جورچین توافق هسته‌ای واضح‌تر شد

سفر یک روزه هفته جاریِ ژان ایو لودریان وزیر امور خارجه فرانسه به تهران، برخی از قطعات پازل سرنوشت توافق هسته‌ای را تکمیل کرد. امانوئل ماکرون رئیس جمهور فرانسه ناکام ماند و به هدف خود نرسید؛ ایران ثابت کرد که به «الحاقیه موشکی» برجام یا مذاکره مجدد بر سر توافق هسته‌ای تن نمی‌دهد؛ و از این گذشته تناقضات دیپلماسی کاخ الیزه در تهران به تمامی آشکار شد. نقشه ماکرون چه بود و چرا شکست خورد؟
به گزارش مردم سالاری آنلاین، وزیر امور خارجه فرانسه توسط امانوئل ماکرون رئیس جمهور جوان این کشور مأمور شده بود که با توپ پُر به تهران بیاید. لودریان از احتمال تحریم ایران به دلیل برنامه موشکی حرف زده بود و هدفش این بود که تهران را برای تن دادن به اعمال محدودیت‌ها بر برنامه موشکی‌اش تحت فشار قرار دهد. استراتژی ماکرون از ابتدا این بود که از یک سو برجام را حفظ کرده و از سوی دیگر توافقی نظیر توافق هسته‌ای را در حوزه برنامه موشکی ایران دنبال کند تا بدین ترتیب رضایت ترامپ نیز جلب شده و وی برجام را کنار نگذارد.
این استراتژی با منافع پاریس همخوان بود. برخی از شرکت‌های فرانسوی پس از اجرایی شدن برجام وارد اقتصاد ایران شده‌اند و منافعی برای خود ایجاد کرده‌اند. از این شرکت‌ها می‌توان به شرکت بزرگ نفت و گاز توتال، شرکت خودروسازی رنو و شرکت سازنده هواپیما، ایرباس، اشاره کرد. با این استراتژی پاریس، هم برجام حفظ می‌شد و شرکت‌های فرانسوی می‌توانستند به حضور در بازار ایران ادامه دهند و هم آمریکا در برجام می‌ماند و به واسطه همکاری اقتصادی با ایران، به منافع شرکت‌های فرانسوی در آمریکا لطمه‌ای وارد نمی‌شد.
لودریان با این استراتژی به تهران آمد اما نحوه استقبال از وی در تهران و همچنین گزارشات منتشرشده در رسانه‌های غربی نشان می‌دهد که استراتژی حفظ برجام از طریق راضی کردن ایران به امضای الحاقیه موشکی شکست خورد. لودریان پیش از دیدار با ظریف و روحانی به دیدار علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی رفت و شمخانی با یونیفورم نظامی از وی استقبال کرد تا پیام مخالفت تهران با استراتژی ماکرون، هم با زبان بدن و هم با زبان واقعی، برای کاخ الیزه ارسال شود. در ادامه اظهارات ظریف نیز نشان داد که لودریان از این استراتژی طرفی نخواهد بست و باید دست خالی مسیر آمده را برگردد.
این نمایش منسجم از طرف سیاست‌مداران ایرانی، تناقض استراتژی برجامی دولت فرانسه را نشان داد. اوج تناقض استراتژی ماکرون زمانی آشکار شد که لودریان تعدادی از آثار باستانی موزه لوور را با خود به تهران آورد و نمایشگاه موزه لوور را در محل موزه ملی ایران افتتاح کرد تا بدین ترتیب بر روابط تاریخی ایران-فرانسه تأکید کند. وی در روز اعمال فشار بر ایران، مسیر دیپلماسی فرهنگی را نیز انتخاب کرده بود! تناقض استراتژی دولت فرانسه این بود که دو مولفه‌ اصلی این استراتژی با هم در تضاد بودند. این استراتژی جمع نقیضین بود: از یک سو بر حفظ برجام تأکید می‌کرد و از سوی دیگری بر اضافه کردن یک الحاقیه بر آن به نام «الحاقیه موشکی»! از یک سو بر تقویت برجام تأکید می‌کرد و سوی دیگر بر تضعیف آن از طریق مذاکره مجدد بر سر آن تحت فشارهای دولت ترامپ.
حال که این تناقض واضح و آشکار شده است دولت فرانسه باید راه جدیدی در قبال توافق هسته‌ای، انتخاب کند. سفر لودریان به تهران، میخی بر تابوت استراتژی پیشین ماکرون بود و حالا او اگر می‌خواهد حرفی برای گفتن داشته باشد، باید مسیر جدیدی را انتخاب کند.
ترامپ 23 دی ماه سال جاری 120 روز به کنگره آمریکا و متحدان اروپایی آمریکا فرصت داد تا برجام را «اصلاح» کنند و گفت که در غیر این‌صورت آمریکا دیگر تداوم تعلیق تحریم‌های هسته‌ای ایران را امضاء نمی‌کند و از برجام خارج می‌شود. ترامپ درخواست کرده که ایران باید در قالب توافق هسته‌ای، بازرسی از تمام تأسیسات نظامی خود را بپذیرد، بر برنامه غنی‌سازی خود محدودیت‌های بیشتری را بپذیرد، با لغو بندهای موسوم به «سان‌سِت» یا «غروب» در توافق هسته‌ای، این محدودیت‌ها بر برنامه هسته‌ای ایران دائمی شود، و علاوه بر این، برنامه موشکی ایران نیز به توافق هسته‌ای اضافه شده و ذیل آن بگنجد. ترامپ تهدید کرده که در صورتی که این خواسته‌های چهارگانه در «فرصت 12 روزه» با همکاری کنگره آمریکا و سه کشور اروپایی انگلیس، فرانسه و آلمان، مورد پذیرش قرار نگیرد، آمریکا به صورت یکجانبه از برجام خارج شده و تمام تحریم‌های تعلیق‌شده را مجدداً باز می‌گرداند.
موعد 120 روز تعیین شده توسط ترامپ 23 اردیبهشت سال 97 خاتمه می‌یابد. امانوئل ماکرون روز 4 اردیبهشت 97 در سفری سه روزه به واشنگتن خواهد رفت. هدف وی این بود که با اعمال فشار ابتدا ایران را به برخی از تغییرات موردنظر ترامپ راضی کند و در نهایت خود در اردیبهشت ماه به آمریکا رفته، ترامپ را به ماندن در برجام ترغیب کند و به اصطلاح میوه استراتژی دوسویه خود را بچیند! اما نتیجه سفر لودریان به تهران نشان داد که شرایط به طور کامل عوض شده و فرانسه از این به بعد باید یک استراتژی جدید برای خود دست و پا کند. تناقضات استراتژی پیشین آشکار شد و حال اگر کاخ الیزه همچنان از برجام حمایت می‌کند باید به راهکارهای دیگری برای حفظ آن بیندیشد! این که این راهکارهای جدید چه چیزهایی می‌تواند باشد، هنوز به تمامی مشخص نیست.