریت صنعتی که یک سازمان دولتی است و اساسنامه آن در خصوص مسائل آموزشی است تحت تاثیر سهام‌های تودلی در مجمع به عنوان رییس مجمع مستقر می‌‌شود.