متولیان خواب، کودکان کار بیدار

جدیدترین آمار از تعداد کوکان کار خیابان‌های تهران به نقل از سوده نجفی، رئیس کمیته سلامت شورای اسلامی شهر تهران ۷۰ هزار کودک بوده که ۸۰ درصد از این افراد ایرانی نیستند. البته این آمار در حالی بیان می‌شود که آمار دقیقی از تعداد کودکان کار خیابان در سراسر کشور وجود نداشته و آمارهای متفاوتی بیان شده است. چنانکه در سال گذشته آمار مقامات از هفت میلیون کودک کار تا هفت هزار نفر در سال‌های اخیر متغیر بود و‌ سرپرست دفتر امور آسیب‌دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور گفته بود ۱۴ هزار کودک کار در کشور وجود دارن
د که فقط نیمی از آنها شناسایی شده‌اند. گرچه آمارهای کودکان کار خیابان چه در شهر تهران و چه در سطح کشور متغیر و متفاوت بوده، اما همگی گواه بر افزایش تعداد آنان دارد. نکته قابل توجه دیگر آنکه افزایش کودکان کار خیابان درحالیست که تعدد دستگاه‌های متولی در حوزه کودکان کار وجود دارد و در حال حاضر ساماندهی کودکان کار باید از سوی نهادهایی همچون وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، شهرداری، سازمان بهزیستی کشور و وزارت آموزش و پرورش صورت گیرد. موضوع قابل تأمل در اظهارات سوده نجفی ورود کودکان اتباع خارجی به ایران به منظور کار در خیابان است که موجب افزایش آمار شده و این پرسش را مطرح کرد که چرا اجازه ورود اتباع خارجی به عنوان کودکان کار داده می‌شود؟ البته که وجود کودکان کار خیابان خارجی در تهران و کشور بیشتر به دلیل چالش‌های سیاسی برخی کشورها بوده که آنان را مجبور به مهاجرت به ایران کرده که به موازاتش، خانواده‌های آنان برای تامین هزینه‌های زندگی مجبور به سوءاستفاده از کودکانشان برای کار در خیابان و تامین هزینه‌ها هستند. اما این موضوع برای کودکان کار خیابانی ایرانی چه توجیهی می‌تواند داشته باشد؟ بخشی از کودکان کار خیابان آنانی هستند که یا سرپرست نداشته یا بد سرپرست بوده‌اند و به خاطر مسائلی همچون اعتیاد والدین، فقر و مشکلات خانوادگی مجبور می‌شوند به مشاغل واقعی یا کاذب روی آورند‌ یا آنکه به دلیلی از خانواده جدا شده و همچون مسافرانی که به تازگی وارد یک کشور یا شهری شده‌اند و با آن آشنایی ندارند و هیچ چیز درباره آن نمی‌دانند مجبور شده‌اند خیابان را برای زندگی یا کار انتخاب کنند تا مخارج خود یا خانواده خود را تامین کنند که البته بعضا مورد سوءاستفاده‌ باندهای متخلف قرار می‌گیرند.‌ البته که ظهور پدیده کودکان کار خیابان تک عاملی نیستند و مجموعه‌ای از عوامل دخیل هستند که با هم ارتباط دارند.
 با این حال اکثر صاحب‌نظران در پاسخ به پرسش «عوامل ایجادکننده کودکان خیابانی چیست؟» معتقدند دلیل عمده و اصلی حضور اکثر کودکان در خیابان‌ها، فقر و مشکلات اقتصادی خانواده و کسب درآمد است. نکته قابل توجه و بسیار مهم آنکه بچه‌های خیابانی به‌خصوص کودکان خیابان در معرض خطرات جدی قرار دارند؛ آنان به دلیل ویژگی‌های روانی اجتماعی، جذب افراد و کودکانی می‌شوند که از نظر شخصیتی همانند خودشان هستند و به این ترتیب گروه بچه‌های خیابان به وجود می‌آید که اشخاص بزهکار و مجرم از آنان برای رسیدن به اهداف غیر قانونی خود استفاده می‌کنند. در کنار آن باید مشکلات اجتماعی، روانی و حتی جسمی را برای یک کودک کار خیابان در نظر داشت.
پیش از این مدیرعامل سازمان خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران گفته بود:‌ کارگروه تخصصی و ویژه تشکیل دادیم و از تمام کارشناسان کمک گرفتیم و به این نتیجه رسیدیم که طرح جمع‌آوری کودکان کار ابتر و بدون نتیجه است. در واقع می‌توان گفت طرح جمع‌آوری کودکان کار در تهران بارها شکست خورده است و به طور حتم باید تغییرات اساسی در نحوه ساماندهی این کودکان انجام شود. نکته قابل توجه آنکه هیات وزیران در سال 84 بنا به پیشنهاد وزارت رفاه و تأمین اجتماعی و به استناد ماده (1) و بند (الف‌) ماده (15) قانون ساختار نظام جامع رفاه و تأمین اجتماعی ـ مصوب 1383 ـ و همچنین ماده (97) قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی‌، اجتماعی و فرهنگی‌ جمهوری اسلامی ایران ـ مصوب 1383 ـ‌ آیین‌نامه ساماندهی کودکان خیابانی را به تصویب رساند.