وجود ۳۵ هزار هکتار کانون بحرانی گرد و غبار در استان تهران

«زهره عبادتی» در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا درباره وضعیت خیزش گرد و خاک در استان تهران در سال ۱۴۰۲ توضیح داد: با توجه به این که در سال آبی جاری (یکم مهر ۱۴۰۱ تا پایان اسفند ۱۴۰۲) بخصوص در فصل زمستان و اوایل بهار، شرایط بارندگی‌ها تا حدودی نسبت به زمان مشابه در سال آبی قبل بهتر بود، بنابراین در سال ۱۴۰۲ هم تعداد روزهایی که آسمان استان و شهر تهران درگیر گرد و غبار شده، کمتر از سال ۱۴۰۱ بوده است و هم حجم گرد و خاکی که امسال سطح استان را فراگرفته، از سال گذشته پایین‌تر بوده است؛ به نحوی که در سال گذشته آسمان شهر تهران به دلیل خیزش گرد و غبار ۲ روز در وضعیت خطرناک قرار گرفت، اما در سال جاری خوشبختانه در هیچ روزی شاهد این وضعیت نبودیم. 

معاون محیط‌زیست انسانی اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست استان تهران با اشاره به ارائه آمارهای مربوط به آلودگی هوا بر اثر خیزش گرد و خاک در سطح شهر تهران در سال‌های ۱۴۰۲ و ۱۴۰۱ گفت: از ابتدای سال جاری تا پایان تیرماه، خیزش گرد و غبار در شهر تهران باعث شده است که ۴ روز ذرات معلق زیر ۱۰ میکرون و ۱۱ روز نیز ذرات معلق زیر ۲.۵ میکرون، کیفیت هوای پایتخت را در شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس قرار دهد. این در حالی است که در سال گذشته از ابتدای سال تا پایان تیرماه، خیزش گرد و غبار در ۳۳ روز باعث افزایش غلظت ذرات معلق زیر ۲.۵ میکرون شد که ۳۲ روز هوای پایتخت در شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس و یک روز در وضعیت ناسالم برای همه قرار گرفت. 

عبادتی ادامه داد: در سال گذشته از ابتدای سال تا پایان تیرماه، خیزش گرد و خاک در آسمان تهران باعث شد که بر اثر افزایش غلظت ذرات معلق زیر ۱۰ میکرون، ۳ روز هوای پایتخت در وضعیت ناسالم برای همه، یک روز در شرایط بسیار ناسالم و ۲ روز در وضعیت خطرناک قرار گیرد. این آمارها همگی حاکی از کاهشی بودن روند خیزش گرد و خاک در آسمان پایتخت در سال ۱۴۰۲ نسبت به سال ۱۴۰۱ است. 

وی با بیان این که در دو ماه باقیمانده از فصل تابستان، بازهم شاهد روزهای آلوده از نظر خیزش گرد و غبار در سطح استان تهران خواهیم بود، عنوان کرد: با وجود این که شرایط بارندگی‌ها در سال جاری نسبت به سال قبل از آن بهتر بود، ولی بازهم میزان بارش‌ها در استان تهران و استان‌های هم‌جوار نسبت به متوسط بلندمدت به شکل محسوسی کاهش پیدا کرده است. بنابراین با توجه به این که به صورت کلی در فصول بهار و تابستان در برخی روزها شاهد وزش باد هستیم، در روزهایی که سرعت باد بالا باشد، احتمال خیزش گرد و غبار از کانون‌های فرسایش بادی و درگیر شدن آسمان تهران و سایر شهرهای استان با هجوم ریزگردها دور از انتظار نیست. 

کانون‌های فراملی بر خیزش گرد و غبار در استان تهران نیز تاثیر می‌گذارند 

عبادتی در پاسخ به این سوال که آسمان استان تهران بیشتر از کدام کانون‌های گرد و غبار تاثیر می‌پذیرد، گفت: در استان تهران نیز مانند بسیاری از دیگر استان‌های کشور، معمولا این کانون‌های فراملی یعنی بیابان‌های عراق و جنوب سوریه هستند که تاثیر مهمی بر هجوم ریزگردها به آن دارند؛ به نحوی که در همین امسال نیز در ۲ روز از روزهای آلوده هوای پایتخت، منشأ گرد و غبار از کشور عراق بود. البته در غرب استان تهران یعنی در استان‌های البرز و قزوین نیز کانون‌هایی وجود دارند که جزو مناطق بحرانی از نظر فرسایش بادی محسوب می‌شوند و در برخی روزها خیزش گرد و خاک از این کانون‌ها باعث آلوده شدن هوای پایتخت می‌شود. 

معاون اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست استان تهران با تاکید بر این که در خود این استان نیز کانون‌های بحرانی فرسایش بادی وجود دارد که به تشدید گرد و غبار در سطح استان دامن می‌زند، اظهار داشت: در استان تهران حدود ۱۰۰ هزار هکتار مناطق بیابانی وجود دارد که عمده آنها در شهرستان‌های ملارد، ورامین، پاکدشت و ری واقع شده‌اند. برخی از این مناطق به وسعت ۳۵ هزار هکتار جزو کانون‌های بحرانی فرسایش بادی هستند که بیشتر آنها در شهرستان‌های ملارد و ورامین قرار گرفته‌اند. در شرایط وزش باد شدید، کانون‌های داخل استان تهران نیز مانند‌های کانون‌های بیرون استان و کانون‌های فراملی بر افزایش غلظت گرد و غبار در سطح استان تاثیر می‌گذارند. 

کمبود آب، چالش مهم اجرای طرح‌های تثبیت گرد و غبار در استان تهران 

عبادتی با تاکید بر این که اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان تهران، از سال‌های گذشته طرح‌هایی را برای تثبیت کانون‌های گرد و غبار در این استان اجرایی کرده است، خاطرنشان کرد: تثبیت شن‌های روان، کاشت پوشش گیاهی و ایجاد جنگل‌های دست‌کاشت در مناطق بیابانی از جمله مهمترین پروژه‌هایی است که در سال‌های اخیر برای کاهش میزان خیزش گرد و غبار از کانون‌های بحرانی فرسایش بادی استان تهران توسط اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان به اجرا درآمده است، اما نکته مهم این است که اغلب این پروژه‌ها زمانی موثر واقع می‌شود که آب مورد نیاز برای آنها به اندازه کافی تامین شود که متاسفانه استان تهران در این زمینه دچار چالش‌هایی است. 

وی در پایان تصریح کرد: چالش‌های موجود برای تامین آب جنگل‌های دست‌کاشت و پوشش‌های گیاهی کاشته‌شده در مناطق بیابانی استان تهران باعث می‌شود که اجرای طرح‌های تثبیت کانون‌های گرد و غبار در سطح استان توسط اداره‌کل منابع طبیعی با کُندی پیش برود، اما بازهم این اداره‌کل در چند سال گذشته پروژه‌های مهمی را در این زمینه بخصوص در شهرستان‌های ملارد و ورامین اجرایی کرده است.