گردشگران ایرانی در فضای مجازی چه می نویسند؟!

سازمان جهانی گردشگری با توجه به تمامی تعاریف گردشگری که تا قبل از سال ۱۹۹۴ ارائه شده بودند، در سال ۱۹۹۵ یک تعریف نهایی منتشر کرد:
«مجموعه فعالیت‌های فرد یا افرادی که به مکانی غیر از مکان عادی زندگی خود مسافرت و حداقل یک شب و حداکثر یک سال در آنجا اقامت می‌کنند و هدف از مسافرت آنان نیز گذراندن اوقات فراغت است. البته اهدافی نظیر اشتغال و کسب درآمد شامل آن نمی‌شود.» بر این اساس کسانی که شامل این تعریف می‌شوند نیز گردشگر نامیده می‌شوند. واژه توریسم از واژه تور (tour) به معنای گشتن اخذ شده که ریشه در واژه لاتین turns به معنای دور زدن، رفت و برگشت بین مبدأ و مقصد و چرخش دارد که از طریق زبان‌های فرانسه و انگلیسی به فارسی راه یافته‌است. برابر فارسی آن گردشگری است.
موضوع گردشگری برای کشورهای مختلف اهمیت بسیاری دارد، موضوعاتی مانند افزایش درآمد و اشتغالزایی بواسطه حضور گردشگر و ... دلیل بر اهمیت این موضوع دارد. جدای از مزیتی که برای کشور یا شهر مقصد ایجاد می‌کند، سفر برای خود شخص نیز مزیت‌های بسیاری دارد. افراد مختلف به جهت از بین بردن اضطاب و استرس‌های بوجود آمده در زندگی، تنوع و بهتر شدن روحیه و حتی استفاده از آب‌ و هوای دیگر و تازه‌تر اقدام به سفر، گردش و تفریح می‌کنند.
نوشتن خاطره همواره در میان ایرانیان از محبوبیت بالایی برخوردار بوده است. هم زمان با گسترش اینترنت و به خصوص آغاز وبلاگ‌نویسی در ایران، خاطره‌نویسی از دفترچه‌های خاطره به وبلاگ‌ها و صفحات مجازی تغییر پیدا کرد. با پیشرفت فضای مجازی و ورود گوشی‌های هوشمند، تعدادی از این افراد تبدیل به بلاگرهای گردشگری در این فضا شدند.
سفرنامه‌نویسی در توییتر و اینستاگرام اکنون یکی از محبوب‌ترین صفحات در این دو بستر است. برخی از کاربران  عادی نیز که به عنوان بلاگر گردشگری فعالیت نمی‌کنند، سفرهای خود از اماکن مختلف را برای کاربران به نمایش گذاشته‌ یا به اظهار نظر در کامنت‌ها پرداخته و نظرات شخصی خود را نسبت به آن مکان یا شخص بیان می‌کنند. این عمل می‌تواند در انتخاب سایر کاربران برای سفر و گردشگری تاثیرگذار باشد. در گزارش پیش رو با استناد با داده‌های شبکه‌های اجتماعی از جمله پست‌های منتشر شده توسط این نوع کاربران به طور کامل بررسی و تحلیل شده است.

انتشار پست‌های مرتبط با گردشگری در  اینستاگرام
تعداد محتواهایی که در یک سال گذشته در مورد سفر و گردشگری در بستر اینستاگرام منتشر شده است بیش از هفت میلیون و هشتصد هزار پست منتشر شده است که توانسته بیش از دو میلیارد لایک در یگر کاربران دریافت کند و همچنین بیش از نود و سه میلیون کامنت گرفته است که ویدیو های آن فقط حدود پنج میلیارد و هفتصد هزار نمایش داشته است. که در این گزارش این داده های مورد بررسی قرار گرفته اند.
 
نمودار انتشار پست‌های اینستاگرام بر اساس زمان به صورت نمودار زیر است که در ادامه گزارش در مورد موضوعات اصلی آن توضیح داده خواهد شد.
 
در بستر توییتر دو میلیون پست در یک سال گذشته در مورد سفر و گردشگری منتشر شده است که توانسته حدود یازده میلیون لایک دریافت کند.  
نمودار انتشار توییت بر اساس زمان به صورت نمودار زیر است که در ادامه گزارش در مورد موضوعات اصلی آن توضیح داده خواهد شد.
  حجم سفرهای داخلی و خارجی براساس تعداد پست در اینستاگرام
نمودار زیر که از طریق بررسی تعداد پستهای مرتبط با سفر و گردشگری در بستر اینستاگرام به دست آمده است، نمایانگر میزان درصد انتشار این نوع پست‌ها در میان کاربران ایرانی به تفکیک سفر داخلی یا خارجی بودن آنهاست.
همانطور که در نمودار بالا مشخص است، هفتاد و سه درصد پست‌های منتشر شده در رابطه با سفر و گردشگری در میان کاربران ایرانی، مربوط به سفرهای داخلی و هجده درصد این پست‌ها، مربوط به سفرهای خارجی است. منظور از سفرهای داخلی، سفرهایی هستند که در درون مرزهای ایران انجام گرفته‌ و سفرهای خارجی، سفر به مقاصدی است که در خارج از مرزهای جغرافیایی ایران واقع شده‌اند. همچنین در نه درصد از پست‌های منتشر شده نیز، مشخص نیست که مقصد سفر داخل ایران بوده‌است یا خارج از آن. این پست‌ها مواردی چون تبلیغ وسایل سفر و آموزش سفر هستند که به علت اینکه در این موارد سفری رخ نداده است، نمی‌توان عنوان داخلی یا خارجی را به آنها اطلاق کرد.
همچنین در نه درصد از پست‌های منتشر شده اینکه که مقصد سفر داخل ایران بوده یا خارج، مشخص نیست. این پست‌ها مواردی چون تبلیغ وسایل سفر و آموزش سفر هستند که به علت اینکه در این موارد سفری رخ نداده است، نمی‌توان عنوان داخلی یا خارجی را به آنها اطلاق کرد.

مقصدهای مسافرتی داخلی در اینستاگرام
این نمودار، بیانگر سهم استانهای کشور به عنوان مقصد در پستهای مربوط به گردشگری در اینستاگرام است که بر اساس میزان پست‌های آنها تهیه شده‌است.
   
دکتر محسن دوباشی / پژوهشگر حوزه علوم اجتماعی