احتمال تاسیس دو استان در شرق و غرب تهران

گروه سیاسی - خاطره میرزا: رئیس جمهور سالروز انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ را با سخنرانی در حضور جمعی از مردم شهرستان پیشوا، قرچک و ورامین آغاز کرد و در این سخنرانی هم وعده تازه ای مطرح کرد تا یادآور وعده‌هایی باشد که در دوران تبلیغات انتخاباتی مطرح می‌کرد. سیدابراهیم رئیسی در این سخنرانی از ارتقای ورامین به فرمانداری ویژه خبر داد و گفت: به همکارانم در دولت و وزارت کشور ماموریت داده‌ام راهکارها و شرایط تاسیس ۲ استان در شرق و غرب استان تهران را مورد بررسی قرار دهند.
از سال‌ها پیش، ساکنان شهرهای بزرگ کشور که مرکز استان نبودند، به دنبال تبدیل شدن به استان بودند تا از این طریق از زیر سایه مرکز استان خارج شوند و به زعم خود امکانات بیشتری دریافت کنند. به همین دلیل در سه دهه اخیر شاهد افزایش تعداد استانهای کشور بوده ایم که گاه در قالب رایزنی و گاه در پی شورش و درگیری رخ داده است.
پیشینه تقسیمات کشوری در ایران به دوران هخامنشیان بازمی‌گردد اما تقسیم بندی کشوری به شیوه جدید، نخستین بار در دوران قاجار انجام شد. اولین قانون تقسیمات کشوری ایران پس از جنبش مشروطه و در سال ۱۲۸۶ هجری خورشیدی تحت عنوان قانون «تشکیلات ایـالات و ولایات» به تصویب رسید و کشور به ۴ ایالت و ۱۲ ولایت تقسیم شد. بر اساس این قانون ایران به چهار ایالت ۱) آذربایجان، ۲) کرمان و بلوچستان، ۳) فارس و بنادر و ۴) خراسان و سیستان؛ و دوازده ولایت ۱) استرآباد، ۲) مازندران، ۳) گیلان، ۴) زنجان، ۵) کردستان، ۶) لرستان، ۷) کرمانشاهان، ۸) همدان، ۹) اصفهان، ۱۰) یزد، ۱۱) عراق و ۱۲) خوزستان و دارالخلاقه تهران تقسیم شده بود. ۱۶ آبانماه سال ۱۳۱۶ خورشیدی «قانون تقسیمات کشور و وظایف فرمانداران و بخشداران» به تصویب رسید و براساس ماده یک آن، کشور ایران به ۱۰ استان و ۴۹ شهرستان تقسیم شد. اما ظرف بیست سال تعداد استانهای کشور افزایش یافت و کم کم به جای این که استانها به نام استان یکم و دوم و ... نامگذاری شود، نام مشخصی به خود گرفتند. به طوری که در سال ۱۳۳۹ کشور ایران شامل چهارده استان بود: خراسان؛ سیستان و بلوچستان؛ کرمان؛ مازندران و گرگان؛ اصفهان و یزد؛ فارس و بنادر؛ خوزستان و لرستان؛ گیلان؛ مرکزی؛ همدان؛ کرمانشاهان؛ آذربایجان شرقی؛ آذربایجان غربی؛ کردستان.
در سال ۱۳۵۲، استان‌های بوشهر، یزد، چهارمحال و بختیاری، لرستان، بویراحمد و کهگیلویه، سمنان و زنجان مستقل می‌شوند و استان هرمزگان هم تشکیل می‌شود. پس از انقلاب اسلامی تا بیش از ده سال، با وجود تغییر اسامی برخی استانها یا تغییر در تقسیم بندی بخشها، تغییر چندانی صورت نمی‌گیرد و سال ۱۳۷۰ استان اردبیل تشکیل می‌شود و از سال ۱۳۷۵ با تشکیل استان قم و یک سال بعد با تشکیل استانهای قزوین و گلستان (که اولی با درگیری‌های فراوانی همراه بود) شاهد تاسیس استانهای جدید دیگری هستیم. سال ۱۳۸۳ دو استان خراسان جنوبی و شمالی از خراسان جدا می‌شوند تا به دلیل پهناور بودن این استان، سه استان به جای یک استان شکل بگیرد. استان البرز هم در سال ۱۳۸۹ طبق مصوبه مجلس شکل گرفت و از استان تهران جدا شد تا تعداد استانهای کشور به سی و یک استان برسد.
حالا پس از بیش از دوازده سال، قرار است بخشی دیگر از استان تهران جدا شود و دو استان جدید شکل بگیرد؛ در حالی که ایجاد استانهای جدید، علاوه بر آنکه تضمینی برای ارائه خدمات بیشتر به ساکنان آن مناطق نیست، می‌تواند در ساکنان سایر مناطق هم این ذهنیت را ایجاد کند که راه رفاه بیشتر و دریافت بودجه بالاتر، از تبدیل شدن به استان می‌گذرد!
شاید زمانی، تقسیم برخی استانها از جمله خراسان یا مازندران به دلیل پهناور بودن آنها و فاصله زیادی که اغلب مناطق آنها با مرکز استان داشتند، توجیه پذیر بود اما تبدیل شهرهای اطراف تهران به استان، از این توجیه هم برخوردار نیست. استان تهران دارای شانزده شهرستان است و بنا به گفته رئیسی، احتمال دارد دو استان جدید در شرق و غرب این استان تشکیل شود. با توجه به اینکه رئیسی در ورامین این موضوع را مطرح کرده احتمال دارد یکی از این استانها ورامین باشد که در جنوب غربی استان تهران واقع شده و می‌تواند شهرستانهای قرچک، پیشوا و پاکدشت و حتی پردیس و فیروزکوه و دماوند را در بر بگیرد. در غرب استان تهران هم هم اکنون شهرستانهای اسلامشهر، شهریار، قدس، ملارد، رباط کریم و بهارستان قرار دارند که آنها هم می‌توانند تبدیل به یک استان شوند هرچند مرکزیت آن نامشخص است. در این صورت تنها تهران می‌ماند و دو شهرستان ری و شمیرانات که به آن متصل هستند!
اما آیا تقسیم استان تهران به استانهای جدید، راهکار مناسبی برای حل مشکلات شهرهای اطراف تهران است؟ گذشت زمان نشان می‌دهد آیا این وعده رئیسی عملی می‌شود و آیا ایجاد استانهای جدید، می‌تواند مشکلات را کاهش دهد.
این درحالیست که ۱۸ آذر ۱۳۹۲ عبدالرضا رحمانی فضلی وزیر کشور دولت یازدهم از بررسی طرح منطقه‌ای کردن استان‌های کشور و تقسیمات جدید کشوری از سوی وزارت کشور خبر داده بود که بر مبنای آن، برای هر چهار یا پنج استان کشور به صورت یک منطقه برنامه‌ریزی شده بود. اما آن طرح هم بی نتیجه باقی مانده است.