مجلس و آسیب‌هایی که آن را تهدید می‌کند

استاد علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد گفت: برای بهبود شرایط مجلس می‌توان چند کار انجام داد که میتوانند پارلمان را موفق کنند، مورد اول مربوط می‌شود به اراده شهروندان و میزان دخالت و اعتمادی که شهروندان به مجلس دارند.
دکتر روح الله اسلامی در گفت‌وگو با ایسنا، در تعریف جایگاه مجلس و نمایندگان از گذشته تا کنون اظهار کرد: در دنیا پارلمان یا خانه نمایندگان مردم، برای این ایجاد شدند که مردم عادی نمایندگانی در قدرت داشته باشند. یعنی در گذشته قدرت محدود می‌شد به پادشاه و دربار اما مردم تظاهرات و انقلاب کردند و موفق شدند نمایندگانی از خودشان را بفرستند به لایه‌های بالایی و در یک کنگره یا پارلمان جمع شوند.
وی افزود: در آنجا نمایندگان سخنگوی مردم بودند، بنابراین ما می‌توانیم بگوییم هرچقدر که مشروعیت مردمی پارلمان بیشتر باشد آن مجلس قدرتمندتر است، پس اساس مشروعیت مجلس شهروندان هستند.
این استاد علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد با اشاره به وظایف نمایندگان مجلس بیان کرد: نمایندگان پس از به قدرت رسیدن باید چندکار انجام می‌دادند؛ یکی از کارهایشان این بود که تمام قوانینی که در کشور تصحیح یا اضافه می‌شد باید توسط نمایندگان انجام می‌شد. بدون اطلاع نمایندگان هیچ حکمی در داخل و خارج کشور اجرا نمی‌شد و تمام فرایندهای سیاسی باید توسط پارلمان صورت می‌گرفت، این مساله بسیار مهمی‌ است و در اصل پارلمان‌ها نیز برای همین ایجاد می‌شوند.
وی با تاکید بر این‌که اولین وظیفه نمایندگان مجلس تصویب قانون است، افزود: دومین مورد نیز نظارت بر احزاب و نهادهای سیاسی‌ است، یعنی نمایندگان مجلس باید بر تمام شخصیت‌ها  و هرچیزی که تحت نظر حکومت فعالیت می‌‎کند نظارت داشته باشند، بنابراین دومین وظیفه آنها نظارت بر هر سازمان و نهادی‌ست که از بودجه کشور استفاده می‌کند.
اسلامی ادامه داد: وظیفه سوم پارلمان، یک وظیفه ملی‌ است، یعنی پارلمان باید تمامیت ارضی کشور، منافع ملی و مسائل حقوقی مردم را در نظر بگیرد. درست است که ممکن است نمایندگان از استان‌ها و شهرهای مختلف انتخاب شوند اما باید بدانند که وظیفه‌شان حفظ منافع ملی کشور است و موظف به پیگیری منافع داخلی و خارجی کشور هستند.
این استاد دانشگاه با بیان این‌که هم‌چنین تصویب بودجه کشور نیز در مجلس اتفاق می‌افتد و دخل و خرج کشور در یک سال باید در مجلس تصویب شود، تصریح کرد: بنابراین پارلمان اهمیت زیادی دارد و روح دموکراتیک و اصل اساسی همه حکومت‌های مردمی محسوب می‌شود.
اسلامی در خصوص فرایند شکل گیری و فعالیت مجلس در ایران توضیح داد: در ایران نیز مردم انقلاب کرده و حکومت را تبدیل به یک حکومت مشروطه کردند و این مشروطیت در دوره‌های بعد نیز ادامه پیدا کرد. مجلس از ابتدا تا کنون همیشه با یک سری از آسیب‌ها روبه رو بوده و این وضعیت کماکان وجود دارد.
این تحلیل‌گر مسائل سیاسی با ابراز این عقیده که یکی از این آسیب‌ها کاهش مشارکت مردم در انتخابات است، زیرا بر عملکرد مجلس موثر است، ادامه داد: این مهم است که مجلس با ۶۰ یا ۷۰ درصد آرای مردم تشکیل شود یا کمتر.
برای بهبود عملکرد پارلمان چه باید کرد؟
عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی هم‌چنین در رابطه با راهکارهایی جهت بهبود شرایط مجلس به موضوع اعتماد شهروندان اشاره کرد و توضیح داد: برای بهبود شرایط مجلس می‌توان چند کار انجام داد؛ ما باید نسبت به جمعیت و نمایندگی یک بازنگری انجام دهیم. مثلا این ۸۵ میلیون جمعیتی که در کشور وجود دارد، نیاز به چند نماینده دارد؟ حدودا هر ۲۵۰ یا ۳۰۰ هزار نفر از مردم باید یک نماینده داشته باشند. اما به علت خالی شدن شهرستان های ما از جمعیت، مواردی هست که شهرستانی با ۱۰۰ هزار نفر جمعیت یک نماینده دارد و یک شهر دیگر با جمعیت میلیونی نیز یک نماینده. این مسئله برای توزیع قدرت مناسب نیست. شاید استانی شدن انتخابات بتواند در بهبود این وضعیت موثر باشد.
این استاد علوم سیاسی هم‌چنین در خصوص اهمیت احزاب در سیاست افزود: بسیاری از سیاست‌مداران دوست دارند بگویند ما آدم‌های حزبی‌ای نیستیم، در صورتی که مجلس بدون حزب کارایی نخواهد داشت، مجلس فقط در پرتوی احزاب قدرتمند می‌تواند معنی‌دار باشد و گرنه ما شاهد آمدن نمایندگانی به مجلس هستیم که یا قومیتی‌اند یا ناشناخته‌ و یا افرادی که گرایش‌های محلی دارند اما ملی نیستند. یعنی اگر حزب نباشد، ما آدم‌های محلی را در سیاست شاهد خواهیم بود.
اسلامی خاطرنشان کرد: یکی از راه‌های بهبود این شرایط تقویت احزاب و نظام‌های حزبی است، شاید ما تا حدی با تغییر دادن احزاب و نظام انتخابات بتوانیم هم شاهد مشارکت بیشتر مردم باشیم و هم بتوانیم از تعارضی که در منافع ملی و محلی وجود دارد جلوگیری کنیم.