ناشران نگران تامین کاغذ نباشند

به گزارش ایسنا نشست فرآیند تخصیص کاغذ دولتی به ناشران در کارگروه تخصیص عصر روز سه‌شنبه،۱۰ دی‌ماه، برگزار شد.
مهدی اسماعیلی‌راد - دبیر کارگروه تخصیص کاغذ کتاب وزارت ارشاد - با اشاره به شکل‌گیری سامانه‌ کاغذ از سال گذشته و توضیح روند ثبت‌نام در سایت این سامانه، اظهار کرد: ناشران ابتدا درخواست خود وارد و سپس مجوز کتاب را بارگذاری می‌کنند. البته امیدوارم سال آینده به درگاه اداره کتاب دسترسی داشته باشیم تا نیازی نباشد مجوزها را بارگذاری کنند و فقط شماره مجوز را وارد کنند و ما به صورت وب‌سرویس از روی سامانه اداره کتاب کنترل کنیم. بعد از این مرحله، ناشر تقاضای کاغذ را بر اساس تیراژ می‌گذارد و سامانه بر اساس قطع کتاب حساب می‌کند که کتاب به چقدر کاغذ نیاز دارد. حالا ناشر می‌تواند یک درخواست داشته باشد، یا ۱۰ درخواست یا صد درخواست.
او افزود: ما در کمیته تخصیص، در جلسه‌هایی که دو هفته یک‌بار یا هفته‌ای یک بار برگزار می‌کنیم، تقاضاهایشان را مورد بررسی قرار می‌دهیم و کاغذ تخصیص داده می‌شود.
اسماعیلی راد با بیان‌ این‌که هر ناشری که مجوز داشته باشد می‌تواند درخواست کاغذ بدهد، گفت: در سامانه امکان پرداخت از طریق درگاه اینترنتی وجود دارد و ناشر تا سقف ۵۰ میلیون تومان می‌تواند پرداخت داشته باشد و فقط برای دریافت حواله مراجعه کند.
به گفته او، اعتراض نسبت به تخصیص کاغذ نیز به صورت الکترونیکی (بخش تیکت) است و به تماس ناشران نیازی نیست. همان‌گونه که در هفته گذشته به بیش از ۲۵۰ سوال و اعتراض پاسخ داده شده است؛ درباره این‌که تخصیص داده شده و منتظر پیش‌فاکتور باشید یا تخصیص داده نشده است و چرایی آن.
دبیر کارگروه تخصیص کاغذ کتاب وزارت ارشاد خاطرنشان کرد: بررسی تقاضای مجدد کاغذ بر اساس ثبت شمارش کتاب است که کارگروه نظارت بر مصرف آن را نجام می‌دهد و این موضوع بر عهده اتحادیه است. تقاضای شمارش هم از طریق این سامانه انجام می‌شود. دوستان اتحادیه تا ۷۲ ساعت این شمارش را انجام می‌دهند و گزارشش را برای ما می‌فرستند.
او تاکید کرد: بررسی تقاضاها(برای تخصیص کاغذ) بر اساس موجودی کاغذ انجام می‌شود و گاه تاخیر در صدور پیش فاکتور به خاطر این موضوع است. ممکن است تقاضا در یک هفته بررسی شود و گاه ممکن است به ماه برسد. از زمانی ما برای ناشران پیش‌فاکتور صادر می‌کنیم، ۷۲ ساعت زمان برای پرداخت می‌گذاریم و بعد از پرداخت ناشر ما بین ۷ تا ۱۰ روز حواله می‌دهیم.
مهدی اسماعیلی راد سپس درباره تطبیق میزان درخواست ناشران برای کاغذ و تخصیص کاغذ از طریق سامانه، بیان کرد: این موضوع به ناشر بستگی دارد. ناشران حرفه‌ای تقاضای‌شان به‌گونه‌ای است که آنچه درخواست می‌کنند تخصیص داده می‌شود زیرا با مصرف سال گذشته‌شان یا شمارشان تطبیق دارد.
علی جعفریه، ناشر و دیگر عضو این کمیته، نیز گفت: درخواستی که مشکلی نداشته باشد، به صورت صددرصد تخصیص داده می‌شود؛ مثلاً اینکه تیراژش واقعی باشد.
به گفته اسماعیلی‌ راد، پیش‌فاکتورها به صورت ماهانه باطل می‌شود و گاه پیش می‌آید که ناشری توان پرداخت ندارد و این‌ موضوع در درخواست بعدی او تاثیری نخواهد داشت‌.
او درباره این‌که گاه واردکننده (با ارز دولتی) به دنبال فروش کاغذ به صورت آزاد هستند، اظهار کرد: این‌طور نیست که بخواهند کاغذ را به صورت آزاد بفروشند؛ از تیر ماه ۹۸ کارگروه کاغذ کتاب شکل گرفته است و واردکننده‌ای که در این حوزه تقاضا می‌دهد، شرایط توزیع آن را پذیرفته است و به دنبال فروش آزاد آن نیست. قیمت کاغذ موجود در بازار پایین‌تر از چیزی است که برای واردکننده تمام می‌شود.

کاهش قیمت کاغذ و افزایش توزیع آن

او در توضیح این‌که گفته می‌شود وارد کننده با ارز دولتی کاغذ را وارد می‌کند و با با پرداخت مابه‌التفاوت ارز (پایین‌تر از ارز بازار)، آن را به صورت آزاد می‌فروشد، تاکید کرد: الان اصلا این‌طور نیست. این اتفاق الان نیفتاده، بلکه در گذشته بوده است. در سال ۹۷ کاغذ بسیاری وارد شد، فکر می‌کنم ۷۰هزار تن. در جلسه با آقای جهانگیری مصوب شد کاغذ به همان شکل باشد و برای سال جدید ۴۰ هزار تن برای فرهنگ و ۴۰ هزارتن برای مطبوعات سهمیه قرار دادند. این مصوبه برای کارگروه سال قبل اجرایی نشد. آن زمان تنظیم بازار بخشنامه‌ای داد تا واردکنندگان کاغذ ما به تفاوت بدهند و کاغذ با نرخ ارز نیمایی حساب شو. این کاغذها هستند که قیمت کاغذ را به این شکل نگه داشته‌اند. امسال قیمت جهانی کاغذ افزایش نداشته و حتی کاهش هم داشته است. اکنون هم عرضه نسبت به تقاضا زیاد است و قیمت کاهش یافته است. یکی از دلایل گرانی کاغذ در سال گذشته کمبود کاغذ بود.

وزارت ارشادعامل افزایش قیمت کاغذ نبود

اسماعیلی‌ راد همچنین بیان کرد: ما دو مدل کاغذ برای مصرف داریم؛ یکی برای فرهنگ است و دیگری برای صنعت. آمار گمرک سال ۹۷ نشان می‌دهد کاغذ زیادی وارد کشور شد. کارگروه کاغذ تشکیل و تصویب شد با ارز ۴۲۰۰ کاغذ وارد کنند، بعد مابه‌التفاوت با دلار ۹۰۰۰ تومان پرداخت کردند. این‌ها باعث شده قیمت کاغذ کاهش داشته باشد. به واردات تجار هم ربطی ندارد. این‌که برخی می‌گویند ما قیمت کاغذ را پایین آورده‌ایم و ارشاد باعث شده بود بالا برود، فرافکنی است. ارشاد آخر شهریور سال ۹۷ وارد این موضوع شد و آبان همان سال سیستم توزیع راه انداخت. آن‌موقع قیمت کاغذ به چه شکل بود؟ نباید این‌ها را فراموش کنند.

جعفریه نیز با بیان این‌که برخی از تجار کاغذ با افزایش قیمت ارز و گران شدن کاغذ، درِ انبارهایشان را بستند، گفت: زمانی که سازمان تعزیرات به این موضوع وارد شد، آن‌ها کالاهای‌شان را از تهران خارج کردند و فکر نمی‌کردند ارشاد به این موضوع وارد بشود و قیمت کاغذ را پایین بیاورد. ما به ناشران توصیه می‌کردیم کاغذ آزاد نخرند. حالا که قیمت کاهش داشته است، آن‌ها (محتکران کاغذ) کاغذهایشان را به بازار وارد می‌کنند.

احمد کمالی‌نژاد، دیگر عضو این کارگروه نیز بیان کرد: با ساماندهی انبارهای کشور و گسترش چتر نظارتی سازمان تعزیرات، این تجار مجبور شدند کاغذهایشان را وارد بازار کند. و از طرف دیگر توزیع کاغذ توسط ارشاد به کاهش قیمت کاغذ کمک کرد. در سال ۹۷ موارد اخلاقی خوبی میان برخی از تاجر و ناشر رخ نداد و سوء استفاده‌هایی شکل گرفت. آن آقایان تمایل داشتند این سامانه نباشد و خودشان کاغذ توزیع کنند.

اسماعیلی‌ راد هم با طرح این سوال که چرا قیمت کاغذ زمان تا زمان مصرف کاغذ توسط ناشران آموزشی پایین نیامد و حالا پایین آمده است، توضیح داد: الان مصرف کاغذ پایین آمده، بنابراین قیمت کاهش داشته است. اگر بخواهیم فرافکنی کنیم، نمی‌شود صحبت کرد. واقعیت‌ چیزهایی نیست که دوستان می‌گویند. این‌که ارشاد باعث شد قیمت کاغذ بالا برود و حالا که کنار کشیده است باعث کاهش قیمت کاغذ شد، یک فرافکنی و دروغ بزرگ است.

در ادامه آمار توزیع کاغذ قبل و بعد از شکل‌گیری کارگروه تخصیص کاغذ نشان داده شد.
از تاریخ پنجم آبان ماه سال ۹۷ تا ۱۷ تیرماه سال ۹۸، ۴۰۷۴ فاکتور برای دریافت کاغذ به میزان ۲۰ میلیون و ۵۹۰ هزار و ۹۲۳ کیلوگرم صادر شده است. البته استان قم، خراسان و اصفهان به صورت کلی در این فاکتور هستند. همچنین طبق این اسناد، از زمان شکل گیری کارگروه تخصیص کاغذ از تاریخ ۱۸ تیرماه تا دوم دی‌ماه ۱۳۹۸ تعداد ۳۹۶۶ فاکتور به میزان ۹۷۰۱۵۶۲ کیلوگرم کاغذ تحویل داده شده است.

تقاضای منطقی ناشران با راه‌اندازی کارگروه نظارت بر مصرف

به گفته اسماعیلی‌ راد، از زمانی که کارگروه نظارت بر مصرف کاغذ راه‌اندازی شده و تخصیص کاغذ به شمارش منوط شده است، تقاضا برای کاغذ منطقی‌تر شده است و ناشران تقاضای اضافه نمی‌دهند. او همچنین تاکید کرد، بررسی تقاضاها بر اساس موجودی کاغذ است.

اسماعیلی‌ راد این مسئله را که برخی از واردکنندگان کاغذ، قیمت بالاتری را به وزارت ارشاد می‌دهند و به نوعی گران‌فروشی می‌کنند، بی انصافی دانست و گفت: ما در هرصنفی خوب و بد داریم و افرادی که در آنجا (وزارت ارشاد) هستند، آدم‌های بی‌سوادی نیستند. بنابراین به راحتی می‌توان قیمت را درآورد، چراکه بازار رقابتی است.

ناشران آموزشی کاغذ می‌گیرند یا نه؟

به گفته کمالی‌نژاد، در کارگروه قبلی به ناشران آموزشی کاغذ داده می‌شد و مصرف عمده کاغذ برای این ناشران بود.

البته اسماعیلی‌ راد هم گفت: ناشران آموزشی جزو اولویت‌های ما برای تخصیص کاغذ نیستند. البته اگر موجودی داشته باشیم، به‌ آن‌ها می‌دهیم.

همچنین به گفته جعفریه این موضوع درباره ناشران آموزشی شهرستان‌ها به خاطر ملاحظاتی از جمله رونق چاپخانه‌های شهرستان‌ها فرق می‌کند و به آن‌ها کاغذ تخصیص داده می‌شود.

ناشران نگران کاغذ نباشند

اسماعیلی‌ راد درباره تامین کاغذ ناشران باتوجه به نزدیکی به ایام نمایشگاه، اظهار کرد: هر کاغذی که به سیستم ما وارد شود، توزیع می‌کنیم. عدد نمی‌دهیم تا بازار سوء استفاده نکند. هر ناشری ثبت‌نام کند، کاغذ می‌گیرد. هر ناشری بخواهد برای نمایشگاه کتاب چاپ کند، کاغذش موجود است. میزان کاغذ تا برج سوم سال دیگر هم جواب می‌دهد و هیچ مشکلی برای ناشری که بخواهند کتاب چاپ کنند وجود ندارد و از بازار آزاد نخرند.

کاهش قیمت کاغذ در بازار

جعفریه با بیان‌ این‌که هر بند کاغذ بالک از هفته گذشته ۵۰ هزارتومان کاهش داشته است، گفت: قبلا که کاغذ دولتی می‌گرفتند و کاغذ وارد بازار می‌شد، قیمت کاغذ فرقی نمی‌کرد و دست دلال‌های می‌گشت. اما در چهار پنج ماهه اخیر کاغذهایی که تخصیص و توزیع شده است، تقریبا ۹۰ درصدش به دست مصرف کننده واقعی رسیده و به دست دلال نمی‌افتد. منِ ناشر از بازار تهیه نمی‌کنم و این باعث کاهش قیمت بازار شده است. فکر می‌کنم با این سیستم توزیع کاغذ باز هم کاهش ۳۰ هزار تومانی کاغذ را خواهیم داشت.

او درباره نظارت بر مصرف کاغذ هم توضیح داد: دوستان در قسمت نظارت یک‌سری آدم کارکشته هستند. نظارت درستی است و برخی از ناشرنماها که لت می‌چسبانند، شناسایی می‌کنند و کاغذ به آن‌ها تعلق نمی‌گیرد و به کمیته انضباطی معرفی می‌شوند.

کمالی‌نژاد هم در توضیح این موضوع گفت: در سال ۹۷ ناشرانی بودند که کاغذ گرفته و بعد آن را فروخته‌ بودند اما حالا نمی‌توانند کاغذ بگیرند.
او با بیان این‌که نمی‌توان عدد دقیقی درباره میزان تخلف درآورد، گفت: در بررسی‌هایی که انجام می‌دهیم، می‌بینم مثلا ناشری ۲۰۰ بند کاغذ گرفته اما تسویه نکرده و حتی اعلام وصول هم نگرفته است.

این عضو کارگروه تخصیص کاغذ سپس بیان کرد: این ناشران برای این که کاغذ بگیرند، باید کتاب چاپ کنند تا شمارش انجام شود. پس این ترس در این‌گونه ناشران افتاده که اگر کاغذ را بفروشم دیگر نمی‌توانم کاغذ بعدی را بخرم.

درخواست‌های غیر واقعی برای کاغذ کمتر شده است

جعفریه در ادامه با اشاره به امضای نامه‌ای توسط ۱۵۰ ناشر در دولت احمدی‌نژاد مبنی بر نخواستن کاغذ یارانه‌ای، اظهار کرد: بیانیه به خاطر این بود که سودِ کتابِ چاپ نکرده بیشتر از کتاب چاپ شده بود. این کارگروه این جمله را لحاظ کرده است. ما کاری می‌کنیم که سود کتاب چاپ‌ نکرده بیشتر نباشد و ناشر کتاب را چاپ کند. اگر به این نقطه برسیم، ناشران به سراغ این قضیه نمی‌روند. درخواست‌های اولیه برای کاغذ ۵۰ درصدش به اصطلاح روی هوا بود و حالا کمتر از شش درصد غیر واقعی بود. یعنی همه درخواست‌های واقعی‌تر شده است. این‌گونه هم کار سریعتر می‌شود و هم کتاب بیشتری چاپ می‌شود.

کمالی‌نژاد هم تاکید کرد: این موضوع فقط محدود به فعالیت کارگروه ما نیست و نهادهای دیگر نیز بازار را رصد می‌کنند.این باعث ترس ناشر می‌شود که باید حرفه‌ام را کنار بگذارم و کاغذ آزاد بخرم که برایش مقرون به صرفه نیست. به‌نحوی نظارت باعث شد کار به نحو احسنت پیش برود.

کمالی‌نژاد تاکید کرد: چیزی به نام کاغذ احتکار در سامانه توزیع نیامده است. البته ناشران هم این نوع کاغذها را نمی‌خواستند و بنابراین معاونت وارد نشد.

سپس بخش روند بررسی و تخصیص کاغذ بر اساس ضوابط این کارگروه انجام شد.

بنا بر اسناد ارایه شده، از ۱۶ آذر ماه تا ۸ دی ماه به جز استان‌های قم، خراسان و اصفهان ۶۴۴ ناشر درخواست کرده‌اند که ۵۰۰ نشر بررسی شده است.

درباره کتاب‌سازی‌هایی که ممکن است به خاطر دریافت کاغذ دولتی شکل بگیرد نیز به گفته اعضای کارگروه تخصیص اختلاف در تعریف کتاب‌سازی وجود دارد.