در مذاکرات احیای برجام روسیه بیشترین سود و ما بیشترین ضرر را کردیم

در شرایطی که از آخرین اندک‌تحرکات در مذاکرات احیای برجام، سه ماهی می‌گذرد و شاید خوشبین‌ترین حامیان راهبرد دیپلماسی و بازگشت به میز گفت‌وگو هم دیگر امیدی به احیای جسم بی‌جان برجام نداشته‌باشند، پرسش از این‌که این بن‌بست دیپلماتیک، آیا بجز آیا برای تمامی بازیگرانی که مستقیم یا غیرمستقیم با این بحث سر و کار دارند، شکست محسوب می‌شود یا احیانا هستند بازیگرانی که سود و منفعتی را برای خود متصورند، احتمالاً از مهمترین پرسش‌هایی است که در این اوضاع راکد و روختناک دیپلماسی محل بحث و تامل است.
پرسشی که رئیس پیشین کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در مواجهه با آن می‌گوید: «حدود سه ماه پس از توقف مذاکرات احیای برجام به نظر می‌رسد در حالی که با افزایش میزان ناامیدی نسبت‌به احیای برجام، امریکا و مشخصاً وزارت خزانه‌داری دولت بایدن خود را برای تعریف ماموریت‌های تازه و سختگیری بیشتر در اجرای تحریم‌ها علیه ایران آماده می‌کند، جمهوری اسلامی نیز آماده خواهد شد تا گام‌های جدید را در برنامه هسته‌ای بردارد.»
حشمت‌الله فلاحت‌پیشه که معتقد است «توقف مذاکرات و متعاقباً بن‌بست دیپلماسی و احیای برجام، بیشتر دلخواه بازیگرانی است که تا سه ماه پیش، عمدتاً درحاشیه این بحث قرار داشتند»، می‌گوید: «این شرایط دلخواه بازیگرانی همچون اسرائیل، برخی کشورهای منطقه و همین‌طور طیفی خاص از محافظه‌کاران در ایالات متحده بود که همواره تلاش داشتند با طرح مسائل اختلافی، هرگونه تفاهم و توافق را به چالش بکشند و باید بگوییم که متاسفانه این مسائل اختلافی برخلاف منافع ملی ما شکل گرفت و دردسرساز شد.»
این استاد علوم سیاسی و روابط بین‌الملل دانشگاه همچنین با انتقاد نسبت‌به عملکرد روس‌ها در جریان مذاکرات احیای برجام، گفت: «به‌خصوص در مقطعی که جمهوری اسلامی و ایالات متحده بر سر دو متن اصلی یعنی تهدات ایران و تعهدات طرف مقابل در کاهش تحریم‌ها به توافق اولیه دست پیدا کردند، در مرحله اجرا روس‌ها خاکریز اول را ایجاد کردند و در ادامه نیز در پی ایجاد وقفه در مذاکرات، به‌تدریج عوامل اختلافی خود را بر عوامل اشتراکی تحمیل کردند و این طبیعت دیپلماسی است!»

او با بیان این‌که «دیپلماسی، راهبرد ایجاد فرصت‌های بیشتر و استفاده هرچه بیشتر و بهتر از این فرصت‌هاست»، گفت: «واقعیت این است روسیه موفق شد که بیشتر از هر بازیگری از شرایط احیای برجام و فضای دیپلماسی و مذاکره استفاده کند و متاسفانه باید اعتراف کنیم که بیشترین آسیب به ایران وارد شد.»
او ادامه داد: «آسیبی که به ایران وارد شد درادامه یعنی زمانی که با آغاز جنگ روسیه-اوکراین، تحریم‌های بین‌المللی علیه روس‌ها شکل گرفت، ایران همچنان تحت فشار این آسیب بود و هزینه پرداخت.»
فلاحت‌پیشه که معتقد است «اگر نگاه روس‌ها به رابطه‌ای که با جمهوری اسلامی دارند، نگاهی متفاوت بود و این رابطه را رابطه‌ای راهبردی و استراتژیک می‌دیدند، هنگامی که تحت فشار تحریم‌های ناشی از جنگ با اوکراین قرار گرفتند، به سمت تشکیل باشگاه و بلوک تحریمی‌ها به‌همراه ایران و دیگر کشورهای تحت تحریم ایالات متحده گام برمی‌داشتند»، خاطرنشان کرد: «متاسفانه شاهد بودیم که روس‌ها بجای شکل‌دهی بلوکی متشکل از کشورهای تحت تحریم و برای مقابله با تحریم، وارد رقابت با تحریمی‌ها شده و نفت و فولاد تحریمی پرقدرت را وارد بازار کردند و دومین آسیب نیز از توقف مذاکرات احیای برجام به ایران وارد شد؛ چراکه ایران امکان بازیگری‌اش را به دیگر بازیگران فعال در این صحنه دیپلماتیک واگذار کرد!