نحوه محاسبه عیدی و سنوات کارمندان و کارگران

به گزارش مردم سالاری آنلاین، نحوه محاسبه عیدی و سنوات یکی از مهم‌ترین چالش‌های حسابداران در انتهای هر سال است. عیدی و سنوات پایان سال اصلی‌ترین مزایایی است که وزارت کار برای مشمولین قانون کار در نظر گرفته است.
عیدی و مبلغی که کارمندان و کارگران استخدام شده در پایان سال با این نام دریافت می‌کنند، یکی از مزایای کاری آن‌ها است که پرداخت آن بر عهده کارفرما است. عیدی معمولا در پایان سال و در بهمن و اسفندماه به کارمندان و کارگران پرداخت می‌شود، اما صحبت از آن و میزان آن، همیشه زودتر از این ماه‌ها آغاز می‌شود و کارمندان و کارگران به دنبال این هستند که زودتر از مبلغ عیدی خود باخبر شوند.
عیدی و پاداش بر اساس کارکرد اشخاص در سال ۱۴۰۱ محاسبه و پرداخت می‌شود؛ اما از آنجا که این پرداختی منتهی به نوروز سال ۱۴۰۲ است، در بیان عموم جامعه عیدی و سنوات سال ۱۴۰۲ نامیده می‌شود.
مبلغ عیدی کارمندان و کارگران در سال ۱۴۰۲
بر اساس تصمیم شورای‌عالی کار، حداقل دستمزد کارگران برای یک شخص مجرد پنج میلیون و ۶۷۹ هزار و ۷۵۰ تومان است. این در حالی است که، حداقل حقوق پایه مبنای محاسباتی عیدی ۱۴۰۲ است که بدون در نظر گرفتن حق مسکن و بن کارگری چهار میلیون و ۱۷۹ هزار و ۷۵۰ تومان است.
بنابراین، عیدی در نظر گرفته شده برای کارمندان و کارگران حقوق‌بگیر زیر نظر قانون کار در نوروز ۱۴۰۲، بین هشت میلیون و ۳۵۹ هزار تومان تا ۱۲ میلیون و ۵۳۹ هزار و ۲۵۰ تومان است.
نحوه محاسبه عیدی برای افرادی که به دنبال کاریابی هستند و برای کارمندان و کارگران، هر ساله فرمولی ثابت دارد و این فرمول مشمول افرادی می‌شود که حداقل یک سال سابقه کار داشته باشند. البته این به این معنا نیست که افراد دارای سابقه کمتر از یک سال از گرفتن عیدی در پایان سال محروم هستند و این افراد نیز، فرمول خاص خود را برای دریافت عیدی دارند که به آن اشاره خواهیم کرد.
عیدی کارمندان و کارگران توسط کارفرما پرداخت می‌شود و هر کارفرما طبق قوانین، باید حداقل دو برابر پایه حقوق و حداکثر سه برابر پایه حقوق به کارمندان خود عیدی بدهد. در صورتی که کارفرما از دادن عیدی سر باز زند، کارمند می‌تواند برای دریافت آن اقدام کند و به مراجع قانونی مراجعه کند.
حداقل عیدی سال ۱۴۰۲ چقدر است؟
طبق تصمیم و نظر شورای عالی کار، تمام شرکت‌هایی که زیر نظر قانون وزارت کار فعالیت می‌کنند باید به کارمندان خود به ازای یک سال کار معادل ۶۰ روز آخرین دستمزد (حداقل عیدی) و ۹۰ روز آخرین دستمزد (حداکثر عیدی)، عیدی پرداخت کنند.
طبق این دستور، میزان پرداختی عیدی کارمندان نباید از ۶۰ روز دستمزد کمتر و از ۹۰ روز دستمزد بیشتر باشد. فرمول محاسبه حداقل عیدی به صورت زیر می‌باشد:
حداقل عیدی سال ۱۴۰۲ = ۶۰ x حداقل دستمزد روزانه
حداکثر عیدی سال ۱۴۰۲ چقدر است؟
حداکثر میزان عیدی نباید از معادل ۹۰ روز حداقل دستمزد روزانه همان سال بیشتر شود. برای محاسبه حداکثر میزان عیدی در سال ۱۴۰۲ باید میزان حداقل دستمزد روزانه خود را در ۹۰ ضرب کنید. فرمول آن به صورت زیر می‌باشد:
حداکثر عیدی سال ۱۴۰۲ = ۹۰ x حداقل دستمزد روزانه
روش محاسبه عیدی برای سابقه کار کمتر از یک سال
همان‌طور که اعلام کردیم عیدی کامل به افرادی تعلق می‌گیرد که یک سال با سازمان و شرکتی همکاری داشته باشند. اما به این معنا نیست که افراد دارای سابقه کاری کمتر از یک سال، عیدی دریافت نکنند. فرمول محاسبه عیدی افراد با سابقه کاری کمتر از یک سال به شرح زیر است:
حقوق ماهیانه ضرب در تعداد ماه نتیجه تقسیم بر ۱۲
به عنوان مثال، فردی با ۷ ماه کار رقم زیر را به عنوان عیدی دریافت می‌کند:
۴۱۷۹۷۵۵ * ۷ / ۱۲ = ۲،۴۳۸،۱۹۰
عیدی ۱۴۰۲
سابقه : کار میزان عیدی
یک ماه : ۶۹۶،۶۲۵ تومان
دو ماه : ۱،۳۹۳،۲۵۰ تومان
سه ماه : ۲،۰۸۹،۸۷۵ تومان
چهار ماه : ۲،۸۷۶،۵۰۰ تومان
پنج ماه : ۳،۴۸۳،۱۲۵ تومان
شش ماه : ۴،۱۷۹،۷۵۰ تومان
هفت ماه : ۴،۸۷۶،۳۷۵ تومان
هشت ماه : ۵،۵۷۳،۰۰۰ تومان
نه ماه : ۶،۲۶۹،۶۲۵ تومان
ده ماه : ۶،۹۶۶،۲۵۰ تومان
یازده ماه : ۷،۶۶۲،۸۷۵ تومان
یک سال (حداقل) : ۸،۳۵۹،۵۰۰ تومان
یک سال (حداکثر) : ۱۲،۵۳۹،۲۵۰ تومان
در زیر به رقم عیدی با توجه به سابقه کار می‌پردازیم:
نکات مهم
۱- مبنای محاسبه عیدی و پاداش کارگران بر اساس حقوق و مزایای آن‌ها به صورت زیر است:
• کارگران شاغل در کارگاه‌هایی که مشمول طرح طبقه بندی مشاغل هستند: مزد مبنا یا مزد گروه به علاوه پایه
• کارگران شاغل در کارگاه‌هایی که طرح طبقه بندی مشاغل ندارند: مزد ثابت یعنی مزد شغل به علاوه مزایای ثابت پرداختی به تبع شغل
۲- مطابق تبصره ۲ ماده واحده قانون عیدی، در کارگاه‌هایی که مطابق رویه جاری کارگاه بیش از مبالغ فوق پرداخت می‌نمایند، عرف کارگاه معتبر خواهد بود. لازم به ذکر است، پرداخت مبالغ بالاتر به کارگران تحت عنوان عیدی و پاداش پایان سال، تنها با ارائه مستندات معتبر در خصوص رعایت رویه کارگاه امکان پذیر است. در غیر این صورت اضافه مبالغ پرداختی بابت عیدی، جزء هزینه‌های قابل قبول مالیاتی (موضوع مواد ۱۴۷ و ۱۴۸ ق. م. م) نخواهد بود.
حق سنوات کارگران در سال ۱۴۰۲
حق سنوات و یا سنوات پایان خدمت، پاداشی است که پس از اتمام قرارداد کار از سوی کارفرما به مستخدمین مشمول قانون کار پرداخت می‌شود. از این رو حق سنوات را مزایای پایان کار یا پاداش پایان خدمت نیز می‌نامند.
حق سنوات با پایه سنوات متفاوت است؛ مهم‌ترین فرق حق سنوات و پایه سنوات عبارتند از:
*حق سنوات معاف از پرداخت بیمه و مالیات است در صورتی که پایه سنوات مشمول پرداخت بیمه و مالیات است.
*پایه سنوات به صورت ماهیانه پرداخت می‌شود، اما حق سنوات در پایان قرارداد پرداخت می‌شود.
*پایه سنوات مقدار مشخصی دارد که همه ساله از سوی وزارت کار تعیین می‌شود؛ حق سنوات بر اساس میزان حقوق و دستمزد افراد متفاوت است.
کارفرما موظف است به کارگرانی که یک سال یا بیشتر در کارگاه آن‌ها مشغول به خدمت بوده‌اند، به ازای هر سال (متوالی یا متناوب) معادل یک ماه آخرین حقوق دریافتی را بپردازد. (ماده ۲۴ قانون کار)
بر اساس آخرین رای مربوط به حق سنوات اصلاحیه شماره ۲-۳۳۲۸ مورخ ۱۴۰۰/۶/۱۴ دیوان عدالت اداری، مبنای محاسبه سنوات پایان کار بر اساس مواد ۲۴ و ۳۱ قانون کار، فقط مطلق حقوق و مزد کارگر است و دیگر حق السعی مبنا قرار نمی‌گیرد. در نتیجه فرمول محاسبه حق سنوات کارگران بر اساس مدت زمان کارکرد آن‌ها به صورت زیر است:
فرمول محاسبه حق سنوات
فرمول محاسبه حق سنوات ۳۶۵ روز ÷ ۳۰ × تعداد روز‌های کارکرد در سال × (حقوق پایه روزانه + پایه سنوات روزانه + مزایای روزانه شغلی به تبع شغل)
پایه سنوات چیست؟
شورای عالی کار با هدف حمایت از کارگران و جبران کمبود حداقل دستمزد، مبلغی را تحت عنوان پایه سنوات در نظر گرفته است که به حداقل حقوق کارگرانی که بیش از یک سال در یک کارگاه مشغول به فعالیت باشند، اضافه می‌شود. به این ترتیب، پایه سنوات جزئی از دستمزد دریافتی ماهانه است و به صورت مجزا پرداخت نمی‌شود.
مبلغ پایه سنوات به صورت سالیانه از سوی شورای عالی کار تعیین و ابلاغ می‌شود. این مبلغ برای سال ۱۴۰۱ برابر با ۷۰,۰۰۰ ریال در روز است؛ به این ترتیب حقوق کارگران با یک سال سابقه کار به صورت زیر محاسبه می‌شود:
فرمول محاسبه حقوق ماهیانه با احتساب پایه سنوات
حقوق ماهیانه در سال دوم حقوق پایه ماهیانه بر اساس قانون کار + (۷۰,۰۰۰ × تعداد روز‌های کارکرد در ماه)
کدام مزایا در محاسبه عیدی و پاداش پایان سال موثر است؟
مزایای مستمر در محاسبه عیدی و پاداش عبارتند از:
*فوق العاده سختی کار
*فوق العاده شغل
*فوق العاده مسئولیت
و سایر مزایایی که به تبع شغل به کارگر پرداخت می‌شوند.
کدام مزایا در محاسبه عیدی و پاداش پایان سال موثر نیست؟
اما مزایای رفاهی و انگیزشی جزء دستمزد محسوب نشده و در پرداخت عیدی و پاداش نیز لحاظ نخواهد شد؛ از جمله این موارد عبارتند از:
*کمک هزینه عائله‌مندی
*کمک هزینه مسکن
*کمک هزینه خوار و بار و یا بن کارگری
*پاداش افزایش تولید
کدام مزایا در محاسبه حق سنوات پایان سال موثر است؟
بر اساس آخرین دادنامه مربوط به حق سنوات در سال ۱۴۰۰، مبنای محاسبه سنوات پایان خدمت، مزد یا حقوق پایه و پایه سنوات است. در نتیجه حق سنوات به ازای هر سال، معادل ۳۰ روز آخرین حقوق دریافتی کارگر به جز مزایای رفاهی و انگیزه‌ای خواهد بود.
فرمول محاسبه عیدی و پاداش سالیانه بر اساس دریافتی‌های روزانه
فرمول محاسبه عیدی ۶۰ × (مزایای روزانه مستمر به تبع شغل + پایه سنوات روزانه + حقوق پایه روزانه)
حداقل و حداکثر عیدی و پاداش ۱۴۰۲
عنوان حداقل عیدی و پاداش (ریال) حداکثر عیدی و پاداش (ریال)
کارگران تمام وقت در سال اول ۸۳,۵۹۵,۰۰۰، ۱۲۵,۳۹۲,۵۰۰
کارگران پاره وقت به ازای هر ماه (فرمول محاسبه عیدی و پاداش ماهانه) ۶,۹۶۶,۲۵۰، ۱۰,۴۴۹,۳۷۵
فرمول محاسبه عیدی و پاداش در سال کبیسه برای کارگران با قرارداد موقت (کارگران فصلی و کارمزدی)
از آنجا که محاسبه عیدی به صورت روزانه انجام می‌شود، تعداد روز‌های کارکرد در آن موثر است؛ در نتیجه برای سال‌های کبیسه که اسفند ماه یک روز بیشتر است فرمول محاسبه عیدی به صورت زیر خواهد بود:
فرمول محاسبه عیدی در سال کبیسه ×۳۶۶ ÷ ۶۰ تعداد روز‌های کارکرد × (حقوق پایه روزانه + پایه سنوات روزانه + مزایای روزانه مستمر به تبع شغل)
محاسبه عیدی کارگران با قرارداد‌های کمتر از زمان قانون کار
بر اساس ماده ۳۵ قانون کار، کلیه کارگران با قرارداد‌های ساعتی، پاره وقت و یا موقت مشمول دریافت مزایای قانونی هستند؛ اما میزان مزایای دریافتی آنان بر اساس میزان کارکرد آنان محاسبه و پرداخت می‌شود. کارگران بر اساس قرارداد کار تنظیمی آن‌ها با کارفرما به چند دسته تقسیم می‌شوند:
*نیروی کار با قرارداد کار دائم
*نیروی کار موقت
*نیروی کار پاره وقت
*نیروی کار فصلی یا کارمزدی
*نیروی کار ساعتی
کارفرما موظف است پس از احراز شرایط اخراج کارگر و یا ترک کار او کلیه مطالبات وی از جمله حقوق و دستمزد معوق و عیدی و سنوات او را بپردازد؛ بر اساس قوانین ترک کار کارفرما تنها می‌تواند از پرداخت حق سنوات کارگر خودداری نماید.
کارفرما موظف است به کارکنانی که به هر نحو در طی سال همکاری آن‌ها با کارگاه قطع شده باشد، نسبت به مدت زمان کارکرد عیدی و پاداش پایان سال بپردازد؛ از جمله دلایل قطع همکاری می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
*استعفای کارگر
*بازنشستگی یا از کارافتادگی کارگر
*اخراج کارگر
*ترک کار
زمان پرداخت عیدی و سنوات کارگران
بر اساس تبصره ۱ ماده واحده قانون مربوط به تعیین عیدی و پاداش سالانه کارگران، پرداخت عیدی و پاداش کارگران تنها در پایان سال انجام می‌شود؛ همچنین هر گونه پرداخت از این بابت در طول سال، مبلغ علی‌الحساب عیدی و پاداش آخر سال محسوب می‌شود.
در زمینه زمان پرداخت حق سنوات باید گفت: سنوات پایان خدمت معمولا پس از پایان قرارداد کار و یا پایان هر سال و در زمان تسویه حساب با کارکنان پرداخت می‌شود.
جدول مثال نحوه محاسبه عیدی و سنوات کارگران در ۱۴۰۲-۱۴۰۱
حقوق پایه روزانه تاریخ قرارداد پایه سنوات روزانه روز‌های کارکرد وضعیت تاهل تعداد فرزند
۱. ۱,۳۹۳,۲۵۰، ۰۰/۱/۱، ۷۰,۰۰۰، ۳۰ متاهل ۱
۲. ۱,۳۹۳,۲۵۰، ۰۰/۱/۱، ۷۰,۰۰۰، ۳۰ مجرد ۰
۳. ۱,۳۹۳,۲۵۰، ۰۱/۱/۱، ۰، ۳۰ مجرد ۰
مثال نحوه محاسبه عیدی و سنوات کارگران در سال ۱۴۰۱
حقوق پایه (۳۰ روز) پایه سنوات حق مسکن بن کارگری حق اولاد جمع حقوق و مزایا عیدی ۱۴۰۲ حق سنوات
۱. ۴۱,۷۹۷,۵۰۰، ۲,۱۰۰,۰۰۰، ۶,۵۰۰,۰۰۰، ۸,۵۰۰,۰۰۰، ۴,۱۷۹,۷۵۰، ۶۳,۰۷۷,۲۵۰، ۸۷,۷۹۵,۰۰۰، ۴۳,۸۹۷,۵۰۰
۲. ۴۱,۷۹۷,۵۰۰، ۲,۱۰۰,۰۰۰، ۶,۵۰۰,۰۰۰، ۸,۵۰۰,۰۰۰، ۰، ۵۸,۸۹۷,۵۰۰، ۸۷,۷۹۵,۰۰۰، ۴۳,۸۹۷,۵۰۰
۳. ۴۱,۷۹۷,۵۰۰، ۰، ۶,۵۰۰,۰۰۰، ۸,۵۰۰,۰۰۰، ۰، ۵۶,۷۹۷,۵۰۰، ۸۳,۵۹۵,۰۰۰، ۴۱,۷۹۷,۵۰۰
نکات مثال
۱. بر اساس ماده ۸۶ قانون تامین اجتماعی شرط پرداخت حق اولاد، بیمه شده به صورت زیر است:
• بیمه شده حداقل سابقه پرداخت حق بیمه ۷۲۰ روز کار را داشته باشد.
• سن فرزندان او از هجده سال کمتر باشد و یا منحصرا به تحصیل اشتغال داشته باشند تا پایان تحصیل یا در اثر بیماری یا نقص عضو طبق گواهی کمیسیون‌های پزشکی موضوع ماده ۹۱ این قانون قادر به کار نباشند.
• میزان کمک هزینه عائله‌مندی (حق اولاد) معادل سه برابر حداقل مزد روزانه کارگر ساده در مناطق مختلف برای هر فرزند در هر ماه است.
دقت کنید که حق اولاد در محاسبه عیدی و سنوات تاثیرگذار نیست.
۲. در صورتی که این اشخاص قرارداد خود را با مجموعه تمدید نمایند، مبلغ پرداختی بابت حق سنوات به صورت علی الحساب خواهد بود. در نتیجه در زمان تسویه حساب نهایی، مابه‌التفاوت حقوق زمان تسویه حساب و حقوق فعلی باید به آن‌ها پرداخت شود.
۳. حق سنوات از پرداخت مالیات معاف است؛ اما عیدی اگر از سقف معافیت مالیاتی ماهانه بیشتر باشد، مازاد آن مشمول مالیات است. در مقاله مجزایی به نحوه محاسبه و پرداخت مالیات عیدی پرداخته‌ایم.

تفاوت بازنشستگان و مستمری بگیران تامین اجتماعی
بسیاری از ما در اخباری که هر روزه از طریق رسانه‌ها دیده، شنیده یا مطالعه می‌کنیم، با دو کلمه «بازنشستگان تامین اجتماعی» و «مستمری بگیران تامین اجتماعی» برخورد داشته و در نتیجه با این سوال مواجه شده ایم که آیا این دو کلمه یک معنا داشته یا دارای معانی متفاوتی می‌باشند؟
در پاسخ به این سوال که آیا دو کلمه «بازنشستگان تامین اجتماعی» و «مستمری بگیران تامین اجتماعی» یک معنا داشته یا دارای معانی متفاوتی می‌باشند؟ باید گفت، «بازنشستگان تامین اجتماعی»، بیشتر برای توصیف افرادی استفاده می‌شود که از پوشش بیمه تامین اجتماعی برخوردار بوده، با رسیدن به سن خاص و با دارا بودن سابقه کاری لازم، وارد مرحله بازنشستگی شده و از این مرحله به بعد، به جای دریافت حقوق ماهیانه یا مزد از کارفرما، حقوق بازنشستگی خود را از سازمان تامین اجتماعی دریافت می‌نمایند.
در مقابل، «مستمری بگیران تامین اجتماعی» برای توصیف بازماندگان بیمه شدگان تامین اجتماعی و از کار افتادگانی که هر ماه، مبلغی را تحت عنوان مستمری از سازمان تامین اجتماعی دریافت کرده، مورد استفاده قرار می‌گیرد..
با وجود آنچه در مورد تفاوت «بازنشستگان تامین اجتماعی» و «مستمری بگیران تامین اجتماعی» گفته شد، کلمه «مستمری بگیر» یک معنای عام نیز داشته و در این معنا شامل هر سه گروه بازنشستگان، از کار افتادگان و بازماندگان تحت پوشش تامین اجتماعی می‌شود.
میزان عیدی بازنشستگان و مستمری بگیران تامین اجتماعی در سال ۱۴۰۲
بازنشستگان و مستمری بگیران تحت پوشش تامین اجتماعی نیز همانند کارگران مشغول به کار، هر ساله مبلغی را تحت عنوان عیدی دریافت می‌نمایند.
نحوه محاسبه عیدی سال ۱۴۰۲ بازنشستگان تامین اجتماعی و مستمری بگیران تامین اجتماعی، همانند سال‌های گذشته بوده؛ با این توضیح که، هر ساله در بهمن ماه، هیات وزیران، اقدام به تشکیل جلسه‌ای کرده که در آن جلسه، مبلغ عیدی کارمندان کشوری، لشکری، بازنشستگان کشوری و لشکری و میزان عیدی بازنشستگان و مستمری بگیران تامین اجتماعی را تعیین و تصویب نموده و عیدی این گروه‌ها بر اساس این مصوبه پرداخت می‌شود.
میزان عیدی ۱۴۰۲ بازنشستگان و مستمری بگیران تامین اجتماعی و مبلغ عیدی بازنشستگان تامین اجتماعی با بیست سال سابقه، در جلسه بهمن ماه ۱۴۰۲ هیات دولت به بحث گذاشته شده و همانند عیدی کارمندان دولت در سال ۱۴۰۲ توسط هیات دولت تصویب و اعلام گردید.
برابر مصوبه هیات وزیران، مبلغ عیدی بازنشستگان و مستمری بگیران تامین اجتماعی در سال ۱۴۰۲ و مبلغ عیدی بازنشستگان تامین اجتماعی با بیست سال سابقه، یک میلیون و هشتصد هزار تومان، تعیین و تصویب گردید. همچنین، علاوه بر این میزان، ۵۰۰ هزار تومان برای عائله مندی و به ازای هر فرزند تحت تکفل نیز ۲۰۰ هزار تومان، به مبلغ عیدی اضافه خواهد گردید.
زمان واریز عیدی بازنشستگان و مستمری بگیران تامین اجتماعی برای سال ۱۴۰۲
زمان واریز عیدی سال ۱۴۰۲ برای بازنشستگان و مستمری بگیران تامین اجتماعی بر اساس اعلام کانون بازنشستگان و مستمری‌بگیران تأمین اجتماعی تهران، از ۱۵ اسفند ماه آغاز گردیده و براساس حروف الفبا انجام خواهد شد.