بحران کرونا را به فرصت تبدیل کردیم

مدیر مرکز آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان دانشگاه علامه‌طباطبائی(آزفا) گفت: امروز در شرایطی که بیشتر مراکز و کلاس های آموزش زبان فارسی در جهان تعطیل شده‌اند، دانشگاه علامه‌طباطبائی ۴۵۰ فارسی‌آموز دارد در صورتی که ما حتی در حالت حضوری با وجود درخواست، هیچ‌گاه بالای ۱۰۰ نفر زبان‌آموز نداشتیم. بیماری کرونا یک تهدید بود که برای ما به فرصت تبدیل شد.
به گزارش عطنا، رضامراد صحرایی با بیان اینکه با شیوع کرونا موضوع آموزش برخط زبان فارسی بسیار جدی شد، گفت: بعد از شیوع بیماری کرونا تعدادی از زبان آموزان باید به کشورهای خود بازمی گشتند ولی ادامه آموزش آنها هم ضروت داشت، از طرف دیگر هم به طرز غیرقابل پیش‌بینی، تقاضاهای بسیاری از کشورهایی به دست ما رسید که پیش از این در برنامه های آموزشی زبان فارسی هیچ کدام از نهادهای کشور نبود. به طور مثال با پیشرفت آموزش مجازی زبان فارسی در دانشگاه علامه طباطبائی، به واسطه بعضی نهادها تنها از قاره آفریقا، ۴۰۰ درخواست برای حضور در کلاس های آموزشی برای ما ارسال شد. مرکز آموزش زبان فارسی دانشگاه علامه طباطبائی با اینکه هنوز سه سال از تاسیس آن نگذشته ولی راه سی ساله را طی کرده است و تا کنون حدود ۳۵۰ دوره آموزشی برگزار کرده است.
وی تشریح کرد: بعد از شیوع کرونا، آموزش مجازی را در دو بُعد در دستور کار قرار دادیم. یک بُعد ادامه آموزش زبان‌آموزهای قبلی و بُعد دیگر هم عدم بروز مشکل در آموزش زبان فارسی بود. به عنوان وظیفه عمومی ملی یک کلاس آموزش زبان فارسی را به صورت آزاد در نظر گرفتیم. کلاس قصه‌خوانی و قصه‌گویی. همین یک کلاس آزاد باعث شد حجم بسیار زیادی از تقاضا از کشورهایی به دست ما برسد که پیش از این در برنامه زبان آموزی هیچ کدام از نهادهای آموزشی ایران نبود. بعد از دریافت این تقاضاها آنها را به ۱۶ کلاس آموزشی تبدیل کردیم و از نیمه اردیبهشت ماه، با شش کلاس شروع به آموزش کردیم و اکنون با ۲۲ کلاس آموزشی و ۴۵۰ زبان‌آموز ادامه می دهیم با اینکه ما هیچ وقت این تعداد زبان آموز نداشتیم.
فراخوان مدرسه تابستانه ۲۰۲۰
صحرایی عنوان کرد: کلاس ها در بستر سیستم آموزش مجازی دانشگاه علامه طباطبائی اجرا می شوند و در عین حال ترکیبی هم هستند. یعنی یک بُعد همزمان و یک بُعد غیرهمزمان دارند. بُعد همزمان همان آموزش برخط است و بعد غیرهمزمان، تکالیف و فایل هایی است که بین معلمان و زبان آموزان رد و بدل می شود. این رویه فقط از ظرفیت تحولی دانشگاه علامه طباطبائی برمی آمد که بتواند این حجم از تقاضا را در کشور پاسخ دهد. همزمان با برگزاری این کلاس ها، فراخوان آموزش مجازی به صورت دریافت هزینه را هم برای کشورهای مختلف دنیا فرستادیم. در آن فراخوان ۳۲ زبان آموز در سطوح مختلف شرکت کردند که آموزش مجازی آنها هم از همین هفته آغاز می شود. برای تابستان هم فراخوان مدرسه تابستانه سال ۲۰۲۰ را داریم که امیدواریم در شهریورماه بتوانیم حداقل ۵۰ نفر را از کشورهای مختلف جهان به ایران بیاوریم. اما در پوستر اطلاع رسانی، اعلام می کنیم که اگر شرایط بیماری کرونا اجازه حضور ندهد آموزش را به صورت برخط انجام می دهیم. یعنی هم فراخوان حضوری می دهیم هم پیش بینی اینکه اگر امکان برگزاری دوره ای حضوری نبود به صورت غیرحضوری اجرا شود.
وی ادامه داد: یکی از تجربه های خوب و جدیدی که در این مدت به دست آوردیم، تعیین سطح متقاضیان به صورت مجازی بود. پیش از این دانشجو با حضور در کلاس و آزمون، تعیین سطح می شد و بر اساس نتیجه تعیین سطح، برای او برنامه آموزشی طراحی می شد. ولی اکنون با توجه به حاضر نیودن فرد، توانستیم در مدت کوتاهی یک آزمون مجازی آنلاین طراحی کنیم و با کمک این آزمون افراد را تعیین سطح کنیم.
دانشگاه علامه‌طباطبائی پیشتاز روشن نگه داشتن آموزش زبان فارسی در جهان شده است
مدیر مرکز آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان دانشگاه علامه طباطبائی با اشاره به نداشتن کتاب و محتواهای آموزش مجازی، افزود: با حرکت جهادی که معلمان و متخصصان انجام دادند به اندازه کلاس های آموزشی، محتوا تولید کردیم. تولید این محتوا بسیار مشکل بود و یکی از این مشکلات این است که حق کپی رایت این محتواها همچنان معلوم نیست. با تک تک مولفان صحبت شد، محتواهای تهیه شده، گرفته شد، کتاب ها اسکن شد و حتی برخی از کتاب ها به صورت پاورپوینت درآمد. مجموع این کارها باعث حفظ و جلب رضایت ۴۰۰ زبان آموز جدید شد.
وی گفت: بسیار مهم است که دانشگاه علامه طباطبائی پیشتاز روشن نگه داشتن آموزش زبان فارسی در جهان شده است و این پیشتازی فقط از این دانشگاه بر می آمد که موسس و مادر آزفاست. امروز در شرایطی که بیشتر مراکز و کلاس های آموزش زبان فارسی در جهان تعطیل شدند، دانشگاه علامه طباطبائی ۴۵۰ فارسی آموز دارد در صورتی که ما حتی در حالت حضوری با وجود درخواست، هیچ گاه بالای ۱۰۰ نفر زبان آموز نداشتیم. بیماری کرونا یک تهدید بود که برای ما به فرصت تبدیل شد.
باید در آینده به سمت آموزش ترکیبی برویم
صحرایی با اشاره به نظرسنجی های انجام شده، افزود: ما در شاخص هایی نظیر برگزاری کلاس ها، اثربخشی، محتوا، قدرت بیان معلم، ساعت کلاس، برقراری ارتباط و سهولت دسترسی نمره زیر ۸۵ دریافت نکردیم و قصد داریم در گام دوم نظرسنجی آموزش های مجازی را با آموزش های حضوری مقایسه کنیم. مسئله‌ای که ما در آموزش حضوری تجربه کردیم این است که زبان آموزانی که به ایران آمدند، آموزش های حضوری ترجیح می دهند و حاضر به جایگزینی هیچ آموزشی به جای حضوری نیستند ولی افرادی که به صورت غیر حضوری آموزش می بینند علاقه‌مند می شوند به ایران سفر کنند. این یکی از آثار آموزش مجازی است. ما در آغاز راه هستیم، نقاط ضعف خود را شناسایی کرده ایم و باید ادامه دهیم. بی تردید در آینده هم به سمت آموزش ترکیبی می رویم، یعنی زبان آموز عمده آموزش را به صورت مجازی دریافت و تکمیلی آن را به صورت حضوری در ایران طی می کند. مدارس تابستانه و زمستانه ما باید به جای آموزش زبان فارسی به مدارس دانش افزایی زبان فارسی تبدیل شود.
وی اذعان کرد: قبل از شیوع کرونا هم به برگزاری کلاس های مجازی فکر کرده بودیم ولی موفق نبودیم، چون آموزش حضوری داشتیم و آموزش مجازی در حد گزینه دوم بود و به محض بروز مشکل ادامه نمی دادیم. ولی در این شرایط، آموزش مجازی گزینه دوم نبود بلکه تنها گزینه بود، در نتیجه راه را باز کردیم. در باز کردن این راه همراهی معاونت توسعه و مدیریت منابع دانشگاه برای در اختیار قرار دادن یک نیروی فناوری اطلاعات بسیار موثر بود. همچین با راه اندازی سامانه آموزشی دانشگاه نیز بستر برای برگزاری دوره ای آموزشی زبان فارسی مهیا شد.
پهنای باند و تولید محتوا از مهمترین مشکلات آموزش زبان فارسی است
مدیر مرکز آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان دانشگاه علامه طباطبائی با اشاره به اینکه، آموزش زبان از این جهت که به یک محیط تعاملی نیاز دارد به طور عام با آموزش های دیگر متفاوت است، افزود: آموزش های مجازی عموماً محیط تعاملی در آنها شکل نمی گیرد. برای این کار نیاز به یک پلتفرم ویژه و مخصوص است. یکی از کارهایی که مرکز آزفا انجام داد این بود که طرح پژوهشی با عنوان «شیوع بیماری کرونا: فرصت ها و تهدیدها برای گسترش زبان فارسی در جهان» پیشنهاد کرد. در این طرح تمام پلتفرم های آموزش زبان دوم در دنیا شناسایی شد. پس از آن متناسب با زیرساخت و امکانات نرم افزاری و سخت افزاری موجود در ایران و مقتضیات خاص جامعه شناختی و سیاسی ما، به کارگیری چند پلتفرم برای آموزش زبان در ایران پیشنهاد شد. ما در حال رایزنی هستیم تا صاحب پلتفرم ویژه آموزش زبان شویم.
وی با بیان اینکه آموزش معلمان، افزایش پهنای باند و تولید محتوا از مهمترین مشکلات آموزش زبان فارسی است، ادامه داد: همانطور که دنیای مجازی با دنیای واقعی متفاوت است، آموزش در دنیای مجازی هم با آموزش در دنیای واقعی فرق دارد و معلمان مجازی هم با معلمان واقعی فرق دارند. ما در بهترین حالت استاد زبان فارسی خوب را استادی می دانیم که نقش تسهیل گری داشته باشد اما در فضای مجازی نقش استاد اپراتور می شود یعنی باید دانش فنی کافی پیدا کند. همچنین نبود پهنای باند کافی یکی از مشکلات ما در زمینه آموزش است. نهادهای مربوط باید جمع شوند تا مشکل اینترنت در حوزه آموزش را رفع کنند. در نهایت تولید محتوای اصیل الکترونیکی است. ما به اندازه ۱۰۰ تا ۱۵۰ ساعت آموزش محتوا را آماده کردیم ولی این محتوایی که با این سرعت آماده شد مشکل اکنون ما را حل کرد اما مشکل آینده ما همچنان پابرجاست. ما باید یاد بگیریم در فضای مجازی موثر تدریس کنیم و موثر محتوا تولید کنیم و همچنین یاد بگیریم در فضای مجازی خوب آزمون بگیریم، آزمون سازی در فضای مجازی اکنون به یک فن تبدیل شده است.
کتاب آموزش کاربردی واژگان دانشگاه علامه‌طباطبائی در بیش از ۳۰ کشور جهان در حال تدریس است
صحرایی به فرآیند تولید کتاب آموزش زبان فارسی در دانشگاه علامه طباطبائی اشاره کرد و گفت: در حوزه آموزش زبان از کتاب هایی استفاده می کنیم که متخصصان آموزش زبان دوم آنها را نوشته اند. کتاب هایی که در حوزه آزفا در دانشگاه علامه طباطبائی تالیف و تدریس می شوند در نوع خود کم نظیرند و دانشگاه های دیگر در ایران و دنیا هم همین کتاب ها را آموزش می دهند. به طور مثال کتاب آموزش کاربردی واژگان دانشگاه علامه طباطبائی در بیش از ۳۰ کشور جهان و کتاب گام اول در بیش از ۵۰ کشور جهان در حال تدریس است. کتاب های آموزش زبان دانشگاه با همکاری بنیاد سعدی نوشته شده است. محتوای این کتاب ها زیر نظر استادانی که کتاب ها را تالیف کرده اند و توسط تکنولوژی آموزشی تدریس می شود و متناسب با مقتضیات آموزش های الکترونیکی شیوه ارائه و آموزش بازتولید می شود. به طور مثال کمتر از دو ماه دیگر استوری لاین کتاب گام اول بیرون می آید و در دنیا منتشر می شود. کتاب گام اول علاوه بر اینکه در حدود ۵۰ کشور جهان تدریس شد تاکنون به ۱۳ زبان ترجمه و به هشت زبان نیز چاپ شده است.
وی با بیان اینکه یکی از ضرورت های مهم شرایطی که در آن هستیم دستیابی به پلتفرم بومی برای آموزش مجازی است، افزود: دانشگاه علامه طباطبائی قدم های نخستین را برداشته است، دیگران هم کمک کنند تا به یک پلتفرم بومی ویژه آموزش زبان فارسی برسیم. اگر این پلتفرم تهیه شود همه دانشگاه های ایران می توانند از آن استفاده کنند. ما به یک سیستم آموزشی بومی زبان فارسی نیاز داریم. همچنین شیوع کرونا نشان داد که سیلابس های آموزشی ما بسیار بسیار نقصان دارند و باید متناسب با شرایط جدید اصلاح شوند. به طور مثال در همین رشته آموزش زبان فارسی باید حداقل هشت واحد آن حذف شود و فناوری های اطلاعاتی مبتنی بر آموزش مجازی جایگزین آنها شود. چیزی که عملی و کاربردی است و هر فرد می تواند در خانه خود تدریس کند. سیلابس درسی باید برای دانشجو و بر اساس نیاز او نوشته شود در صورتی که ما سیلابس های خود را بر اساس توانایی های استادها می نویسیم. سیلابسی که بر اساس نیازها و خواسته های دانشجو متحول نشود آن سیلابس عمر جوان ها را هدر می دهد.
ترویج زبان فارسی ترویج صلح، انسانیت، عشق، معرفت و محبت است
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه‌طباطبائی در پایان گفت: زبان فارسی نماد قدرت، تمدن و هویت ماست. هر کسی به ایرانی بودن خود افتخار می کند، فارغ از اینکه از چه قومی و با چه فرقه، مذهب و لباسی است باید علاوه بر اینکه زبان فارسی را پاس بدارد، برای ترویج آن در دنیا کمک کند. من از همین‌جا همه کسانی را که دل در گرو ایران دارند را به ترویج  زبان فارسی در جهان دعوت می کنم. هر جا زبان فارسی برود پیام فارسی رفته است. پیام فارسی چیست؟ دو کلمه «عشق و صلح» است بنابراین ترویج زبان فارسی ترویج صلح، انسانیت، عشق، معرفت و محبت است. در مورد آموزش زبان فارسی ملی نگر باشیم.