قیمت مرغ یک پا دارد!

 

بازار مرغ باز هم به التهاب کشیده شد و بعد از هفته‌های کم خبری از این بازار پرمشتری حالا افزایش قیمت مجدد و کمبود این محصول پرمصرف باعث نگرانی عمومی‌ شده است. کمبود نهاده، آشفتگی تولید و عرضه، نبود نظارت، کاهش جوجه‌ریزی و ... از جمله اتفاقاتی است که ماه‌ها است دسترسی به این کالای مهم را برای اغلب مردم با مشکل مواجه کرده است.

از نیمه سال گذشته بود که اوج‌گیری قیمت مرغ در صدر اخبار قرار گرفت و موجب نگرانی مردم شد؛ این موضوع به قدری مهم شد که حتی دولت وارد این موضوع شد و به وزارت صمت و وزارت جهاد کشاورزی در مورد حل مشکلات در این زمینه ماموریت داد. با اینکه این دو وزارتخانه بزرگ هم وارد این موضوع شدند، اما توفیقی حاصل نشد و در نهایت بناشد تا با راه‌اندازی قرارگاه ساماندهی؛ مشکلات بازار مرغ دقیق‌تر مورد بررسی قرار بگیرد.

با این حال قرارگاه ساماندهی مرغ هم صرفا یک اسم باقی ماند و وضعیت تولید، عرضه و قیمت‌گذاری نه تنها به ثبات نرسید که امروز شاهد آشفتگی بی‌حدی در این بازار هستیم. عرضه‌کنندگان مرغ این محصول را با هر قیمتی که صلاح بدانند به دست مشتری می‌دهند و مشاهدات میدانی از افزایش قیمت مرغ به کیلویی ۴۰ هزار تومان و قطعات تا ۶۰ و ۷۰ هزار تومان حکایت دارد. 

عرضه کنندگان مرغ علت افزایش قیمت را کاهش عرضه از سوی تولیدکنندگان می‌دانند، تولیدکنندگان هم دلیل کاهش عرضه را برآورده نشدن نیازهای آنها در تولید می‌دانند. یکی از عمده دلایل افزایش قیمت مرغ و کاهش تولید هم کمبود نهاده‌های دامی‌ و قیمت بالای آن در بازار سیاه است؛ بازاری که با واردات دولتی در تضاد است! 

احد آزادیخواه عضو کمیسیون کشاورزی مجلس در این باره گفته است: «نهاده مشکل جدی است و بارها در جلسات مشترک کمیسیون کشاورزی و مسئولان وزارت جهاد کشاورزی مطرح شده است، اما همچنان این مشکل پابرجاست. ضمن اینکه سامانه بازارگاه هم نتوانسته به درستی عمل کند و از آن طرف هم نظارتی در بازار مرغ وجود ندارد و همه این عوامل باعث شده تا با چنین وضعیتی روبرو شویم.» جالب‌تر اینجاست که با توجه به محدود بودن واردات نهاده دامی ‌به واردات با ارز دولتی ولی بخش عمده‌ای از نهاده سر از بازار آزاد در می‌آورد و با نرخ ارز آزاد به دست مرغدار می‌رسد!

بانک مرکزی هم به‌عنوان مسئول اصلی تخصیص ارز ترجیحی به واردات نهاده دامی‌ تاکنون هیچ اطلاعاتی درباره افراد و میزان ارز تخصیصی برای واردات نهاده منتشر نکرده و این واردکنندگان که مسئول اصلی آشفتگی بازار مرغ هستند همچنان به کارشان ادامه می‌دهند و هیچکس هم کاری به کارشان ندارد!

اخیرا یک استاد ژنتیک و اصلاح نژاد گروه دامپروری دانشگاه تهران در یک کار تحقیقی از کاهش 200 میلیون قطعه جوجه‌ریزی خبر داده که معادل 300 هزار تن گوشت مرغ است. این آمار بیانگر این است که کاهش تولید عامل اصلی افزایش قیمت مرغ در بازار است که یک زمانی مازاد تولید وجود داشت و صادرکننده هم بودیم. ایران جایگاه هفتم تولید مرغ در دنیا را با 2 میلیون و 500 هزار تن تولید سالانه در اختیار داشت و به کشورهای اطراف هم تا 200 هزار تن صادر می‌کرد. اما وضعیت جدید در حدود 10 ماه گذشته باعث شده تا مرغ به تدریج از سفره مردم حذف شود.

افزایش قیمت مداوم و گرانی از یک طرف و نبود ثبات قیمت از طرف دیگر دو دلیل اصلی برای کاهش مصرف مرغ در بین خانواده‌هایی است که درآمد متوسط و روبه پایینی دارند و همین الان هم مرغ از سفره بخش بزرگی از جامعه حذف شده یا سهم بسیار کمی‌ دارد.

کارشناسان اقتصادی معتقدند تا زمانیکه فساد در زنجیره تامین نهاده که عامل تاثیرگذار در آشفتگی بازار محصولات پروتئینی است، حل نشود مشکل قیمت‌گذاری مرغ برطرف نخواهد شد. بازار 4.5 میلیارد دلاری نهاده و دو نرخی بودن آن در سایه ارز 4200 تومانی به شدت فسادزا شده و دود آن به چشم تولیدکننده و مصرف‌کننده می‌رود.

مرغ هم مانند بسیاری از محصولات و کالاهای دیگر قربانی دلالی و سودجویی عده‌ای خاص با دایره‌ای محدود شده است که با استفاده از رانت اطلاعاتی و ارتباطات گسترده هر روز رکوردهای قیمتی جدیدی را ثبت می‌کند. در این وضعیت، هم تولیدکننده و هم مصرف کننده و هم قانونگذار و مجری قانون شاکی هستند، اما جالب اینجاست که انگار هیچ دستگاهی از هویت این دلالان خبر ندارد!

برخی از کارشناسان اقتصادی معتقدند که اقتصاد دولتی ایران دلال‌پرور شده و هر کسی برای منفعت خود دست به انحصار بازار می‌زند و اتفاقا موفق هم می‌شود چون نظارتی در بازار نیست. وزارت جهاد کشاورزی که امروز مسئولیت واردات و تخصیص نهاده را برعهده دارد حتی یک برنامه مشخص برای تامین این نیاز اساسی تولیدکننده‌ها ارائه نکرده است و ادامه وضع موجود به بدتر شدن وضعیت این بازار خواهد انجامید.
گزارش: محمد سیاح