تلاش مدنی برای نجات نصف جهان

مردم سالاری آنلاین،فخری سادات مسچی
روز جمعه، در روزی که ابراهیم رئیسی در تهران  نشست تخصصی با نخبگان و فعالان محیط زیست برگزار کرده بود، هزاران نفر از مردم و کشاورزان اصفهان، در بستر خشک رودخانه زاینده رود و در کنار پل خواجو جمع شدند و خواهان تخصیص آب برای کشت پاییزه و جاری شدن دائمی این رودخانه شدند و از مسئولان درخواست کردند هر چه سریع تر مشکلات آب استان اصفهان را حل کنند.
این اولین تجمع مردم اصفهان در این راستا نیست. آنها هفته قبل هم در زاینده‌ رود یک راه‌پیمایی اعتراضی ترتیب داده بودند ولی تجمع دیروز، بزرگترین تجمعی بود که در این زمینه تشکیل شده بود. هماهنگی و برنامه ریزی انجام شده برای این گونه تجمعات به نحوی است که امکان بهره برداری یا بهانه گیری سیاسی را از این تجمعات سلب کرده و خوشبختانه این بار خواسته های مردم بازتابی در میان رسانه های رسمی و حتی صداو سیما دارد. مردم در این تجمع با در دست داشتن شعارنوشته‌هایی تنها مطالبه خود را زاینده‌رود عنوان کردند و نسبت به احیای زاینده‌رود، رفع مشکلات آلودگی و فرونشست تاکید کردند. آنها پلاکاردهایی در دست داشتند که روی این پلاکاردها نوشته شده بود «زاینده رود من کو؟» اجرای عدالت در توزیع حقابه و اجرای طرح‌های احیای زاینده‌رود از طریق مجاری قانونی از دیگر مطالبات کشاورزان است.
واقعیت این است که خشکسالی های پی در پی و شرایط اقلیمی سال های اخیر، بسیاری از رودخانه ها و تالاب های کشور را در معرض خشکی و حتی نابودی قرار داده است اما داستان در اصفهان بیشتر و شدیدتر است. در اصفهان، خشک شدن زاینده رود مشکلات متعددی در پی داشته و تخصیص نیافتن آب برای کشت و کار، کشاورزان استان را با ضرر و زیان غیرقابل جبرانی روبرو کرده است. معیشت حدود ۳۰۰ هزار کشاورز اصفهانی به زاینده رود گره خورده و خشک بودن آن، مشکلاتی مانند، فرونشست زمین، چالش‌های آب و هوایی و محیط زیستی را برای مردم اصفهان به وجود آورده است. فرونشست زمین در اصفهان به اندازه ای شدید است که بعضی صاحب نظران عقیده دارند در صورتی که راه حلی فوری و موثر برای آن اندیشیده نشود تا ده سال آینده شهر اصفهان مسکونی نخواهد بود و خالی از سکنه خواهد شد!

 چندی پیش مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان با بیان خطرات فرونشست زمین در این استان گفت : مهمترین راه نجات این استان از فرونشست زمین، با توجه به اقلیم حاکم در این خطه تغذیه آبخوان‌ها و تغذیه کسری منابع آب کاسته شده از آبخوان هاست.
شیشه فروش افزود: افزایش دما، کاهش ذخیره برف، کاهش ذخیره مخزن سدها و تاثیر آن بر افت آب‌های زیرزمینی، افت سطح چاه‌ها و خشکیدن چشمه‌ها و قنوات و خشکی رودخانه زاینده رود از مهمترین اثرات مستقیم و غیر مستقیم تغییرات اقلیمی در این استان است.کاهش کیفیت آب‌های زیر زمینی و نفوذ آب‌های شور به سمت آب‌های شیرین از عواقب تغییرات اقلیمی پیش آمده است.
در این میان خشک شدن زاینده رود داستان جدیدی نیست و نزدیک یک دهه است که رود بزرگی که روزگاری نماد و مهمترین مشخصه زیست محیطی اصفهان بود کم آب یا خشک شده و علی رغم اخباری که گهکاه از بازگشت آب به این رود شنیده می شود اما مشکل هر سال بیش از سال گذشته است.
این رود به عنوان بزرگترین رود و جریان دائمی آب منطقه مرکزی ایران با سرچشمه گرفتن از رشته کوه های زردکوه در چهارمحال و بختیاری، در کویر مرکزی ایران حدود ۲۰۰ کیلومتر به سمت شرق پیش می‌رود و در نهایت به تالاب گاوخونی می‌ریزد. کارشناسان از جمله دلایل اصلی خشکی زاینده رود را بارگذاری بیش از اندازه بر این رودخانه و طرح های انتقال آب به یزد، کاشان و ... پیش از اجرای طرح های انتقال آب می دانند، همچنین برداشت بی‌رویه سالیانه آب در بالادست رودخانه در محدوده سد تا پل کله توسط پمپاژ، استقرار صنایع بزرگ، پالایشگاه، نیروگاه‌ها در کنار رودخانه از دیگر عواملی است که بر شرایط بحرانی زاینده رود دامن زده است.
حالا در زمانی که مردم اصفهان اعتراض مدنی خود را نسبت به خشکی زاینده رود گسترش داده اند و یکی از اعتراضات آنها به افزایش برداشت از آب در استان های دیگر است، نمانیده شهرکرد در مجلس گفته که سرچشمه اصلی زاینده رود خشک شده است.
احمد راستینه، در جلسه با شورای شهر اصفهان، اظهار داشت: تا زمانی که به فهم مشترکی مسائل مشترک دو استان نرسیم، نمی‌توان راه حلی ارائه داد. حس بی‌عدالتی در مردم بدترین عارضه عمومی است. حدود دو ماه پیش خدمت مردم شرق اصفهان بودیم و در آنجا کامل توضیح دادم که میزان ورودی آب از چهارمحال پشت سد زاینده‌رود چقدر است و برداشت آب زاینده‌رود در چهارمحال چقدر است.
 
وی افزود: تا دهه‌های گذشته ۷ متر برف در کوهرنگ می‌نشست، اما سال گذشته تنها ۴۵ سانت برف بر زمین نشست. در حال حاضر تونل کوهرنگ خشک شده و میزان ورودی آب آن حداقل به یک‌سوم رسیده است. باید حقآبه محیط زیست داده تا مشکلات زیست‌محیطی حل شود؛ با انتقال آب و موضوعات این چنینی مشکل فرونشست حل نمی‌شود.
با همه این تفاصیل، حالا که رئیس جمهور در اوج این اعتراضات در نشست تخصصی با نخبگان و فعالان محیط زیست عنوان می کند که « حفظ محیط زیست باید به عنوان یک موهبت الهی برای حیات انسان و تمام موجودات زنده مورد توجه همگان باشد و در این راستا لازم است ساختارهای متناسب با این رسالت بزرگ ایجاد شده و برخی رفتارها ناصحیح اصلاح شود» باید منتظر ماند و دید که دولت چه اقدام عملی در راستای رفع مشکلات مردم و کشاورزان اصفهان انجام می دهد.
محمد مخبر معاون اول رئیس جمهور با اشاره به تجمع امروز مردم و کشاوزان اصفهان در حمایت از جریان دائمی زاینده‌رود اظهار داشت: به دنبال آن هستیم که به هر وسیله‌ای که هست و می‌شود، مشکل را برطرف کنیم.