پارس جنوبی نماد توسعه صنعتی در دوران پس از انقلاب

بی‌گمان توسعه میدان گازی پارس جنوبی، برجسته‌ترین اقدام صنعتی در تاریخ پس از انقلاب بوده است. در آخرین تحول در بزرگ‌ترین میدان گازی جهان، آخرین سکوی بخش فراساحل طرح توسعه فاز ۱۴ میدان گازی پارس‌جنوبی در مرز مشترک آبی ایران و قطر در خلیج ‌فارس نصب شد. با بهره‌برداری از این سکوی گازی، ظرفیت تولید گاز کشور در میدان عظیم گازی پارس جنوبی به حدود ۷۰۰ میلیون مترمکعب در روز می‌رسد.
به گزارش مردم‌سالاری، سکوی اقماری 14D، در روز ۱۲ بهمن‌ماه روی جکت خود در چهارمین موقعیت برداشت گاز طرح توسعه فاز ۱۴ پارس جنوبی نصب شد. نصب این سکو را می‌توان آخرین گام در توسعه بخش فراساحل پارس جنوبی، به جز فاز 11 دانست. توسعه پارس و جنوبی در دولت تدبیر و امید، رشد شتابانی به خود گرفت و با بهره‌برداری از این سکوی جدید در 105 کیلومتری ساحل کنگان در دریای خلیج فارس قرار گرفته، ظرفیت تولید گاز در میدان عظیم پارس جنوبی به حدود 700 میلیون مترمکعب در روز می‌رسد.
ظرفیت تولید گاز از سکوی اقماری 14D، 14.2 میلیون مترمکعب در روز است و این سکو به تنهایی توانایی تأمین گاز یک استان کشور را داراست. بهره‌برداری از این سکو باعث خواهد شد تا ظرفیت برداشت گاز غنی از موقعیت مخزنی فاز ۱۴ پارس جنوبی به 56 میلیون مترمکعب در روز برسد.
سکوی B فاز ۱۴ پارس جنوبی نخستین سکویی بود که سال جاری در تیرماه در موقعیت خود در آب‌های خلیج فارس نصب شد و هم‌اکنون با ظرفیت تولید روزانه ۱۴.۲ میلیون مترمکعب در مدار تولید قرار دارد. به گفته محمدمهدی توسلی‌پور، مجری طرح توسعه فاز ۱۴ پارس جنوبی، تولید آخرین سکوی بخش فراساحل فاز 14 نیز تا پایان سال در مدار قرار می‌گیرد. در مجموع در حال حاضر ۴۲ میلیون مترمکعب گاز از فاز ۱۴ پارس جنوبی برداشت و به خشکی منتقل می‌شود. پیشرفت پالایشگاه فاز 14 پارس جنوبی در بخش مهندسی به بیش از ۹۰ درصد رسیده و انتظار می‌رود حداکثر تا سال ۹۹ این پالایشگاه در مدار قرار گیرد.
 
خصوصیات آخرین سکوی بخش فراساحل فاز 14 پارس جنوبی
سکوی اقماری 14D، یک سازه عظیم گازی با وزن 2400 تن است. این سازه غول‌پیکر پس از پایان عملیات ساخت در شرکت صنعتی دریایی ایران (صدرا)، با پیشرفت فیزیکی ۹۸ درصد روی بارج FLB۱۲۴ بارگیری شد و یارد صدرا را به مقصد پارس جنوبی ترک کرد. تمام مراحل ساخت، بارگیری، حمل و نصب این سکوی گاز توسط کارگران و مهندسان ایرانی صورت گرفته است.
محمدمهدی توسلی‌پور، مجری طرح توسعه فاز ۱۴ پارس جنوبی، فعالیت‌های هوک‌آپ، راه‌اندازی و بهره‌برداری از سکوی اقماری 14D را آخرین اقدام در تکمیل بخش فراساحل فاز ۱۴ عنوان کرده و در این مورد گفته است: انتظار می‌رود با تلاش کارکنان گروه راه‌اندازی، این سکو تا پایان امسال در مدار تولید قرار گیرد. ، هم‌اکنون در بخش فراساحل، سه سکوی 14A، 14B و 14C در مجموع با ظرفیت برداشت ۴۲ میلیون مترمکعب گاز به همراه دو رشته خطوط لوله ۳۲ اینچ اصلی و یک خط لوله درون میدانی در مدار تولید قرار گرفته است. با تکمیل و بهره‌برداری کامل از طرح توسعه فاز ۱۴ پارس جنوبی، روزانه ۵۰ میلیون متر مکعب گاز شیرین، ۷۵ هزار بشکه میعانات گازی، ۴۰۰ تن گوگرد و سالانه یک میلیون تن گاز مایع و یک میلیون تن گاز اتان فرآوری خواهد شد.
آخرین سکوی بخش فراساحل فاز 14 پارس جنوبی با ارزش بیش از 140 میلیون دلار در شرکت صدرا ساخته شده است. ساخت این سکو با صرفه‌جویی ارزی، 40 درصد کاهش ارزبری داشته و این سکو 57 میلیون دلار ارزان‌تر از شرکت‌های خارجی ساخته شده است.
محسن صمدی مدیرعامل شرکت صدرا در مورد آخرین سکوی بخش فراساحل فاز 14 پارس جنوبی گفته است: سکوی اقماری 14D پارس جنوبی در حوزه‌های طراحی و ساخت کاملاً ایرانی است و 60 درصد تجهیزات آن در کارخانه‌های ایرانی ساخته شده است. وزن سازه این سکو 2400 تن است که تجهیزات نصب شده جانبی آن، وزن این سکو را به 3300 تن می‌رساند.
مدیرعامل شرکت صدرا همچنین در مورد استفاده از توانمندی داخلی در ساخت و نصب این سکوی گازی گفته است: تمام امکانات و تجهیزاتی که در بخش بارگیری، حمل و نصب این سکو استفاده شده توسط یک شرکت زیرمجموعه صدرا به نام شرکت فناوری آب‌های عمیق تأمین شده که این ظرفیت داخلی و بومی‌سازی شده است. این ظرفیت سبب شد که جایگزین شرکت‌های خارجی شویم که در گذشته نیازمند ساخت سکوها توسط این شرکت‌ها بودیم و با بومی‌سازی در بخش ساخت، حمل و نصب و لجستیک توانستیم با توانمندی و اتکا به ظرفیت داخلی، تمام عملیات را به انجام برسانیم.
سکوی اقماری 14D در حالی در مرز مشترک آبی ایران و قطر در خلیج فارس نصب شد که ایران تحت تحریم‌های خصمانه دولت آمریکا قرار دارد. نصب این سکو نشان می‌دهد که اقدامات توسعه‌ای صنعت نفت و گاز کشور حتی در شرایط سخت تحریمی نیز نه تنها متوقف نشده، بلکه توسعه این صنعت همچنان با قوت تمام پیگیری می‌شود. توسعه میدان عظیم گازی پارس جنوبی، نماد توسعه صنعتی در ایران پس از انقلاب است. در دشوارترین شرایط تحریمی، نه تنها طرح‌های توسعه‌ای در بزرگ‌ترین میدان گازی دنیا معطل و بلاتکلیف نمانده بلکه با استفاده از ظرفیت‌های و توانمندی‌های عظیم داخلی، افتخارات جدیدی خلق شده و بر میزان تاب‌آوری اقتصاد ایران و بازدارندگی اقتصادی آن، افزوده شده است.  
توسعه در پارس جنوبی تعطیلی نمی‌شناسد
در سال 98، توسعه زنجیره دوم فازهای ۲۲ تا ۲۴ پارس جنوبی با نصب دو سکوی ۲۳ و 24B ادامه یافت. سکوی فاز ۲۳ پارس جنوبی ۲۱ آبان‌ماه امسال در موقعیت خود در آب‌های خلیج فارس قرار گرفت و نیمه دی‌ماه ارسال گاز آن با ظرفیت ۱۴.۲ میلیون مترمکعب گاز به پالایشگاه این فازها آغاز شد. سکوی B فاز ۲۴ نیز ۲۴ آبان‌ماه سال جاری و با ظرفیت مشابه سکوی فاز ۲۳ نصب شد و ارسال گاز آن به پالایشگاه به زودی آغاز می‌شود. در مورد زنجیره نخست این فازها نیز باید گفت که زنجیره اول فازهای ۲۲ تا ۲۴ پارس جنوبی۲۶ اسفندماه سال 97 با حضور حسن روحانی، رئیس جمهور کشور و وزیر نفت عملیاتی شد و این زنجیره، افزایش برداشت روزانه ۲۸ میلیون مترمکعب گاز از میدان گازی مشترک پارس جنوبی را به همراه داشت.
هدف از توسعه فازهای ۲۲ تا ۲۴ پارس جنوبی تولید روزانه ۵۶ میلیون متر مکعب گاز ترش، ۷۵ هزار بشکه میعانات‌گازی و ۴۰۰ تن گوگرد و تولید سالانه یک میلیون و ۵۰ هزار تن گاز مایع ال‌پی‌جی (پروپان و بوتان) و یک میلیون تن اتان به‌منظور تامین خوراک واحدهای پتروشیمی است.
بعد از نصب دو سکوی ۲۳ و 24B  فازهای ۲۲ تا ۲۴ پارس جنوبی، در سال جاری نوبت به سکوی اقماری 14D بخش فراساحل فاز 14 رسید که همان‌طور که اشاره کردیم، این سازه غول‌پیکر آهنین روز 12 بهمن همزمان با آغاز دهه فجر روی جکت خود در چهارمین موقعیت برداشت گاز طرح توسعه فاز ۱۴ پارس جنوبی نصب شد.
در سال جاری پس از توسعه زنجیره دوم فازهای 22 تا 24 و نصب آخرین سکوی بخش فراساحل فاز 14، نوبت به فاز 13 پارس جنوبی خواهد رسید. زنجیره نخست فاز 13 نیز همانند فازهای ۲۲ تا ۲۴ پارس جنوبی، اسفندماه پارسال و با حضور رئیس جمهور و وزیر نفت مورد بهره‌برداری قرار گرفت و در مدار تولید قرار گرفت. فاز 13 پارس جنوبی، هم‌اکنون ظرفیت برداشت روزانه ۲۸ میلیون مترمکعب گاز را داراست. در ادامه توسعه فاز 13، دو سکوی A و C این فاز طبق برنامه تا پایان سال جاری در موقعیت‌های خود در آب‌های خلیج فارس نصب می‌شود. مدیرعامل شرکت صدرا در مورد این دو سکو گفته است که دو سکوی باقیمانده مربوط به فاز 13 پارس جنوبی حداکثر تا 20 روز آینده نسبت به بارگیری و نصب آن در میدان گازی پارس جنوبی اقدام می‌شود. باید گفت که هدف از طرح توسعه فاز ١٣ پارس جنوبی، دستیابی به تولید روزانه ۵۶ میلیون مترمکعب گاز غنی، ۷۵ هزار بشکه میعانات گازی، ٤٠٠ تن گوگرد و همچنین سالانه یک میلیون و ۱۰۰ هزار تن گازمایع به همراه یک میلیون تن گاز اتان است. در واقع، با عملیاتی شدن این طرح‌های توسعه، امسال نیز یک کارنامه موفق در زمینه توسعه میدان عظیم گازی پارس جنوبی، ثبت خواهد شد. میدان عظیم گازی پارس جنوبی، پایه گازرسانی به سراسر کشور و تأمین گاز مورد نیاز خانه‌های مردم در شهرها و روستاهای مختلف بوده است. علاوه بر این، توسعه این میدان عظیم گازی، توسعه صنعت پتروشیمی کشور و افزایش ظرفیت تولید بنزین با بهره‌برداری از پالایشگاه ستاره خلیج فارس را نیز به همراه داشته است. در کنار این، باید اشاره کنیم که افزایش تولید گاز کشور، با تأسیس نیروگاه‌های گازی، افزایش تولید برق و حتی صادرات آن را نیز در پی داشته و به همه این موارد باید خودِ صادرات گاز به برخی کشورهای همسایه را نیز اضافه کنیم.
میدان عظیم گازی پارس جنوبی در حال حاضر نه تنها بخشی جدایی‌ناپذیر از اقتصاد ایران است بلکه پایه‌ای است که بخش کلانی از توسعه اقتصادی و صنعتی دوران پس از انقلاب، با اتکاء به ظرفیت‌های آن ایجاد شده است. این ظرفیت‌ها همچنان در حال بالفعل شدن است. محمد مشکین‌فام، مدیرعامل شرکت نفت و گاز پارس گفته است که تا پایان امسال ۴۰ میلیون متر مکعب به ظرفیت تولید گاز میدان پارس جنوبی اضافه می‌شود. به گفته وی، اکنون روزانه ۶۳۰ میلیون متر مکعب گاز در میدان پارس جنوبی تولید می‌شود که ۷۰ درصد گاز موردنیاز کشور است. طبق برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته قرار است که تا سال آینده پالایشگاه فاز ۱۴ تکمیل شود و واحد اول فاز ۱۱ پارس جنوبی هم تا پایان دولت دوازدهم به بهره‌برداری می‌رسد.
از سال 92 تاکنون، با شتاب گرفتن توسعه میدان گازی پارس جنوبی، ظرفیت تولید گاز از این میدان 2.4 برابر شده است که یک موفقیت عظیم محسوب می‌شود. با افزایش تولید گاز از پارس جنوبی، ایران در برداشت روزانه گاز از قطر پیشی گرفته است. حجم ذخیره درجای گاز طبیعی میدان پارس جنوبی در حدود ۵۱ تریلیون مترمکعب و ذخیره قابل برداشت آن ۳۶ تریلیون مترمکعب برآورد می‌شود. قطر حدود 600 میلیون مترمکعب در روز از این میدان مشترک، گاز برداشت می‌کند. پیشی گرفتن ایران از قطر در برداشت روزانه گاز از این میدان، یک موفقیت عظیم است؛ چرا که ایران علی‌رغم تحریم‌ها در شرایط بسیار سخت، بخش ایرانی میدان را توسعه داده اما قطر در تمام این سال‌ها هیچ محدودیتی در همکاری با شرکت‌های خارجی و همچنین دسترسی به سرمایه و تکنولوژی نداشته است.
مساحت میدان گازی پارس جنوبی، ۹۷۰۰ کیلومتر مربع است که ۳۷۰۰ کیلومتر مربع آن در آب‌های سرزمینی ایران و ۶۰۰۰ کیلومتر مربع آن در آب‌های سرزمینی قطر قرار دارد. ذخیره بخش ایرانی میدان ۱۳٫۳ تریلیون مترمکعب گاز درجا و ۱۹ میلیارد بشکه میعانات گازی (۹ میلیارد بشکه قابل برداشت) است که ۵۰ درصد ذخایر گازی ایران و ۸ درصد از ذخایر گازی جهان را در خود جای داده ‌است. ذخیره بخش قطری میدان ۳۷ تریلیون مترمکعب گاز درجا و ۲۶ تریلیون مترمکعب گاز قابل برداشت و ۳۰ میلیارد بشکه میعانات گازی (۱۰ میلیارد بشکه قابل برداشت) است، که معادل 99.9 درصد ذخایر گازی قطر و ۲۱ درصد ذخایر گازی جهان است. تولید گاز طبیعی از میدان گازی پارس جنوبی از سال ۱۳۸۰ با تولید حدود دو میلیون مترمکعب در روز در طرف ایرانی آغاز شد و از آن زمان تاکنون، این میدان عظیم گازی، سهم بزرگی در توسعه اقتصادی ایران و ایجاد مشاغل پایدار داشته است.  

گزارش: محمدحسین روانبخش