سوالات کنکور چگونه و توسط چه کسانی طراحی می‌شوند؟

«علی صدر» سرپرست معاونت امور آزمون‌های سازمان سنجش آموزش کشور در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا در خصوص تحولات در طراحی سوالات کنکور با توجه به تغییرات در شکل برگزاری آزمون سراسری به شیوه الکترونیک در سال‌های پیش رو و آمادگی برای این تحولات توضیح داد: همین حالا ما «سامانه طراحان سوال» سازمان سنجش را طراحی کرده‌ایم که از افراد توانمند و دارای شرایط برای طراحی سوال استفاده می‌کنیم و این افراد در سامانه ثبت نام می‌شوند. 

صدر تصریح کرد: قشر مشخصی شرایط کافی برای طراحی سوالات استاندارد و متناسب را برای آزمون سراسری دارند؛ ما اسامی این افراد را از سازمان پژوهش و برنامه ریزی وزارت علوم، وزارت آموزش و پرورش و…گرفته‌ایم و کد ملی این افراد را وارد سامانه طراحان سوال کرده‌ایم و می‌توانند به طراحی سوال در این سامانه بپردازند. 

سرپرست معاونت امور آزمون‌های سازمان سنجش آموزش کشور ادامه داد: داوری این سوالات نیز در همان سامانه انجام می‌شود؛ سوالاتی که ثبت می‌شود باید مورد داوری دقیقی قرار بگیرد. طراحی سوال، آزمون‌سازی و روان‌سنجی سوالات نیز از حالا به بعد سامانه‌ای شده است و در زمان برگزاری آزمون براساس معیارهای انتخاب سوال از بسیار سخت تا آسان، سوالات داوری و تایید شده را رده‌بندی می‌کنیم. سوالات هم به شکل الکترونیک وارد این سامانه می‌شود تا برای آزمون مورد استفاده قرار بگیرد. 

صدر در پاسخ به این سوال که مبنای طراحی مفهومی سوالات کنکور که پیشتر نیز مطرح شده چیست و مدیریت این موضوع چگونه انجام می‌شود؟ اظهار کرد: سوالات کنکور همین حالا هم مفهومی است و این مسئله در آینده نیز دنبال می‌شود. سوالات کنکور چهار گزینه‌ای است و فعلا که به صورت تشریحی برگزار نمی‌شود، اگر در آینده قرار شد به سمت نوع دیگری از سوالات از جمله تشریحی برویم و اگر شورای عالی انقلاب فرهنگی و قانون گذاران و سیاستگذاران مربوطه دستورات دیگری را تبیین کنند، اطاعت می‌کنیم و شکل کار ما هم متناسب با شیوه جدید طراحی سوال تغییر می‌کند.

سرپرست معاونت امور آزمون‌های سازمان سنجش آموزش کشور بیان کرد: در حال حاضر که سوالات کنکور تستی است، رعایت زمان پاسخگویی و مدیریت کل آزمون، با توجه به تنوع و تعداد دروس و سوالات برای داوطلبان مهم است. برخی از آزمون‌های استخدامی مانند آزمون استخدامی آموزش و پرورش سوالات خیلی زیادی دارند و داوطلبان ساعت‌ها مشغول آزمون می‌شوند و مثلا پاسخگویی به آزمون  ۸ صبح آغاز شده و ۳ بعد از ظهر به پایان می‌رسد! برای یک انسان اصلا آسان نیست که ساعات زیادی را در آزمون باشد و طبیعتا امری بسیار طاقت فرساست. هدف ما در آزمون سراسری کمک به داوطلب برای سنجشی علمی و صحیح است نه اینکه او را برای کاری غیرعلمی آزار بدهیم. 

صدر اضافه کرد: مفهومی کردن آزمون سراسری تا حدی که قابلیت اجرا داشته باشد، همین حالا هم انجام می‌شود. زمانی که تنوع دریافت سوالات آزمون از طریق مشارکت افراد متخصص افزایش یابد، طبیعتا بیشتر به آزمونی واقعا مفهومی و استاندارد نزدیک شویم. 

به گفته معاون سازمان سنجش آموزش کشور، جامعه نخبگانی که در طراحی سوالات کنکور مشارکت دارند؛ در حال حاضر شامل اساتید ثبت شده در سامانه‌های مختلف وزارت علوم و دبیرانی هستند که آموزش و پرورش آن‌ها را معرفی می‌کند.

او در خصوص چنین تعاملی توضیح داد: خارج از این جمع نخبگانی فعلا برنامه‌ای برای همکاری با سایر افراد نداریم و اینطور نیست که هرکسی دلش خواست وارد سامانه سازمان سنجش شود و به طراحی سوال بپردازد. بنیاد ملی نخبگان یکی از دستگاه‌هایی است که بیشترین تعامل را با جامعه نخبگان ایران دارد و همین حالا هم از طراحانی که در این زمره جا می‌گیرند استفاده می‌کنیم. 

صدر در ادامه گفت: این افراد در واقع نخبگانی هستند که استخدام رسمی آموزش و پرورش نیستند و در وزات علوم یا بهداشت نیز رسما نیروی استخدامی محسوب نمی‌شوند، اما سالهاست از آن‌ها در طراحی سوالات کنکور بهره می‌بریم و با معرفی بنیاد ملی نخبگان و تشخیص‌هایی که در المپیادها و کنکورهای سالهای قبل داده شده، افراد بسیار تیزهوش و نخبه به کمک ما می‌آیند. البته این افراد خیلی خاص هستند و در شناسایی سرآمدان در کنکور قطعا کمک می‌کنند. 

صدر تاکید کرد: نوع سوالات کنکور باید به نحوی باشد که همه داوطلبان رد نشوند، از طرفی همه داوطلبان هم قبول نشوند؛ اگر ما همه مسئولیت طراحی سوالات کنکور را به نخبگان بسپاریم باید خودمان در روانسنجی و آزمون‌سازی مجدد آن سوالات را کنترل کنیم. نمی‌توان همه سوالات آزمون سراسری که همه نوع داوطلبی دارد را طوری طراحی کنیم که شبیه به آزمون استعداد تحصیلی مقطع دکتری شود.