گرانی آرد، عیدی دولت به مردم در عید فطر

گروه اقتصادی: در ایران، طنزها خیلی زود تبدیل به واقعیت می شوند؛ مثل طنز "بچه" نقش کودک گلفروش دوست داشتنی برنامه "مهمونی" ساخته ایرج طهماسب که نان و ماکارونی دوست داشت اما حالا با گرانی آرد و به تبع آن نان فانتزی و ماکارونی، به قول فعالان شبکه های اجتماعی، دیگر توان خرید نان و ماکارونی هم ندارد!
ماجرا از ابتدای اردیبهشت آغاز شد و از شامگاه ۱۲ اردیبهشت وارد فاز تازه ای شد. ابتدای اردیبهشت نرخ جدید آرد صنف و صنعت بر اساس درخواست وزارت جهاد کشاورزی و تائید سازمان حمایت از مصرف کنندگان و تولید کنندگان اعلام شد. بر این اساس نرخ آرد ۱۸ درصد سبوس‌گیری شده به ازای هر کیلو ۱۵۷۰۰ تومان، آرد ۲۱ درصد سبوس‌گیری شده ۱۶,۰۰۰ تومان و آرد ۲۷ درصد سبوس‌گیری شده ۱۶,۹۰۰ تومان تعیین شد. این موضوع نگرانی ها را درباره افزایش قیمت نان و ماکارونی افزایش داد.
روز ۱۲ اردیبهشت عباس تابش طی نامه‌ای به معاون صنایع عمومی وزارت صنعت، معدن و تجارت(صمت) با اشاره به اعلام نرخ گندم بخش صنف و صنعت از سوی  وزارت جهاد کشاورزی و تعیین نرخ آرد و تصویب آن در جلسه کارگروه تنظیم بازار محصولات کشاورزی و مکاتبات متعدد انجمن‌های کارخانه های ماکارونی مبنی بر درخواست افزایش قیمت محصولات تولیدی به دلیل افزایش هزینه‌های مرتبط از قبیل دستمزد، کرایه حمل، بسته بندی و ...، اعلام کرد که با لحاظ آرد ۲۷ درصد سبوس گیری شده و طرح موضوع در جلسه ستاد تنظیم بازار، حداکثر قیمت مصرف کننده انواع ماکارونی رشته ای ساده با لحاظ مالیات بر ارزش افزوده ۵۰۰ گرمی ۱۷ هزار تومان، ۷۰۰ گرمی ۲۴ هزار تومان و ۱۰۰۰ گرمی ۳۴ هزار تومان تعیین شد. قیمت قبلی ماکارونی ۵۰۰ گرمی، ۷۰۰ گرمی و ۱۰۰۰ گرمی به ترتیب ۶۳۰۰، ۸۶۰۰ و ۱۲ هزار و ۵۰۰ تومان بود که بدین ترتیب رشدی دو تا سه برابری را نشان می داد!
نکته جالب اینجاست که نامه افزایش سه برابری قیمت ماکارونی را همان فردی ابلاغ کرد که ۲۴ فروردین امسال گفته بود همین امشب باید کالاهایی که گران شده ارزان شود! اما نه تنها آن دستور، عملی نشد، بلکه با امضای خود، دستور گرانی ماکارونی و نان را هم صادر کرد!
در پی افزایش قیمت آرد صنف و صنعت، یک روز بعد قیمت نان صنعتی هم افزایش یافت. بر اساس ابلاغیه اتحادیه صنف نان‌های حجیم و نیمه حجیم تهران، قیمت جدید نان‌ باگت معمولی به ده هزار تومان و نان همبرگری به 7500 تومان افزایش یافت! ایسنا گزارش داد : یکی از فروشندگان نانهای فانتزی در پاسخ به اینکه میزان افزایش قیمت چقدر بوده است گفت: کمترین میزان افزایش قیمت مربوط به نان باگت تک نفره بوده که قیمت آن از ۲۳۰۰ تومان به ۵۰۰۰ هزار تومان رسیده است. بر این اساس حداقل افزایش قیمت انواع نان‌های صنعتی بیش از ۱۱۷ درصد بوده است.
انتقاد از گرانی بیسابقه و ناگهانی نان صنعتی و ماکارونی، در شبکه های اجتماعی و فضای مجازی به شدت گسترش یافت و هشتگ ماکارونی به پرتکرارترین هشتگ توئیتر تبدیل شد. در این میان دولت تنها به اطمینان دادن به این موضوع اکتفا کرد که قیمت نان سنتی افزایش نمی یابد! احسان خاندوزی وزیر امور اقتصادی و دارایی روز چهاردهم اردیبهشت اعلام کرد: با زیرساختی که دولت طراحی کرده، تا پایان سال جاری قیمت نان سنتی برای مردم هیچ‌گونه افزایشی نخواهد داشت.
 
توجیه عجیب برای افزایش قیمت آرد
مهمترین توجیه دولت برای افزایش قیمت آرد و به تبع آن نان صنعتی و ماکارونی، قاچاق آن به کشورهای همسایه به دلیل ارزانی بود که با واکنش گسترده مواجه شد! خاندوزی با بیان اینکه "در دو هفته ابتدایی امسال ۲۵۰ درصد افزایش مصرف آرد داشتیم که نشان‌دهنده رانت و قاچاق آرد از کشور است"، گفت: بخش زیادی از یارانه کالاهای اساسی به جیب همسایگان می‌رود و در سال گذشته ۳۳ درصد ارزش وزنی واردات کالاهای اساسی داشتیم که نشان‌دهنده قاچاق آن به خارج است چون مصرف مردم این‌قدر افزایش نیافته است. وی همچنین گفت: با جنگ اوکراین وضعیت تجارت کالاهای اساسی هم بغرنج شد و قیمت گندم و روغن به شدت افزایش یافت و موجب شد قیمت کالاهای اساسی در ایران به یک‌دهم قیمت در کشورهای همسایه کاهش یابد که موجب قاچاق به خارج می‌شد. این اتفاقات موجب افزایش فاصله قیمتی این کالاها در ایران با کشورهای همسایه، بعضاً تا ۱۰ برابر و در نتیجه سرریز شدن این اقلام بصورت قاچاق از ایران به خارج از کشور و از جیب مردم شده است.
وزیر اقتصاد همچنین گفت: "دولت در سال ۱۴۰۰ بر اساس قانون بودجه موظف بود از مهر ماه، قیمت کالای اساسی را بر اساس نرخ ارز ۲۴ هزار تومان محاسبه کند، اما ما این کار را انجام ندادیم؛ چراکه معتقد بودیم اول باید در این ارتباط، زمینه‌سازی شود و بصورت تدریجی، با کمترین فشار بر سفره مردم، این اقدام صورت گیرد. در قانون بودجه ۱۴۰۱ هم مجدداً این تکلیف برای دولت تکرار شده است. راهبرد دولت در حال حاضر این است که با همان راهبرد «زمینه‌سازی» و افزایش تدریجی، کار را ادامه دهد و من این اطمینان را به مردم می‌دهم که با لحاظ همه جوانب، این اتفاق خواهد افتاد. نابراین اولین گام از «اجرای تدریجی» تغییر نحوه پرداخت یارانه آرد، در مورد گندم و آرد مورد استفاده برای صنعت از جمله، شیرینی‌جات، ماکارونی و ... برداشته شده است."
در این میان خبرگزاری های حامی دولت نیز با انتشار گزارشهایی سعی کردند افزایش قیمت آرد را توجیه کنند و پای قاچاق را به میان کشیدند؛ اما توضیح ندادند که آیا سزاوار است در شرایط سخت اقتصادی، قیمت مهمترین اقلام مصرفی غذایی مردم تا سه برابر گران شود؟ محمد علی پور عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی در گفتگو با ایسنا گفت: مجلس دولت را مکلف کرد که اگر قصد حذف ارز ترجیحی را دارد باید برنامه حمایتی دیگری را برای ممانعت از افزایش قیمت ها جایگزین کند و اکنون دولت باید جلوی افزایش نامتعارف قیمت ها بایستد.
وزیر جهادکشاورزی اما از پرداخت یارانه جدید به مردم بابت افزایش قیمت آرد خبر داد و گفت که این یارانه بیشتر از مقدار افزایش هزینه‌ها خواهد بود. اما هیچ توضیح دقیقی در این زمینه ارائه نداد تا مشخص شود این وعده هم همانند وعده های دیگر دولت درباره گران نشدن کالاهاست! ساداتی نژاد از کسری شدید گندم در یکی از کشورهای همسایه در حدود ۳ میلیون تن خبر داد که این کشور قصد دارد با قاچاق از ایران، این گندم را تامین کند. وی با بیان اینکه یک کیسه آرد ۵۰ کیلویی در ایران ۳۸هزار تومان است، گفت: در آن سوی مرزها تا ۶۰۰ هزار تومان قیمت دارد، جلوگیری فیزیکی از قاچاق آن میسر نیست. او البته توضیح نداد که چرا جلوگیری از قاچاق آرد، میسر نیست؟!
 
مقابله با احتکار و تکرار وعده یارانه، گام بعدی دولت!
پس از افزایش شدید قیمت آرد، ماکارونی در بازار نایاب شد! نکته جالب اینجاست که فروشگاههای عرضه مواد غذایی، ماکارانی ها را جمع آوری کردند تا آنها را با قیمت جدید عرضه کنند، درحالیکه ماکارونی های موجود در بازار با قیمت قبلی آرد تهیه شده و دلیلی بر افزایش قیمت آن نیست! با این حال هیچ کدام از مسئولانی که به فکر مقابله با احتکارکنندگان ماکارونی بودند، در مقابل جمع آوری ماکارونی از قفسه های فروشگاههای مواد غذایی واکنشی نشان ندادند! از جمله محمد قربانی معاون وزیر جهادکشاورزی که بدون اشاره به این که ماکارونی های موجود در بازار چه شده، گفت: به همه ۲۰۰ کارخانه ماکارونی سهمیه کامل آرد داده خواهد شد و قفسه فروشگاه‌ها از ماکارونی طی دو روز آینده پر خواهد شد.
در این میان خبر رسید که  با تلاش پلیس امنیت اقتصادی استان البرز ۶۷۰ تن ماکارونی احتکار شده در شرکت تک ماکارون که بیشترین سهم بازار را در اختیار دارد در کرج توقیف شد. اما باز هم خبری از ماکارونی های جمع آوری شده از بازار نبود! معاون امور هماهنگی اقتصادی استانداری تهران هم از شناسایی تعداد قابل توجهی انبار احتکار محصولات مواد غذایی و برخورد قانونی با محتکران در استان تهران خبر داد و طرح تشدید نظارت بر واحدهای تولید آرد و ماکارونی در استانهای مختلف کشور اجرا شد!
وزیر کشور هم در رابطه با گرانی ماکارونی توضیحی داد که نشان می داد چندان از وضعیت بازار خبر ندارد!او گفت: در حال حاضر ماکارونی موجود بر اساس قیمت سابق آرد ارائه می شود. این درحالیست که اصولا هیچ ماکارونی برای عرضه در فروشگاهها وجود نداشت! او همچنین گفت: با توجه به افزایش قیمت آرد در این بخش از صنف و صنعت اگر بنا شد اضافه بر آن قیمت این محصول عرضه شود در آینده دولت آن را از طریق تامین یارانه ها جبران خواهد کرد. این سخن وزیر کشور هم همانند وزیر جهاد کشاورزی، وعده ای بود که از هیچ جزییاتی برخوردار نبود و نشان می دهد دولت حتی برای جبران افزایش قیمت هم برنامه ای ندارد و آنچه مسئولان در روزهای اخیر گفته اند، صرفا واکنشی کلی به واکنشهای مردم به گرانی آرد بوده است!