تاریخِ پستخانه چابهار در کف خیابان

یک استوری اینستاگرامی از مرمت پست‌خانه بیش از ۱۶۰ ساله چابهار ـ در حالی که سفال‌های قاجاری آن در کف خیابان به حال خود رها شده و بعضا شکسته‌اند ـ کافی است تا نخستین حدس‌ها را درباره‌ی وضعیت این بنای تاریخی به رُخ بکشد.
به گزارش ایسنا، ساختمان پست‌خانه چابهار این روزها یکی از بناهای مهم در حاشیه سواحل دریای مکران و از قدیمی‌ترین بناهای سنگی در شهرستان چابهار است که کاربری اولیه‌اش در گذشته «تلگراف خانه» بوده و با گذشت زمان اداره پست در این بنا مستقر شده است، اما تصاویر منتشر شده از این ساختمان تاریخی، نشان می‌دهد که طرحی برای ساماندهی این بنای تاریخی برنامه‌ریزی شده که بیشتر شبیه به بازسازی است تا مرمت!

آن هم در حالی که علاوه بر انجام نخستین مرحله‌ی مرمت ساختمان در سال ۱۳۹۲ که ساماندهی در و پنجره‌های چوبی، استحکام‌بخشی نقاط آسیب دیده برخی فضاها و رنگ آمیزی در و پنجره‌ها را در دستور کار داشته است، دی ماه سال ۱۳۹۶ نیز عدنان حسینی - رئیس گروه حفاظت و مرمت بناهای تاریخی سیستان و بلوچستان - مهمترین اقدام مرمتی آن زمان را مرمت این ساختمانِ تاریخی با اعتباری بالغ بر دو میلیارد ریال اعلام کرده است.
او در آن زمان گفته بود که «در حال حاضر ساختمان پست قدیم چابهار در حال مرمت است و تاکنون مرمت آن ۷۵ درصد پیشرفت فیزیکی داشته است. مهمترین برنامه برای مرمت این بنا درسال جاری مرمت و ساماندهی فضاهای داخلی و بیرونی مطابق طرح است. اجرای تاسیسات برقی، ترمیم و تعویض درب و پنجره های چوبی مطابق فرم اولیه و آجرفرش پشت بام از دیگر برنامه های مرمت این اثر تاریخی است.»

اما با توجه به تصاویری که امروز (جمعه ۲۲ شهریور)‌از این پستخانه ثبت شده‌اند، به نظر می‌رسد مرمت این بنای تاریخی بعد از آن هزینه‌کردها، وارد فاز جدیدی شده و قرار است بازسازی شود، پوشش‌های سفالی این بنا امروز در کنار این ساختمان ۱۶۰ ساله و در اطراف پراکنده شده‌اند و در فضای داخلی ساختمان  مصالح ساختمانی جدیدی روهم دپو شده‌اند.

ساختمان پستخانه چابهار، را از قدیمی‌ترین بناهای سنگی می‌دانند که انگلیسی‌ها در زمان نفوذ پرتغالی‌ها به منظور رونق دریانوردی، تجارت و ایجاد ارتباط بین هند، گوادر، چابهار، جاسک و بندرعباس ساخته‌اند، کاربری ابتدایی این ساختمان برای امور تلگرافی و دریانوردی بود و به عنوان «تلگراف خانه» شناخته می‌شد.

باتوجه به کتیبه سنگی باقی مانده در قسمت جلوی ساختمان، زمان ساخت آن به سال ۱۸۶۹ میلادی یعنی ۱۲۴۸ شمسی است،  تا چند سال پیش نیز اداره پست شهرستان چابهار در این ساختمان که بنای اصلی‌اش نبش خیابان و چهار ساختمانِ دیگر آن اطراف ساختمان اصلی است، مستقر بود که آن در ۱۸ شهریور سال ۱۳۷۷ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شد.

این بنا در دو طبقه اجرا شده و پوشش سایبان‌های آن سفالی است. طبقه همکف آن دو اتاق اصلی قدیمی و دو اتاق الحاقی (با سرویس‌های بهداشتی) دارد و پوشش سقف‌ها مسطح با تیرهای چوبی است، کف اتاق‌ها و راه‌پله و پاگرد در طبقه اول با الوارهای چوبی پوشش داده شده وهر کدام از اتاق‌ها در همکف دو در ورودی با قوس‌های هلالی دارند. در قسمت بالای درها دو دریچه وجود دارد که به پشت بام رواق‌ها باز می‌شوند. این بنا ویژگی مختص مناطق گرمسیری یعنی همان وجود رواق‌های هلالی دورتا دور را در خود دارد، استفاده از سنگ‌های رسوبی ماسه‌ای ساحلی در اندازه‌های مختلف از ویژگی‌های دیگر این بناست.