سرطان؛ تحمل درد و رنج یا پرداخت هزینه‌های گزاف

کمیابی و نایابی و همچنین افزایش شدید قیمت‌ها در حوزه داروهای بیماران سرطانی مشکلات بسیاری را برای این قشر به ارمغان می‌آورد. بیماران مبتلا به سرطان در حوزه تأمین دارو با مشکلات و مصائب زیادی مواجه شده‌اند. از نبود دارو‌های با برند مناسب گرفته تا قیمت گزاف این دارو‌ها، همگی از جمله مواردی هستند که جان بیماران مبتلا به سرطان را با خطرات جدی مواجه کرده است.

بیماران مبتلا به سرطان با کمبود داروهای خود در داروخانه‌ها روبه‌رو هستند و از این وضعیت شکایت دارند. بسیاری از خانواده‌های دارای بیمار سرطانی نیز سال‌ها است از هزینه بالای داروها، شیمی‌درمانی و تحت پوشش نبودن برخی از داروها شکایت دارند. این در حالی است که اکثر این خانواده‌ها از دهک‌های پایین جامعه هستند و درآمد آنچنانی ندارند و برخی از آنها با کمک خیریه‌های درمانی هزینه داروهای بیمار خود را تأمین می‌کنند.

نایابی و کمبود داروهای بیماران مبتلا به سرطان و شیمی‌درمانی هم به مشکلات ناتوانی در تأمین هزینه‌ها افزوده شده است و بیماران در داروخانه‌ها یکی پس از دیگری به امید یافتن دارو سرگردان هستند. ابتلا به بیماری سرطان نه تنها به لحاظ روانی بیمار مبتلا به سرطان و خانواده وی را دچار تنش و نگرانی می‌کند که به لحاظ اقتصادی نیز خانواده‌ها را با چالش‌های عمیقی مواجه می‌سازد.

بیماران سرطانی برای درمان خود مسیر شیمی‌درمانی و رادیوتراپی را طی می‌کنند و گاهی بعضی بیماران نیز به رغم انجام این مراحل درمانی نمی‌توانند بر بیماری غلبه کنند. در چنین شرایطی، تکرار هزینه‌های شیمی‌درمانی که به گفته بیماران برای آنها بسیار سنگین نیز هست، تحمل بیماری را برای آنها دشوارتر می‌کند. همچنین در بعضی موارد تحت پوشش بیمه نبودن برخی داروهای شیمی درمانی و غیردولتی بودن بعضی مراحل درمانی، بیماران را با مشکلات درمانی زیادی مواجه می‌کند.

از یک سو واردکننده‌های دارو از عدم تخصیص ارز برای تهیه دارو اعتراض دارند و از سوی دیگر تولیدکننده‌های دارو نیز از کمبود مواد اولیه ناراضی هستند. با این حال گویا زنجیره‌ای به وجود آمده که گریبان بیماران مبتلا به سرطان را گرفته است. تحت پوشش نبودن برخی داروهای مؤثر در درمان و سهمیه داروهای حیاتی برای بیماران سرطانی، به دلیل عدم توانایی مالی داروخانه‌ها در بازپرداخت بدهی‌های خود به شرکت‌های توزیع‌کننده دارو، از مشکلاتی است که بیماران با آنها دست به گریبان هستند.

هزینه‌های سرسام‌آور داروها و کمبودهای اقلام دارویی

مادر یک کودک مبتلا به سرطان گفت: برای خرید و دریافت داروهای فرزندم با مشکلات بسیاری روبرو هستم. تاکنون 2 بار تاریخ شیمی‌درمانی‌اش به دلیل کمبود دارو و در نوبت قرار گرفتن، به تعویق افتاد که این مسئله باعث بدحالی او شده است. برخی داروهای تجویزی پزشکان که درصد بهبود کودک را افزایش می‌دهد، بسیار گران بوده و از حمایت‌های بیمه‌ای برخوردار نیست. از سوی دیگر با آنکه می‌دانم مراحل درمان فرزندم در مطب پزشک خصوصی در وضعیت بهتری انجام می‌شود، اما به دلیل هزینه بالای دستمزد شیمی‌درمانی پزشکان متخصص، امکان مراجعه به متخصص و مطب پزشک‌های خصوصی را ندارم. متأسفانه درد سنگین هزینه‌های دارویی و درمانی، آزار دهنده‌تر از بیماری سرطان است.

یک بیمار سرطانی دیگر نیز اظهار داشت: متأسفانه خدمات درمانی و دارویی متفاوت است و این موضوع باعث گلایه‌مندی بیماران مبتلا به سرطان شده است. داروهای وارداتی تأثیرگذار بر روند درمان سرطان که عوارض بدحالی شدید، ریزش‌های یک باره موی سر و بی‌حالی را در بیمار ندارد، دارای تعهد بیمه‌ای نیستند. بسیاری از بیماران سرطانی به دلیل ناآگاهی از نوع داروهای درمانی و شرایط مالی نامناسب، به اجبار برای درمان به سمت داروهای دارای تعهد بیمه‌ای که بیشتر آنها داخلی است، می‌روند. برخی داروهای داخلی موجود تأثیرگذاری چندانی بر درمان مؤثر بیمار ندارد و بیماران را در طول درمان دچار برخی مشکلات جسمانی می‌کند. این داروها علاوه بر عوارضی که برای بیمار به همراه دارند، در برخی مواقع با کمبود روبرو هستند. صف‌های طولانی مدت بیماران برای ارائه نسخه‌ها و دریافت دارو، بیماران و خانواده‌هایشان را از پای درآورده و مسئولان تنها به تعهد بیمه‌ای اکتفا کرده‌اند، اما توجهی به دیگر مشکلات دارویی و درمانی ندارند.

خانم دیگری که همسرش مبتلا به سرطان است، تصریح کرد: همسرم دچار بیماری سرطان است برای پیدا کردن داورهای او از این داروخانه به آن داروخانه سرگردان هستم، هر چند می‌دانم تلاشی که می‌کنم، بی‌فایده است. داروهایی که برای همسرم نیاز دارم در بازار سیاه وجود دارد اما می‌ترسم آنها را تهیه کنم، هر چند توان تأمین قیمت‌های بالای آنها را هم ندارم. مسئولان یک روز به داروخانه‌ها سر بزنند و ببینند بیماران سرطانی و خانواده‌های آنها چه روزگار و مصائبی دارند. از یک سو دارو در داروخانه‌ها نیست و از سوی دیگر داروهای بازار سیاه را تقلبی، قاچاق و تاریخ مصرف گذشته می‌دانند. پس بیماران سرطانی چگونه داروهای خود را پیدا کنند؟

یک بیمار سرطانی بهبود یافته نیز بیان داشت: بیماران سرطانی زیادی بر اثر رعایت نشدن روند دقیق درمان و استفاده نکردن از داروهای مناسب جان خود را از دست می‌دهند. بسیاری از سرطان‌های موجود قابل درمان هستند، به شرط آنکه بیماران مبتلا به سرطان در فضایی مناسب و با داروهای مؤثرتری اقدام به درمان کنند. چنانچه بیماران سرطانی در طول درمان در محیطی نامناسب درمان شوند و نسبت به هزینه‌های درمانی خود مدام دچار استرس ناشی از این وضعیت باشند، توان زیادی در برابر درمان نخواهد داشت و همین مسئله موجب ضعف آنها و پایین آمدن درصد بهبودی آنان می‌شود. در حال حاضر بسیاری از پزشکان و داروخانه‌ها به دلیل بد عهدی بیمه‌ها در بازپرداخت هزینه‌های دارویی، قراردادهای خود را فسخ کرده و بیمار به ناچار برای درمان اقدام به پرداخت آزاد مبلغ دارو و یا ویزیت درمان می‌کند.

بعضی از بیماران سرطانی ادامه درمان خود را رها کرده‌اند

مدیرعامل انجمن خیریه حمایت از بیماران سرطانی استان مرکزی نیز با بیان اینکه امروز بیماران مبتلا به سرطان از 2 مشکل اساسی رنج می‌برند، گفت: کمبود بعضی از داروهای سرطانی و افزایش قیمت آنها یکی از مهمترین مشکلات بیماران مبتلا به سرطان است. متأسفانه به دلیل همین مشکلات موجود بعضی از بیماران سرطانی ادامه درمان خود را رها کرده‌اند، چرا که نمی‌توانند هزینه‌های گزاف داروهای خود را تأمین کنند.

علیرضا سمیعی در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، افزود: سامانه نسخه‌های الکترونیکی نیز یکی دیگر از معضلات بیماران مبتلا به سرطان شده است. به دلیل اینکه برای بعضی از پزشکان امکان ثبت نسخه در سیستم شبکه الکترونیکی فرایند سختی است، همین موضوع باعث شده که بیماران در بعضی از مواقع نتوانند از خدمات بیمه‌های خود استفاده کنند. بر این اساس بیماران سرطانی مجبور هستند داروهای مورد نیاز خود را از طریق آزاد تهیه کنند.

معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی اراک با بیان اینکه بیماران سرطان در زمره بیماران خاص محسوب می‌شوند، گفت: استان مرکزی در حوزه داروهای بیماران سرطانی در سال‌های گذشته با کمبودهای دارویی در این خصوص مواجه بوده است. در گذشته داروهای بیماران سرطانی تنها در داروخانه هلال‌احمر توزیع می‌شده است. بخشی از داروهای این بیماران نیز در داروخانه بیمارستان آیت‌اله خوانساری در جریان توزیع قرار می‌گرفته است تا بیماران سرطانی بتوانند به داروهای مورد نیاز دسترسی داشته باشند.

عباس علیمرادیان در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، افزود: از یک سوی با توجه به اینکه بیمارستان‌ها از لحاظ مالی ممکن بود نتوانند بازپرداخت داشته باشند و شرکت‌های توزیع و پخش دارو نیز توزیع مناسبی نداشتند و از سوی دیگر تنها یک یا 2 داروخانه در این حوزه فعالیت می‌کرد، مردم و به خصوص بیماران سرطانی با مشکلات بسیاری برای تهیه این داروها مواجه بوده‌اند. در راستای تسهیل در توزیع و پخش بهینه داروهای بیماری‌های سرطانی، اقداماتی از چند سال گذشته تاکنون اجرایی شده است.

وی ادامه داد: این اقدامات بر مبنای آن بود که سعی کردیم تا بخش خصوصی نیز وارد چرخه توزیع و پخش داروهای بیماران سرطانی شود. بر این اساس به غیر از داروخانه بیمارستان آیت‌اله خوانساری و داروخانه هلال‌احمر، برخی از داروخانه‌های بخش خصوصی نیز فرایند توزیع و پخش داروهای بیماران سرطانی را انجام می‌دهند. همچنین بیمارستان امیرکبیر نیز به دلیل اینکه در حوزه بیماری‌های کودک سرطانی فعالیت می‌کند، داروهای خاص این بیماری در خصوص کودکان را توزیع می‌کند.

معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی اراک اظهار داشت: در خصوص کمبودهای داروهای بیماران سرطانی باید عنوان کرد که مشکلات در این حوزه مربوط به کمبودهای کشوری است و در کلان کشور باید در رابطه با آن تصمیم‌گیری شود. این کمبودها تنها مختص به استان مرکزی و یا استان خاص دیگری نیست. بنابراین در کلان کشور باید راهکارها را جستجو کرد و در مراجع بالادستی تدابیر لازم اندیشیده شود.

علیمرادیان تصریح کرد: داروهای بیماران سرطانی و به خصوص داروهای شیمی‌درمانی در زمره داروهای خیلی خاص محسوب می‌شوند و به صورت تک نسخه‌ای هستند. بنابراین برای یک بیمار خاص و یا یک بیماری خاص وارد می‌شوند. بر این اساس در سامانه ویژه‌ای که برای این فرایند در نظر گرفته شده، بیماران سرطانی باید برای دریافت دارو ثبت‌نام کنند و داروی خاص مورد نظر برای یک بیمار یا بیماری خاص سفارش داده می‌شود. در مجموع برای داروهای شیمی‌درمانی تمامی این فرایندها اجرایی می‌شود.

وی بیان داشت: به علت آنکه داروهای بیماران سرطانی بسیار هزینه‌بر هستند و مواد اولیه آنها از خارج کشور وارد می‌شود و وارداتی محسوب می‌شوند، تأمین ارز برای این داروها با مشکلات بسیاری همراه است. با این حال هم وزارت بهداشت و هم سازمان غذا و دارو، بیشترین رایزنی و تبادلات ارزی و توان خود را  برای تأمین داروهای بیماران سرطانی به کار گرفته‌اند. این مسائل تنها مربوط به سال جاری نیست و هر ساله با این موضوع مواجه هستیم و تلاش‌ها بر این است که تا حدودی مشکلات برطرف شود.

معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی اراک به تدابیر در نظر گرفته شده و تصمیمات اتخاذ شده در راستای تأمین داروهای بیماران سرطانی اشاره داشته و تأکید کرد: در این رابطه رایزنی‌ها و چانه‌زنی‌هایی انجام شده است. همچنین آنچه که در بودجه اختصاص یافته است نسبت به سال‌های گذشته وضعیت بهتری داشته و بودجه مناسب‌تری در نظر گرفته شده است تا بتوان در شرایط مناسب‌تر داروهای بیماران سرطانی را وارد کرد.

علیمرادیان ابراز داشت: متأسفانه داروهای بیماران سرطانی بسیار گران‌قیمت است و چرخش مالی که به داروخانه تحمیل می‌شود نیز بسیار سنگین است. موضوع دیگر اینکه بخش خصوصی نیز به دلیل هزینه‌های بسیار بالای داروهای سرطانی نمی‌تواند به این حوزه وارد شود. همچنین عدم بازپرداخت هزینه‌های داروهای بیماران سرطانی از سوی سازمان‌ها و شرکت‌های بیمه‌گر، عملاً چرخه توزیع داروهای بیماران سرطانی را با مشکل مواجه کرده است.

وی اضافه کرد: به علت آنکه سازمان‌ها و شرکت‌های بیمه‌گر در حوزه بازپرداخت هزینه‌های داروهای بیماران سرطانی به صورت منظم و به موقع پرداخت نمی‌کنند و همواره با تأخیر فرایند بازپرداخت را انجام می‌دهند، داروخانه‌ها در عمل نمی‌توانند چرخش مالی داشته باشند تا داروها را خریداری کنند. به همین دلیل یکی از مشکلات موجود در این حوزه به فرایند بازپرداخت هزینه‌های داروهای بیماران سرطانی توسط بیمه‌ها است.

معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی اراک همچنین گفت: در شرایطی که بیماران سرطانی برای دریافت و تهیه داروهای خود با مشکلات بسیاری روبرو هستند و باید هزینه‌های گزافی را پرداخت کنند، سازمان‌ها و شرکت‌های بیمه‌گر باید در راستای بازپرداخت داروهای بیماران سرطانی باید تسریع داشته باشند و چرخه مالی مناسب‌تری را ارائه دهند. چرا که داروهای این حوزه داروهای خاص است و بیماران سرطانی نیز بیماران خاص محسوب می‌شوند.

علیمرادیان در پایان به نحوه ارتباط بیماران سرطانی با مجموعه دانشگاه علوم پزشکی برای دریافت بهینه دارو اشاره کرده کرده و افزود: بیماران سرطانی می‌توانند با مراجعه به سامانه و تلفن گویای 190 در خصوص کمبودهای دارویی بیماری خود راهنمایی دریافت کنند.