حساس‌ترین مسیرهای آبی جهان

تنگه هرمز و موقعیت استراتژیک آن یکی از پربحث‌ترین موضوعات روز است؛ اما غیر از این تنگه آبراهه‌های دیگری در جهان وجود دارند که می‌توانند نقشی کلیدی در تعیین روابط بین المللی داشته باشند.
مجله مهر: بعد از اتفاقات و رجزخوانی‌های اخیر که بین ایران و امریکا بر سر تشدید تحریم‌ها و افزایش دامنه آن به خرید و فروش نفت کشورمان رخ داد، بین هشتگ‌های مختلف و کلیدواژه‌های گوناگون یکی از مواردی که حسابی مورد بحث قرار گرفت و مقامات کشورمان با آن در جواب تهدیدهای امریکا از موضع قدرت ظاهر شدند  «تنگه هرمز» بود. حسن روحانی رییس جمهور کشورمان در سخنرانی‌هایش نسبت به چراغ سبزهای عربستان برای اجرایی شدن تهدیدات آمریکا در جواب گفته بود که «امکان ندارد نفت منطقه صادر شود و نفت ایران صادر نشود.» به همین بهانه در این گزارش سر وقت بخشی از آبراه‌های مهم در دنیا رفته‌ایم؛ منطقه‌هایی که هر کدام بسته به جنبه‌های اقتصادی و سیاسی‌ای که دارند می‌توانند در روابط بین‌المللی تاثیرگذار باشند.
تنگه هرمز
تنها با یک جستجوی اینترنتی ساده هم می‌شود به اهمیت استراتژیک این تنگه در مناسبات سیاسی پی برد. تنگه‌ای که از قدیم الایام جنگ‌های زیادی بر سر آن اتفاق افتاده است. تا جایی که رد و نشان آن را می‌توان از زمان نادرشاه افشار تا امروز گرفت. به تنگه هرمز لقب پرترددترین تنگه نفتی دنیا را داده اند. جایی که روزانه حدود ۱۸.۵ میلیون بشکه نفت خام در آن جا به جا می‌شود و به خاطر تامین بخش قابل توجهی از گاز طبیعی جهان در آن، تامین امنیتش در دنیا از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. برای همین ایران طی دوره‌های مختلف توانسته است با هشدار به بستن این تنگه  بسیاری از تهدیدها را خنثی کند.

تنگه باب المندب
این تنگه بین عربستان، یمن، جیبوتی و اریتره قرار دارد. تنگه‌ای که اگر آن را به فارسی برگردانیم معنی آن می‌شود تنگه اشک‌ها. اسمی که برایش داستان‌های متفاوتی را نقل می‌کنند و می گویند به خاطر خطرات و حوادثی که طی تاریخ برای دریانوردان این منطقه رخ داده، بین مردم به این نام شهرت پیدا کرده است. این منطقه جنوب دریای سرخ را به اقیانوس هند و خلیج عدن متصل می‌کند. این تنگه بعد از ایجاد کانال سوئز به لحاظ اقتصادی توانست اهمیت بالایی در دنیا پیدا کند. طی تحقیقات سال‌های گذشته برآورد می شود که هر روز چیزی نزدیک به ۴.۸ میلیون بشکه مواد نفتی از میان تنگه باب المندب عبور می‌کنند تا جایی که بسته شدن تنگه باب المندب می تواند به زمان و هزینه‌های جا به جایی و ترانزیت اقتصادی اضافه کند.

کانال سوئز
این مکان شاهراه آبی جهان خوانده می‌شود. جایی که آن را حد فاصل جهان غرب با شرق می‌دانند. این کانال دریای مدیترانه را به دریای سرخ متصل می‌کند؛ کانالی انسان‌ساخته که ساخت آن چیزی حدود ۱۰ سال به طول انجامید و در سال ۱۸۶۹ از آن بهره برداری شد. کانال سوئز برای عبور و مرورهای آبی حکم راه میانبری را دارد که قاره‌های آسیا، اقیانوسیه، افریقا و امریکا را به هم متصل می‌کند. چون تا قبل از ساخت این کانال کشورها برای داد و ستدهای خودشان مجبور بودند با انتخاب راه زمینی قاره افریقا را دور بزنند. برای همین هم در حال حاضر بسته شدن آن می‌تواند هزینه‌های بسیاری بالایی را متوجه کشورهای مختلف کند. کانالی که به جهت اقتصادی یکی از مهمترین منابع درآمد کشور مصر نیز محسوب می‌شود. طبق آمار سال ۲۰۱۵ کسب درآمد این کانال در یکی از ماه‌های آن چیزی حدود ۵۰۸ میلیون دلار بوده است و روزانه ۵.۵ بشکه نفت در آن جا به جا می‌شود.

دماغه امید نیک
این منطقه یک شبه جزیره است. جایی که احتمالا بیشتر نامش را موقع  حل جدول شنیده‌اید و در جواب اسم کاشف آن، باید نام «بارتولو دیو میاز» را در خانه‌های خالی می‌نوشتید. این منطقه صخره‌ای جایی است در ساحل جنوبی افریقا و مشرف به اقیانوس اطلس که وقتی بارتولو آن را کشف کرد اسمش را جزیره طوفان‌ها گذاشت؛ اما بعدها نام آن را به دماغه امید نیک تغییر دادند که معنی آن اشاره به مسیری بود که با آن می‌شد به سرزمین هند راه پیدا کرد. این منطقه  یکی دیگر از مناطقی است که شرق را به غرب متصل می‌کند و روزانه چیزی حدود ۵.۸ میلیون بشکه نفت از طریق آن جا به جا می‌شود.

کانال پاناما
کانال پاناما، یکی از مسیرهایی است که دو اقیانوس اطلس و آرام را در قاره امریکا به هم متصل می‌کند و در عین حال یکی از بزرگترین ساخته‌های دست بشر در زمینه مهندسی نیز به حساب می‌آید و توانسته تا حد چشم‌گیری میزان مسافت‌های های عبور و مرور را کاهش دهد. ناگفته نماند که ساخت این آبراه در زمان خودش با دشواری‌های زیادی همراه بود؛ مثل شیوع بیماری‌هایی همچون مالاریا و یا رانش شدید زمین. از طرفی دیگر زمانی که کار ساخت این کانال به پایان رسید حدودا ۲۷ هزار و پانصد کارگر جان خود را در حین اجرای  پروژه از دست دادند. از همین رو کانال پاناما را می‌توان یکی از اصلی‌ترین و کلیدی‌ترین آبراه‌های جهان دانست که روزانه بخش قابل توجهی از داد و ستدهای اقتصادی در آن اتفاق می‌افتد به همین جهت هم این کانال را انقلابی در زمینه تجارت دریایی می‌دانند که در کنار جابه‌جایی کالا روزانه چیزی حدود ۰.۹ میلیون بشکه نفت نیز در آن جا به جا می‌شود.

تنگه مالاکا
این تنگه قیفی شکل که زمانی پناهگاه دزدان دریایی نیز بوده آبراهی است که دریای آندامان در اقیانوس هند را به دریای چین جنوبی در اقیانوس آرام متصل می‌کند. تنگه مالاکا را می‌توان یکی از حساس‌ترین مسیرهای آبی جهان دانست تا جایی که طبق گفته‌ها در این تنگه چیزی نزدیک به یک چهارم نفت خام جهان عبور داده می‌شود و حدودا روزانه ۱۶میلیون بشکه نفت از آن جا به جا می‌گردد.
تنگه‌های ترکیه
تنگه‌های داردنل و بسفر که دریای سیاه را به دریای مرمره پیوند می‌دهند و دو قاره اروپا و آسیا را به هم متصل می‌کنند، جایی است که مثل بسیاری از آبراه های موجود در جهان از اهمیت مخصوص به خود برخورداراست. در تنگه های ترکیه علاوه بر داد و ستدهای کالایی روزانه چیزی حدود ۲.۴میلیون بشکه نفت جابه جا می‌شود.
تنگه دانمارک
این یکی هم آبراه باریکی است که اقیانوس منجمد شمالی را به اقیانوس اطلس وصل می‌کند. جایی که به لحاظ تاریخی نیز در جنگ جهانی دوم محل نبرد نیروهای دریایی بریتانیا و آلمان بود. در این تنگه به طور روزانه ۳.۲میلیون بشکه نفت جا به جا می‌شود.