فضیلت خواندن قرآن در ساعات مخصوص شبانه روز

خواندن قرآن انسان را به آرامش می‌رساند اما در احادیث و روایات برای خواندن برخی از سوره‌ها زمان خاصی مشخص شده است.
خواندن قرآن در هر ساعتی از شبانه روز انسان را به آرامش می رساند اما در احادیث و روایات ساعات مشخصی از شبانه روز را بهترین زمان برای خواندن برخی از سوره ها معرفی کرده اند.
دین اسلام تمام ابعاد زندگی انسان را مورد توجه قرار داده است و انسان با رعایت قوانین الهی به کمالات معنی دست پیدا می کند و در آخرت نیز از نعمت های خداوند بهره مند می گردد. بسیاری از مردم به فکر زندگی اطرافیان پس از مرگ خود هستند و قبل از مرگ نکاتی را به دیگران یادآور می شوند. معمولا انسانی که وصیت خود را اعلام می کند به نکات مهم و سرنوشت سازی اشاره می نماید.
پیامبر اکرم(ص) در وصیت خود به امیر المومنین علی(ع) تلاوت مستمر قرآن را وصیت نموده و فرمودند:
وَ عَلَیکَ بِتَلاوَة القُرآن عَلی کُلِّ حالٍ؛ در همه حال و در هر شرایطی قرآن تلاوت کن.(شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۴، ص۸۳۹)
این کار به اندازه ای اهمیت دارد که خداوند درباره آن می فرماید:
«فاقرؤا ما تیسر من القرآن؛ آنچه برای شما میسر است قرآن بخوانید.»(سوره مزمل، آیه۲۰)
بسیاری از انسانها برای کارهای روزانه خود برنامه تعیین می کنند و مطابق آن روز خود را سپری می کنند، هر مسلمانی اگر بخواهد به قرآن عمل کند لازم است به طور مستمر به قرآن مراجعه کرده و از دستورات و راهنمایی های قرآن بهره مند شود.
اهمیت خواندن قرآن در طول شبانه روز
پیامبر اکرم(ص) خطاب به ابوذر فرمود:
«بر تو باد تلاوت قرآن و بسیار یاد خدا کردن، زیرا موجب بلند آوازگی تو در آسمان و نورانیّت تو در زمین است.»(خصال، چاپ اول، ج ۲، ص ۵۲۵)
حضرت علی (ع) فرمودند:
«هر کس با تلاوت قرآن انس بگیرد، دوری دوستان او را هراسان نکند.»(تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، چاپ اول، بی تا، ص ۱۱۲)
در طول روز خواندن چند آیه سفارش شده است؟
مقدار قرائت روزانه قرآن
برخی از مردم ممکن است بپرسند که با توجه به اهمیت قرائت روزانه قرآن، بهتر است چند آیه از قرآن خوانده شود؟ در احادیث بسیاری پاسخ این سوال داده شده است که برخی از آنها عبارتند از:
کمترین مقدار قرائت آیه های قرآنی:
امام باقر (ع)به نقل از رسول گرامی خدا (ص) روایت کرده است:
 مَن قَرَأَ عَشرَ آیاتٍ فی لَیلَةٍ لَم یُکتَب مِنَ الغافِلینَ؛ هر کس در هر شب ده آیه قرآن بخواند از جمله بی خبران و غافلین نوشته نخواهد شد. (اصول کافی، ج۲، ص۶۱۲، باب «ثواب قراءة القرآن» )
 البته این میزان قرائت به غیر از آیاتی است که در نماز خوانده می شود چرا که آنها بخشی از نماز هستند و خواندن این آیات بر هر مسلمان مکلفی واجب است.
قرائت ذاکران:
کسی که هر روز پنجاه آیه قرآن تلاوت کند در زمره کسانی است که همیشه به یاد خدا هستند:وَ مَن قَرَأَ خَمسینَ آیةً کُتِبَ مِنَ الذّاکِرینَ. (اصول کافی، ج۲، ص۶۱۲، باب «ثواب قراءة القرآن» )
همچنین مرحوم فیض کاشانی از فقیهان، مفسران و عارفان برجسته شیعه، در کتاب شریف «المحجة البیضاء» در این مورد چنین نوشته است:
اگر قاری قرآن از متفکران در معانی قرآن است پس به روایتی عمل کند که می فرماید:هر روز پنجاه آیه خوانده شود؛
 از امام صادق (ع) روایت است که فرمود:
القُرآنُ عَهدَ اللهِ اِلی خَلقِِه فَقَد یَنبَغی لِلمَرأ المُسلِمِ اَن یَنظَرُ فی عَهدِهِ وَ اَن یَقرَأَ مِنهُ فی کُلِّ یَومٍ خَمسینَ آیَةً؛
قرآن پیمان خدا با مردم است. پس یقیناً برای شخص مسلمان سزاوار است که با دقت در پیمان خویش بنگرد و از آن در هر روز پنجاه آیه بخواند. (اصول کافی، ج۲، ص۶۰۹، «باب فی القراءته» )
امام صادق (ع) خطاب به تجار و کسبه مسلمان چنین فرمودند:
چه چیزی تجاری را که در بازار مشغول کار است مانع می شود وقتی که به منزلش باز می گردد، نخوابد تا اینکه سوره ای از قرآن را بخواند. پس برایش مقابل هر آیه ای که می خواند ده حسنه نوشته می شود و از او ده کار زشت محو می گردد. ( ثواب الاعمال، ص۱۲۷)
بسیاری از عبادات هنگام مریضی، مسافرت یا جهاد در راه خدا از انسان ساقط می شود و یا تخفیف پیدا می کند، اما خداوند در آیه زیر تأکید می نماید در این موارد تا می توانید قرآن بخوانید:
إِنَّ رَبَّکَ یَعْلَمُ أَنَّکَ تَقُومُ أَدْنی‏ مِنْ ثُلُثَیِ اللَّیْلِ وَ نِصْفَهُ وَ ثُلُثَهُ وَ طائِفَةٌ مِنَ الَّذینَ مَعَکَ وَ اللَّهُ یُقَدِّرُ اللَّیْلَ وَ النَّهارَ عَلِمَ أَنْ لَنْ تُحْصُوهُ فَتابَ عَلَیْکُمْ فَاقْرَؤُا ما تَیَسَّرَ مِنَ الْقُرْآنِ عَلِمَ أَنْ سَیَکُونُ مِنْکُمْ مَرْضی‏ وَ آخَرُونَ یَضْرِبُونَ فِی الْأَرْضِ یَبْتَغُونَ مِنْ فَضْلِ اللَّهِ وَ آخَرُونَ یُقاتِلُونَ فی‏ سَبیلِ اللَّهِ فَاقْرَؤُا ما تَیَسَّرَ مِنْهُ؛‏
بزودی گروهی از شما بیمار می شوند و گروهی دیگر برای بدست آوردن فضل الهی و (کسب روزی) به سفر می روند و گروهی دیگر در راه خدا جهاد می کنند (و از تلاوت قرآن بازمی مانند)، پس به اندازه ای که ممکن است از آن تلاوت کنید. (سوره مزمل، آیه ۲۰)
خواندن کدام سوره ها در طول روز مستحب هستند؟
با وجود اینکه درهای رحمت الهی در تمام لحظه ها بر روی بندگان باز است و می توان در هر زمان با خداوند ارتباط برقرار کرد اما امامان معصوم(ع) به روزها و مکانهای خاصی برای ارتباط با خداوند عنایت داشتند. از جمله این زمانها ماه رمضان و شب های قدر، روز عید قربان، عید غدیر، شب های جمعه و ... است.
تاکید بیشتر امامان بر روی انس با خداوند است لذا برخی از سوره ها برای قرائت در نمازهای واجب و نافله، برخی در اواخر شب، دسته ای دیگر به هنگام طلوع فجر و قسم دیگر در تمام ساعات شبانه روز سفارش شده اند.
سوره های مناسب ابتدای روز:
سوره یس:
از حضرت امام صادق (ع) روایت است که فرمود:
به درستی برای هر چیزی قلبی می باشد و قلب قرآن «یس» است. پس کسی که در هنگام روز (اوّل روز) سوره ی یس را بخواند، در آن روز از محفوظین و مرزوقین خواهد بود. (ثواب الاعمال، چاپ هفتم،ص ۲۴۹)
سوره حشر:
پیامبر اکرم(ص) در روایتی فرمودند:
هر کس هنگام صبح سه مرتبه بگوید « اعوذ بالله من الشیطان الرجیم» و سه آیه آخر سوره حشر را بخواند خداوند هفتاد هزار ملک را موکل می فرماید، برای او دعا نمایند. (ثواب الاعمال، چاپ هفتم،ص ۲۶۵)
سوره توحید:
حضرت علی(ع) در روایتی فرمودند:
کسی که در عقب نماز صبح یازده مرتبه سوره ی قل هو الله احد بخواند، در آن روز گناهی او را اصابت نمی کند. اگر چه شیطان (برای اجبار نمودن او به گناه) خود را خوار نماید. (ثواب الاعمال، چاپ هفتم،ص ۲۸۷)
سوره انسان:
عمرو بن جبیر عزرمی از پدرش از امام باقر(ع) روایت نموده که فرمودند:
هر کس سوره ی «هل اتی علی الانسان» را در هر صبح پنجشنبه بخواند خداوند او را با حور العین تزویج می کند. (ثواب الاعمال، چاپ هفتم،ص ۲۷۲)
سوره علق:
سلیمان بن خالد به نقل از امام صادق(ع)روایت کرده است:
کسی که در روز «اقرا باسم ربک» بخواند و سپس در آن روز از دنیا برود شهید از دنیا می رود. (ثواب الاعمال، چاپ هفتم،ص ۲۷۸)
سوره های مناسب انتهای شب:
سوره ذاریات:
داوود بن فرقد از امام صادق(ع) روایت نموده است:
کسی که سوره ی ذاریات را در شب بخواند، خداوند معیشت او را اصلاح کند و روزی واسع بر او آورده و نور برای او در قبرش قرار دهد. (ثواب الاعمال، چاپ هفتم،ص ۲۶۰)
سوره ی فرقان:
در روایتی حضرت ابی الحسن(ع) به اسحاق بن عمار فرمود:
قرائت سوره ی فرقان را رها مکن، به درستی که هر کس هر شب این سوره را بخواند خداوند او را ابداً عذاب نمی فرماید و از او حساب نمی کشد. (ثواب الاعمال، چاپ هفتم،ص ۲۴۵)
سوره مؤمن:
از ابی الصّباح کنانی روایت شده است که امام باقر(ع) فرمود:
هر کس در هر شب سوره ی مؤمن را قرائت کند، خداوند گناهان گذشته ی او را و آن چه در جوانی مرتکب شده و آن چه در پیری، همه را بیامرزد، و کلمه تقوی و خداترسی را ملازم و همدم او گرداند، و آخرتش را بهتر از دنیایش قرار دهد. (ثواب الاعمال، چاپ هفتم،ص ۲۵۴)
سوره لقمان:
شیخ صدوق در روایتی از امام باقر(ع)فرمود:
هر کس سوره ی لقمان را هر شب بخواند خداوند ملائکه ای را موکّل می فرماید تا او را در آن شب از ابلیس و لشکریانش حفظ نماید تا آن که صبح نماید. (ثواب الاعمال، چاپ هفتم،ص ۲۴۶)
سوره انعام:
از ابن عباس روایت شده است که هر کس سوره ی انعام را هر شب بخواند، روز قیامت از ایمن شدگان می باشد و روی آتش به چشم خود نمی بیند. (ثواب الاعمال، چاپ هفتم،ص ۲۳۶)
سوره کهف:
هر کس هر شب جمعه، سوره ی کهف را بخواند نمی میرد، مگر شهید و خداوند او را با شهدا مبعوث می فرماید. (ثواب الاعمال، چاپ هفتم،ص۲۴۱)
سوره یوسف:
هر کس سوره ی یوسف را هر شب بخواند، خداوند عزّوجلّ او را محشور فرماید، در حالی که جمال او مانند جمال یوسف باشد و فزع روز قیامت به او اصابت نمی کند. (ثواب الاعمال، چاپ هفتم،ص ۲۳۸)
سوره حجرات:
حسین بن ابی العلاء از امام صادق(ع) روایت کرده است که فرمود:
کسی که سوره ی حجرات در هر شب بخواند از زوّار حضرت محمد(ص) می باشد. (ثواب الاعمال، چاپ هفتم،ص ۲۵۹)
سوره واقعه:
زید شحّام روایتی از امام باقر(ع) روایت کرده است که فرمود:
هر کس در هر شب پیش از خواب سوره ی واقعه را قرائت کند محشور می شود در حالی که چهره اش چون ماه شب چهارده تابان باشد. (ثواب الاعمال، چاپ هفتم،ص ۲۶۳)
سوره سجده:
حسین بن ابی العلاء، روایتی از حضرت امام صادق(ع) نقل کرده است که فرمود:
هر کس در هر شب جمعه، سوره ی سجده را بخواند، خداوند کتاب او را به دست راستش می دهد و او را از آن چه در آن بوده محاسبه نمی فرماید.( ثواب الاعمال، چاپ هفتم،ص ۲۴۷)
سوره اسراء:
شیخ صدوق روایتی از حضرت امام صادق(ع) نقل کرده است که فرمود:
هر کس در هر شب جمعه سوره ی اسراء را بخواند؛ نمی میرد تا آن که حضرت قائم(عج) را درک نماید و از اصحاب آن حضرت باشد. (فضایل و آثار قرائت سوره ها، ص ۳۸)
ساعات مناسب برای خواندن قرآن در طول شبانه روز
با توجه به آیات قرآن و احادیث مشخص می شود که ذکر خدا و خواند قرآن در همه زمانها مناسب است، اما در این ساعات سفارش بیشتری شده است:
صبحها بعد از نماز صبح، هنگام غروب، شب قبل از خواب، نیمه های شب و سحرگاهان؛ بنابراین این زمانها فرصت مناسبی برای تلاوت قرآن است که می توان از برکات آن بهره مند شد.
همراهی ملائکه و دوری شیاطین با تلاوت قرآن
تلاوت قرآن موجب افزایش روزی و حضور ملائکه و دوری شیاطین می شوند.
امیر مؤمنان، علی(ع) نیز می فرماید:
«البَیْتُ الَّذی یَقْرَأ فیهِ الْقُرآنُ وَ یُذْکَرُ اللهُ عَزَّوَجَلَّ فیهِ تَکْثُرُ بَرَکَتُهُ وَ تَحْضُرُهُ الْمَلائِکَةُ وَ تَهْجُرُهُ الشَّیاطینُ وَ یُضییءُ لِأهْلِ السَّماءِ کَما تُضییءُ الْکَواکِبُ لِاَهْلِ الْاَرْضِ وَ اَنَّ الْبَیْتَ الَّذی لا یُقْرَأ فیهِ القُرآنُ وَ لا یُذْکَرُ اللهُ عَزَّوَجَلَّ فیهِ تَقِلُّ بِرِکِتُهُ وَ تَهْجُرُهُ الْمَلائِکَةُ و تَحْضُرُهُ الشَّیاطینُ»
و خانه ای که قرآن در آن خوانده نمی شود و خداوند عزّوجلّ در آن یاد نمی شود، برکتش کم می شود و ملائکه از آن خانه می روند و شیاطین در آن حاضر می شوند. (الحکم الزاهره، ترجمه:محمدرضا انصاری محلاتی، ص ۲۶۲)
خانه ای که در آن قرآن خوانده و خدا در آن یاد می شود، برکتش زیاد می گردد و ملائکه در آن حاضر می شوند و شیاطین از آن می روند و آن خانه برای اهل آسمان می درخشد، همان گونه که ستارگان برای اهل زمین می درخشند.