افراد بی‌شناسنامه‌ چگونه نان می‌خورند؟

طبق آمار غیررسمی نزدیک به یک میلیون بی‌شناسنامه در سراسر کشور زندگی می‌کنند و با اجرای طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان برای خرید قوت غالب خود می‌توانند دچار چالش شوند.
هوشمندسازی یارانه آرد و نان که از نیمه اردیبهشت در زنجان کلید خورد حالا در نیمی از استان‌ها آغاز شده و پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد گستره اجرای این طرح تا پایان تیر به سراسر کشور برسد.
به‌گفته محمد قربانی، معاون برنامه‌ریزی و امور اقتصادی در این طرح، خرید نان فقط با کارت بانکی متصل به کد ملی در واحدهای نانوایی امکان‌پذیر است و هیچ کارت دیگری برای خرید نان صادر نمی‌شود؛ روندی که حالا بعد از محرومیت از تحصیل، اشتغال، دریافت یارانه، بیمه درمانی، حساب بانکی، کمک نهادهای خدمات‌رسان، دریافت انشعاب آب، برق، تلفن و سایر موارد، سفره بی‌شناسنامه‌ها را نشانه رفته است.
طبق آمار غیررسمی نزدیک به یک میلیون بی‌شناسنامه در سراسر کشور زندگی می‌کنند و با اجرای طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان برای خرید قوت غالب خود می‌توانند دچار چالش شوند.
سهمیه روزانه نان در سیستان‌وبلوچستان
سیستان‌وبلوچستان با آمار رسمی ۵۵ هزار بی‌شناسنامه و آمار غیررسمی بیش از این تعداد، رتبه اول را در این زمینه دارد. پدر یا مادر این افراد بی‌شناسنامه افغانستانی هستند. در همین یکی دو هفته گذشته و با توزیع کارتخوان‌های مخصوص در نانوایی‌های سیستان‌وبلوچستان، چالش اهالی به‌ویژه بی‌شناسنامه‌ها شروع شده است.
رحیمه درازهی، یکی از روستاییان دهستان بم‌پشت در شهرستان مرزی سراوان، یکی از محروم‌ترین شهرستان‌های سیستان‌وبلوچستان با بیان اینکه نیمی از افراد منطقه بی‌شناسنامه هستند می‌گوید: هوشمندسازی یارانه آرد و نان برای من هم که شناسنامه دارم، چالش ایجاد کرده. راهمان به مرکز شهرستان دور است و وسیله نقلیه هم نداریم و به همین دلیل همیشه ماهی یک‌بار به شهر می‌آمدیم و نان یک‌ماه را می‌خریدیم. حالا نانوایی‌ها می‌گویند بیش از ۵ نان در روز نمی‌دهند و باید این مسیر طولانی را چندبار در ماه طی کنیم.
خرید با کارت بانکی همسایه
بی‌شناسنامه‌های سیستان‌وبلوچستان بیشتر در زاهدان، چابهار، دشتیاری، سراوان و هیرمند زندگی می‌کنند و زرخاتون یکی از ساکنان بی‌شناسنامه سیرکان، مرکز بخش بم‌پشت است. او پیش از این به‌دلیل جمعیت بالای خانواده روزانه تا ۱۰ نان با پول نقد خرید می‌کرده و حالا چند روزی است دست به دامان همسایه شده است.
زرخاتون توضیح می‌دهد: کارم این شده که هر روز دم خانه همسایه بروم، به او پول نقد بدهم و کارت بانکی‌اش را برای خرید نان قرض کنم، اما تا کی می‌توانم کارت همسایه را بگیرم؟ نانوایی‌ها به هر نفر روزی ۵ نان می‌دهند و همسایه نهایتا بتواند ۲ نان از سهمیه خودش را به من اختصاص بدهد. خرید نان با قیمت بالاتر در بازار آزاد با دوبرابر قیمت راه‌حلی است که بی‌شناسنامه‌ها، خانواده‌های با جمعیت بالا و آن‌هایی که به هر دلیل کارت بانکی ندارند در پیش گرفته‌اند.
سهمیه‌بندی نداریم
بیش از ۱۶۰۰ نانوایی در سیستان و بلوچستان وجود دارد و بانک سپه پیش‌بینی کرده است تا پایان هفته همه این نانوایی‌ها به کارتخوان مخصوص مجهز شوند.
مدیر بازرسی و نظارت بر بازار محصولات کشاورزی سیستان وبلوچستان با بیان اینکه از ابتدای واگذاری طرح به جهادکشاورزی بیش از ١١۵هزار و ١١٢مورد بازدید از واحدهای صنفی و نانوایی‌ها انجام شده است می‌گوید: این تعداد بازدیدها، ۳٧هزارمورد بازرسی مربوط به نانوایی‌ها بوده است و ۴٠تیم بازرسی در ۲ شیفت صبح و عصر در حال فعالیت هستند و با هرگونه تخلف به‌شدت برخورد خواهند کرد.
منصور عدل با تأکید بر اینکه اجرای طرح هوشمندسازی با افزایش قیمت نان یا محدودیت در خرید همراه نیست، توضیح می‌دهد: هرچند هدف نهایی طرح هوشمندسازی جلوگیری از قاچاق آرد و توزیع نان براساس جمعیت خانوار است، اما هم‌اکنون هیچ ابلاغ یا طرحی درباره سهمیه‌بندی نان به نانوایی‌ها داده نشده و اگر نانوایی روزانه ۵ نان به هر نفر می‌دهد با توافق مشتریان یا نظر خودش بوده است.
او با بیان اینکه مردم می‌توانند تخلف در این‌باره را به سامانه ۱۲۴ گزارش دهند، می‌افزاید: روستاییان نانوایی دارند یا سهمیه نان و خرید نان در شهر از سوی آن‌ها فرایند اشتباهی است. این توضیح عدلی در شرایطی است که محرومیت، فرهنگ و سبک زندگی موجب شده نان در سیستان‌وبلوچستان قوت غالب باشد و تعیین سهمیه براساس خانوار هم به‌دلیل نداشتن مدارک هویتی و هم به‌دلیل محرومیت چالشی به‌ویژه برای مناطق محروم خواهد بود.
سیستان‌وبلوچستان، تهران، خراسان‌رضوی، قم و گلستان بیشترین آمار بی‌شناسنامه‌ها را دارند و این افراد حتی در کردستان، کرمانشاه و کهگیلویه‌وبویراحمد هم زندگی می‌کنند. طرح هوشمندسازی نان تقریبا در اغلب این استان‌ها آغاز و به مهم‌ترین مشکل امروز بی‌شناسنامه‌ها تبدیل شده است.
چاره‌جویی برای بی‌شناسنامه‌ها
مدیر بازرسی و نظارت بر بازار محصولات کشاورزی سیستان وبلوچستان می‌گوید: در جلسات با متولیان در وزارت کشور درباره بی‌شناسنامه‌ها سؤال کرده‌ایم. آنچه متولیان به ما اعلام کرده‌اند این است که فعلا تا صدور دستور رسمی پول نقد استفاده می‌شود و تا آن زمان بی‌شناسنامه‌ها و افرادی که به هر دلیل کارت بانکی ندارند، تعیین تکلیف می‌شوند.
او تأکید می‌کند: خرید نان حق همه شهروندان است و قطعا تا شروع رسمی طرح فکری برای بی‌شناسنامه‌ها خواهد شد. داوود شهرکی، معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری سیستان و بلوچستان هم این موضوع را تأیید می‌کند و می‌گوید: تا پیش از دستور رسمی محدودیتی وجود ندارد و حتی نانوایان خودشان می‌توانند پول نقد از افراد بگیرند و کارت خود را در دستگاه بکشند تا چاره‌ای برای این مسئله اندیشیده شود.