توجه به اقتصادجهانی کلید گشایش بن بست‌ها

گروه سیاسی- سید مجید حسینی: در اولین ساعات تحویل سال نو رهبر معظم انقلاب در سخنرانی آغاز سال جدید شعار امسال یعنی «جهش تولید با مشارکت مردم» را محور فعالیت‌های دولت در سال 1403 عنوان کردند.

به گزارش مردم سالاری آنلاین ،ایشان همچنین در سخنرانی نوروزی خود که در حسینه امام خمینی (ره) برگزار شد به برشماری خواسته‌های خود در این زمینه پرداختند و جزییات شعار مورد نظر خود را توضیح دادند.
روز چهارشنبه نیز رهبر معظم انقلاب در دیدار با کارگران به برشماری بخش‌های دیگری از این پرداختند و درباره آن توضیحاتی دادند.
مقام معظم رهبری در این دیدار فرمود «طبق آمار نیمی از جمعیت ما کارگران و خانواده‌شان هستند و اگر حالی از این جمعیت خوب شود، حال نیمی از جمعیت ایران خوب نمی‌شود».
ایشان به درستی و مانند همیشه انجام این مهم را برعهده دولت دانستند. اما دولت چگونه باید این خواسته را اجرایی کند؟ برای بررسی این موضوع به سال 1400 یعنی زمان تحویل دولت دوازدهم به دولت سیزدهم برمی‌گردیم.
شرایط تحویل دولت تدبیر و امید
به دولت مردمی
حسن روحانی در شرایطی دولت را تحویل ابراهیم رئیسی داد که کشور به شدت درگیر تحریم‌های فلج کننده بود و به تازگی ترامپ جمهوری خواه ضد ایران ریاست جمهوری را به بایدن دموکراتی تحویل داد که در زمان امضای برجام معاون رئیس جمهوری آمریکا بود.
تا پیش از انتخابات سعی دولت بر این بود که برجامی که دولت آمریکا از آن خارج شده بود را دوباره احیا کند و حداقل یکی از مشکلات مهم کشور را حل کرده به دست دولت بعد بسپارد اما مجلس انقلابی با تصویب قانون الزامات برجام تمامی راه‌های حل مشکل را بست و دولت را در منگنه داخلی و خارجی شدیدی گذاشت. بعد از آن بود که روحانی در صحبت‌های مکرر از این بابت گلایه کرد و گفت که اگر مجلس این قانون را تصویب نکرده بود، دولت تا قبل از تحویل سال 1400 دوباره موضوع برجام را خاتمه می‌داد و آمریکا به برجام باز می‌گشت.
حتی تا دقایق واپسین تحویل دولت به اصولگرایان، عباس عراقچی به عنوان مذاکره کننده ارشد درحال رایزنی با راب مالی به عنوان مسئول میز ایران در وزارت خارجه آمریکا بود، مسئولی که بعدا به خاطر گرایش شدید به ایران از سمت خود برکنار شد و امروز تنها به تدریس در دانشگاه اکتفا کرده است.
شرایط تحریم‌ها در دولت سیزدهم
قیمت دلار در اول فروردین 1400 حدود 24 هزار تومان بود در اول فروردین 1401 حدود 26 هزار و 250 و در اولین فروردین 1402 حدود 47 هزار و 208 تومان قیمت خورده بود. درابتدای سال 1403 نیز دلار سد 60 هزار تومان را شکست.
با این حساب دولت سیزدهم در 6 ماه اول تحویل گرفتن از دولت قبل تنها 2 هزار تومان افزایش قیمت داشته است و آن هم به دلیل ذخایر منابع ارزی بوده که از دولت قبل باقی مانده بود و همچنین ادامه مذاکرات میان ایران و دیگر کشورها که امیدی به حل موضوع احساس می‌شد اما از ابتدای سال 1401 که دولت رئیسی بطور کامل مذاکرات را با غرب تعطیل کرد و نتوانست با چانه زنی دیپلماتیک به دلیل غیرواقعی بودن استدلالات خود در فضای سیاسی و اقتصادی بین‌المللی و داخلی، ناگهان جهشی قابل توجه در قیمت ارزهای خارجی رخ داد یعنی از ابتدای سال 1401 تا ابتدای 1402 قیمت دلار حدود 2 برابر افزایش یافت و همین موضوع تاثیر شگرفی بر اقتصاد داخلی بخصوص صنایع تولیدی، اقشار کم درآمد و تجار گذاشت.
بر اساس گزارش سازمان ملل درباره توسعه انسانی ضریب جینی ۱۵۶ کشور جهان در سال ۲۰۲۱ یک درصد جمعیت ثروتمند ایران ۱۸.۱ درصد از کل درآمد کسب شده در این سال را به خود اختصاص داده است. همچنین ۱۰ درصد جمعیت ثروتمند ایران طی سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۲ بالغ بر ۳۱.۷ درصد از کل درآمد کسب شده در این دوره را به دست آورده‌اند. میزان درآمد ۴۰ درصد جمعیت فقیر جامعه طی سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۲ نیز تنها ۱۶.۳ درصد از کل درآمد کسب شده در این دوره برآورد شده است.
با این تفاسیر باید در نظر داشت به نحوی که در همان سال با وقوع اعتراضات خیابانی درباره فوت خانم امینی، شعارهای اقتصادی و سیاسی از سوی مردم سرداده شد که کاملا به اطلاعات منتشر شده سازمان ملل همخوانی دارد و متاسفانه فقط به 11 درصد از جمعیت ایران 50 درصد درآمدهای کشور را تصاحب کرده اند بنابراین مردم درست است که از اعتراضات بعد از مرگ مهسا امینی اینگونه برداشت می‌شود که فرهنگی و سیاسی باشد اما به آرامی مسایل اقتصادی و معیشتی نیز در کنار مشکلات فرهنگی نمود عینی پیدا کرد.
با اینکه رهبر انقلاب در ابتدای آن سال شعار «تولید، دانش بنیان، اشتغال آفرین» را مطرح کردند و همچنان بر موضوع تولید و اشتغال تاکید داشتند اما دولت با توجه به افزایش نرخ دلار در این سال و همچنین به تبع آن افزایش نرخ دستمزدها عملکرد خوبی در این زمینه نداشت چون با افزایش نرخ دلار، قیمت تولید افزایش می‌یافت و به همین دلیل تورم تولید نیز در مسیر افزایشی بود، در همین حال چون تورم افزایشی بود نرخ دستمزدها نیز افزایش یافت و کارخانجات و واحدهای تولیدی یا باید تعطیل می‌کردند یا نیروهای کار خود را کاهش می‌دادند که با توجه به حساسیت دولت درباره عدم تعطیلی واحدهای تولیدی، کارخانجات تصمیم به اخراج کارگران خود افتادند تا بتوانند بخشی از هزینه‌های سربار و سرسام آور خود را کاهش دهند.
به همین دلیل دولت نتوانست برخلاف تصور خود که فکر می‌کرد اگر مانند حسن روحانی رای بیاورد و بر سرکار بیاید، اقتصاد کشور واکنش مثبتی از خود نشان می‌دهد و تورم در مسیر منفی قرار خواهد گرفت. زیرا نمی‌دانستند این سیاست‌های داخلی، خارجی و اقتصادی اصولگرایان در عدم تعامل و فهم ناصحیح از اقتصاد داخلی کشور است که باعث نزول اقتصاد ایران شده است.
بعد از آن بود که به این فکر افتادند تا به سراغ پول‌های بلوکه شده ایران در سایر کشورها بروند و به دنبال بازگشت آنها به کشور باشند، اما تا لحظه نگارش این مطلب هنوز به دلیل شروع جنگ غزه و ادامه جنگ روسیه و اوکراین، سرنوشت چند میلیارد دلار انتقالی ایران از کره جنوبی به قطر مشخص نشده و معلوم نیست که آیا از این پول‌های ایرانی در بانک‌های قطری که قرارهم بوده براساس شرط و شروط‌هایی خرج شود، هزینه شده است یا خیر.
راه اشتباهی که دولت
در مسیر اقتصادی طی کرده است
رهبر معظم انقلاب در سخنرانی ابتدای سال فرمودند که «سال گذشته در تحقق شعار «مهار تورم و رشد تولید» کارهای خوبی انجام شد اما با آنچه مطلوب و مورد نظر ما بود فاصله نسبتاً زیادی داشت؛ لذا مسئولان و فعالان مردمی باید در سال جدید هم تحقق آن شعار مهم را وظیفه‌ای اساسی بدانند.» این نشان می دهد که دولت در موضوع اقتصاد شکست خورده است و نتوانسته حتی در کمترین حالت آن چیزی که خود به آن اعتقاد داشت را اجرایی کند.
نگارنده به خاطر دارد در یکی از جلسات با مسئولان اقصادی دولت سیزدهم، وی در این جلسه خصوصی بعد از ابراز نگرانی نسبت به آینده اقتصادی کشور اذعان می‌کند که کار کردن در شرایط کنونی ایران، بسیار سخت است و از طرفی هم خرسند است که در زمانی مسئولیت ندارد که در آن سوی دنیا فردی بنام ترامپ رئیس جمهور آمریکا باشد و سخت ترین تحریم‌های تاریخ را برضد ایران اجرا کند.
اما در این مسیر دولت سیزدهم در سال 1403 که سال منتهی به انتخابات ریاست جمهوری است، به نظر می‌رسد که همچنان با موضوع اقتصادی دست به گریبان باشد و نتواند مشکلات اقتصادی کشور را در یک سال باقی مانده حل کند، بخصوص اینکه در نیمه دوم سال، دولت جدید آمریکا سوگند یاد خواهد کرد.