بخش عمده‌ای از سوء استفاده‌های علمی به دلیل ناآگاهی از قوانین است

به گزارش مردم سالاری آنلاین، «محمد حسن زاده» ریاست پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک) در گفت و گو با ایلنا در مورد ثبت و همانندجویی پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها و تاثیر این امر بر سلامت تولیدات علمی و پژوهشی و استانداردسازی و جلوگیری از تقلب علمی گفت: طبق قانون مصوب مجلس شورای اسلامی ایرانداک به درستی به عنوان تنها متولی ثبت، تایید و همانندجویی پایان نامه‌ها و رساله‌ها تعیین شده بود. در آیین نامه اجرایی مصوب ۱۳۹۸ مغایرتی با قانون وجود داشته که الحمدلله با مصوبه هیات وزیران در سال۱۴۰۱ این مغایرت از بین رفته است. بعد از تصویب اصلاحیه همکاری با شرکا و ذینفعان آغاز شده است. انتظار می‌رود با همکاری بیش از پیش همه ذینفعان، با توسعه و تکمیل گنجینه دانش ایرانداک امکان همانندجویی جامع‌تر و دقیق‌تر فراهم شود. 

حسن زاده تصریح کرد: این امر قطعا به مقابله و پیشگیری از تقلب در آثار علمی کمک شایانی خواهد کرد. در کنار این امر لازم است که مصادیق این مصوبه به سایر آثار علمی مانند کتاب، طرح‌های پژوهشی، اختراع نامه ها، و غیره هم تسری پیدا کند. البته نباید از فرهنگ‌سازی و توانمندسازی غافل بود. 

ریاست پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران در ادامه اظهار کرد: بخش عمده‌ای از سوء استفاده‌های علمی به دلیل نا آگاهی از قوانین و مقررات و ناتوانی در استفاده از ابزارها توسط پژوهشگران اتفاق می‌افتد. ایرانداک در کنار تاکید بر اجرای قانون و فراهم آوری بسترهای فنی، همیشه بر تعامل فرهنگی سازنده تاکید دارد. 

حسن زاده در پاسخ به این سوال که آیا ایرانداک با نمونه‌های خارجی چنین بانک‌های اطلاعاتی در خارج از کشور قابلیت رقابت دارد؟ بیان کرد: در زمینه زبان فارسی ایرانداک بی‌نظیر است. در زمینه‌های دیگر نیز در سطح ماموریت‌های محوله با نمونه‌های موجود حتما قابل رقابت است، اما در عرصه فناوری هیچ چیز ثابت و تضمین شده نیست. 

او افزود: ما باید به سمت ارتقای مداوم و حفظ اثربخشی خودمان حرکت کنیم. برنامه‌های مفصلی برای حفظ کیفیت و ارتقای آن در دست اجراست. 

حسن زاده در مورد برنامه‌های ایرانداک در سال جدید توضیح داد: برنامه‌های ایرانداک بسیار مفصل است. در سال ۱۴۰۲ پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران ضمن تداوم فعالیت‌های پیشین برخی از موارد جدید را در دستور کار خود قرار داده است که برخی از آن‌ها عبارتند از: ایجاد مرکز کارآفرینی و نوآوری، فعال‌سازی مرکز رشد علوم و فناوری اطلاعات، شکل‌بندی و آغاز فعالیت‌های مرتبط با توسعه فعالیت‌های کارآفرینی فناورانه در حوزه‌های اولویت دار مانند هوش مصنوعی، اینترنت اشیاء و غیره، توسعه ارتباطات سازمانی و ارزش آفرینی مشترک بینابخشی و بیناسازمانی.

رئیس ایراندک ادامه داد: تسهیل دسترسی پژوهشگران کشور به منابع علمی، رتبه‌بندی کتابخانه‌های دانشگاهی کشور، رتبه‌بندی پارک‌های علم و فناوری بر مبنای رویت‌پذیری، رتبه‌بندی دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی بر مبنای رویت‌پذیری، بهینه‌سازی و ارتقای زیرساخت‌های نرم افزاری و سخت افزاری پژوهشگاه، کاربست فناوری نوین و پیشرفته در سازماندهی و اشاعه اطلاعات، توسعه اثر پژوهشگاه در نظام علم، فناوری و نوآوری کشور از دیگر برنامه‌های سال جدید خواهد بود. 

حسن زاده با تاکید به اینکه یکپارچه و هوشمندسازی سامانه‌ها، افزایش تنوع و کثرت منابع علمی در راستای اجرای قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی نیز از دیگر اهدافی است که به دنبال تحقق آن هستند، اضافه کرد: موضوعات افزایش تاثیر دوره‌های آموزشی در قالب مدارس تخصصی، توسعه ارتباطات با دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی، ایجاد خدمات مشاوره‌ای نوین به جامعه علمی و صنعتی، چابک‌سازی ساختاری و رفع ناهماهنگی‌های ساختاری و ارتباطی، توسعه و برقراری دسترسی بیشتر دانشگاه‌ها به منابع علمی معتبر نیز در سال جاری دنبال خواهد شد.

رئیس ایرانداک در مورد انتشار کتاب با کمک پژوهشگران دانشگاه‌ها و مؤسسه‌های پژوهشی سراسر کشور بیان کرد: در زمینه توسعه نشر علمی و انتشار آثار فاخر علمی برنامه‌هایی در ایرانداک وجود دارد. اواخر سال گذشته اولین فراخوان صادر شد و در نتیجه آن شاهد دریافت آثار از نویسندگان دانشگاهی هستیم. 

حسن زاده در مورد وضعیت مالی و تامین بودجه ایرانداک نیز توضیح داد: الحمدلله با حمایت وزارت محترم علوم، تحقیقات و فناوری در وضعیت مناسبی قرار داریم. همانند همه پژوهشگاه‌ها به دنبال ایجاد فضا برای افزایش توان مالی و متنوع‌سازی منابع مالی در تعامل با جامعه و صنعت هستیم. وجود اعضای هیات علمی و پژوهشگران توانمند بزرگترین سرمایه ماست و حتما به تحقق برنامه‌ها کمک خواهد کرد. 

او در پاسخ به این سوال که بزرگترین چالش پیش روی ایرانداک چیست؟ عنوان کرد: چالش همگامی با فناوری، بزرگترین چالش پیش روی ما و همه مراکزی است که خدمات آن‌ها بر مبنای فناوری‌های نوین استوار است. همکاران من بیشترین تلاش خود را برای بهترین عملکرد به کار می‌گیرند و از همه همکاران که دلسوزانه برای ارتقای جایگاه علمی کشور تلاش می‌کنند قدردانی می‌کنم.