سهم آلودگی هوا در افزایش تلفات کرونایی

در روزهایی که ریه‌هایمان با کرونا دست و پنجه نرم می‌کند، آلودگی هوا در تعدادی از کلانشهرهای کشور در وضعیت قرمز قرار گرفته است. سازمان محیط زیست نیز سرانجام مازوت‌سوزی نیروگاه‌ها و صنایع در تهران را تایید کرد. معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به اینکه با مازوت‌سوزی نیروگاه‌ها در اراک برخورد شده است می‌گوید: نامه‌ای به دادستانی تهران نیز درخصوص مازوت‌سوزی نیروگاه‌ها ارسال کرده‌ایم.
به گزارش ایسنا، آلودگی هوا در کشور این روزها تبدیل به رقیب خطرناک کرونا شده و تعدادی از کلانشهرهای کشور ازجمله تهران، اصفهان، کرج، زنجان، اراک، اهواز، قزوین، قم و... را درگیر خود کرده است. درحالی آلودگی هوا - به‌دلیل افزایش غلظت ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون - در برخی از شهرهای کشور نفس را تنگ و آسمان را خاکستری کرده که کارشناسان همواره تاکید دارند که معضل آلودگی هوا بسیار خطرناک‌تر از معضل کروناست، چراکه ویروسی که این روزها تمام جهان را درگیر خود کرده تا امروز کمتر از دو میلیون تن فوتی داشته اما آلودگی هوا در دنیا سالانه سبب ۷ میلیون مرگ زودرس می‌شود.
آلودگی هوا تا ۸ درصد تلفات کرونایی را بیشتر می‌کند
با تمامی این‌ها ابتدای فصل پاییز بود که عیسی کلانتری - رییس سازمان حفاظت محیط زیست - نسبت به همزمانی آلودگی هوا و ویروس کرونا هشدار داده و تاکید کرده بود که افزایش غلظت ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون می‌تواند تا ۸ درصد تلفات کرونایی را بیشتر کند. به‌دنبال آن سازمان حفاظت محیط زیست اعلام کرد که در راستای کنترل و مدیریت آلودگی هوا در شش ماهه دوم امسال هفت پیشنهاد را به ستاد ملی کرونا فرستاده است که در صورت تصویب این ستاد لازم‌الاجرا خواهد شد.
سهم غیرقابل انکار موتورسیکلت‌ها در آلودگی هوا
باوجود اینکه پیش از رسیدن فصل پیک آلودگی هوا فرصت برای چاره‌اندیشی در این زمینه وجود داشت و حتی قوانینی مانند قانون هوای پاک راه را مشخص کرده بودند اما در کمال تعجب تاثیر آلودگی هوا روی ویروس کرونا توسط یکی از اعضای ستاد مقابله با ویروس کرونا در کلانشهر تهران انکار شد و حتی در این شرایط طرح هایی اجرا شد که هم راستا با قانون هوا پاک نبود که از جمله این تصمیمات می‌توان به اجرای طرح تسهیلات ویژه پلیس برای ترخیص هزاران موتورسیکلت‌های رسوبی اشاره کرد.
این طرح درحالی اجرایی شد که نقش موتورسیکلت‌ها در آلودگی هوا بر کسی پوشیده نیست و براساس اطلاعات سیاهه انتشار شهر تهران سهم موتورسیکلت‌ها در تولید آلاینده‌های گازی حدود ۲۱ درصد و در تولید ذرات معلق ۱۰ درصد است همچنین هر ۱۰ موتورسیکلت کاربراتوری در هر کیلومتر به اندازه یک اتوبوس دیزلی قدیمی، ذرات معلق - که عامل اصلی آلودگی هوا است - تولید می‌کند اما با این وجود از آذر ماه تاکنون هزاران دستگاه موتورسیکلت آلاینده به سطح خیابان‌ها بازگشته‌اند.
از حذف سهم صندوق محیط زیست از عوارض آلایندگی تا رای منفی شورای شهر به خرید فیلتر دوده
از سویی دیگر مجلس شورای اسلامی نیز در ابتدای مهر ماه تصمیم به حذف سهم محیط زیست از عوارض آلایندگی گرفت. این تصمیم مجلس شورای اسلامی اعتراض شدید عیسی کلانتری - رییس سازمان حفاظت محیط زیست - را به‌دنبال داشت. او در گفت و گویی با ایسنا اظهار کرده بود که کسری بودجه دستگاه‌ها نباید از کیسه محیط‌زیست جبران شود همچنین بخشی از این عوارض آلایندگی قرار بود برای رفع آلایندگی صنایع هزینه شود و چنین تصمیمی نشانگر هدف‌گذاری مجلس برای مخالفت با محیط زیست است. 
واقعیت این است که حوزه محیط‌ زیست طی سال های اخیر، تصمیم‌های ضد کنترل آلودگی هوا کم به‌خود ندیده است. ازجمله دیگر این تصمیم‌ها می‌توان به این مسئله اشاره کرد که شورای شهر تهران که اکنون خود را مطالبه‌گر حق مردم تهران در زمینه آلودگی هوا می‌داند طی سال ۹۷ به خرید فیلتر دوده برای اتوبوس‌های دیزلی از محل اوراق مشارکت رای ندادند و موضوع "خرید فیلتر دوده " از ردیف این اعتبار حذف شد. گفتنی است که عدم نصب فیلتر دوده روی اتوبوس‌ها سبب می‌شود که خروجی خودروهای دیزل بدون هیچ گونه پالایشی وارد حلق مردم شود. علاوه بر این همواره به شورای شهر تهران به‌دلیل عدم اختصاص تسهیلات و اعتبار برای نوسازی اتوبوس‌ها انتقاداتی وجود دارد. 
سهم صنایع و نیروگاه‌ها در آلودگی هوا بیشتر شده است؟
با تمامی این‌ها آخرین سیاهه انتشار شهر تهران نشان می‌دهد که کامیون‌ها حدود ۱۶ درصد و موتورسیکلت‌ها حدود ۱۰ درصد در تولید ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون نقش دارند. هرچند که هرساله گفته می‌شود که سهم منابع متحرک مانند خودروها در آلودگی هوا بسیار بیشتر از سهم منابع ثابت مانند نیروگاه‌ها و صنایع است اما برخی آمار نشان می‌دهد که امسال صنایع و نیروگاه‌ها به‌دلیل سوزاندن مازوت سهم پررنگی در آلودگی هوا دارند.
بر اساس اظهار نظرهای کلانتری - رییس سازمان حفاظت محیط زیست - درحال‌حاضر ظرفیت پالایشگاه‌ها از مازوت پر شده و به واسطه تحریم‌های بین‌المللی کسی خریدارشان نیست بنابراین مجبوریم در برخی نقاط از سوخت مازوت استفاده کنیم. هرچند که محیط زیست در ابتدا اصرار داشت که در برخی کلانشهرهایی که مشکل آلودگی هوا دارند - مانند تهران و اصفهان - از سوخت مازوت استفاده نمی‌شود اما داده‌های شرکت کنترل کیفیت هوای تهران بیانگر استفاده از سوخت‌های غیر استاندار در صنایع و نیروگاه‌های تهران است، چراکه علی رغم ممنوعیت تردد خودروهای دیزلی در تهران طی هفته گذشته، غلظت آلاینده دی‌اکسید گوگرد - که ارتباط مستقیمی با مصرف سوخت‌های غیر استاندارد ازجمله مازوت دارد - افزایش یافته است.
گفتنی است که آلاینده دی‌اکسید گوگرد روی تشکیل ذرات معلق اثرگذار است و می‌توان گفت که پایه تشکیل ۳۰ درصد از ذرات معلق سولفات‌ها هستند. این یعنی گوگرد می‌تواند تاحدی پایه تشکیل ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون - به‌عنوان عامل اصلی آلودگی هوا طی روزهای اخیر - باشد.
مسعود تجریشی - معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست - چندی پیش در گفت و گو با ایسنا درباره علت آلودگی هوا در کلانشهرها باوجود کاهش و محدودیت‌های تردد خودرویی تصریح کرده بود که حتی اگر تردد خودروهای شخصی نسبت به گذشته ۵۰ درصد کمتر شده باشد، باز این رقم تاثیر زیادی روی کاهش آلودگی هوا نخواهد گذاشت. علاوه بر این صنایع، نیروگاه‌ها، خودروهای دیزلی، اتوبوس‌ها و... همانند گذشته در بیشتر شهرهای کشور مشغول فعالیت هستند و حتی مصرف گاز نیز در کشور بیشتر از سال گذشته شده است. از این‌رو نباید توقع داشت که با کاهش تردد خودروهای شخصی و تعطیلی برخی مراکز آلودگی هوا نیز کمتر شود.
تجریشی حالا در گفت و گویی جدید با ایسنا در پاسخ به این پرسش که چرا علی‌رغم ممنوعیت تردد دیزلی‌ها در تهران غلظت آلاینده دی‌اکسید گوگرد افزایش پیدا کرده است؟ می‌گوید: به‌نظر می‌رسد با سرد شدن هوا و فشار روی منابع گاز کشور و افزایش مصرف خانگی، منابع ثابت آلاینده هوا به‌صورت پراکنده از سوخت مازوت استفاده کرده‌اند. برای مثال واحدهای ریخته‌گری در تهران طی روزهای اخیر سوخت مازوت مصرف کرده‌اند.
تعدادی از نیروگاه‌ها در تهران نیز به سمت مازوت‌سوزی رفته‌اند
وی ادامه داد: متاسفانه بر اساس آخرین آمار از روزهای ابتدایی هفته گذشته تعدادی از نیروگاه‌ها در تهران نیز به سمت مازوت‌سوزی رفته‌اند. به‌هرحال ما به دادستانی نامه زده‌ و خواسته‌ایم که به‌سرعت جلوی این اقدام گرفته شود.
به گفته معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست ، نسبت آلایندگی منابع متحرک مانند خودروهای دیزلی، موتورسیکلت‌ها و خودروهای شخصی به منابع ثابت مانند صنایع و نیروگاه‌ها حدود ۶۰ به ۴۰ است اما اگر نیروگاه‌ها و صنایع از سوخت مازوت استفاده کنند این نسبت به‌هم خواهد خورد و سهم زیادی در آلودگی هوا خواهند داشت.
اراده‌ای برای رفع آلودگی هوای تهران وجود ندارد
تجریشی در ادامه با اشاره به اینکه طی هفته گذشته جلسه کارگروه کاهش آلودگی هوای کشور تشکیل شد، اظهار می‌کند: باوجود اینکه این جلسه به موضوع رفع توقیف موتورسیکلت‌های رسوبی اختصاص داشت اما نماینده پلیس در کارگروه شرکت نکرده بود و حتی نماینده وزارت کشور نیز درجریان ماجرا نبود. متاسفانه هیچ اراده‌ای برای رفع آلودگی هوای تهران وجود ندارد، چراکه هم موضوع مشخص است و هم راهکارهای اجرایی اما اقدامی نمی‌شود.
معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست در پایان تصریح کرد: براساس آخرین نمونه‌برداری‌ها کیفیت سوخت گاز و بنزین حدود ۸۰ درصد در کشور استاندارد است اما طی روزهای آینده مجدد از جایگاه‌های سوخت نمونه‌برداری خواهد شد. به‌نظر می‌رسد که آمار جدید متفاوت با نمونه‌برداری‌های پاییز باشد.