تراژدی کودک آزاری

خبر منتشره درباره آزار دانش آموزان آن هم در فضای آموزشی مقدس و قابل احترام مدرسه، نیاز مبرم تغییر ساختار سیستم آموزشی و تربیتی را دو چندان کرده است تا دانش آموزان ضمن شناسایی حریم جسمی خود، مهارت مواجهه با خطرات و مشکلات احتمالی را بیاموزند.
به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، دایره آزارکودکان، تنها به آزارهای کلامی و فیزیکی ختم نمی شود ، آزارهای جنسی کودکان مقوله حادتری است که عواقب آن تا پایان عمر با روح و روان آنان بازی می کند تا آن جا که در بسیاری موارد با روشی خشونت آمیزتر و انتقام جویانه به نسلی دیگر منتقل می شود. معضلی که فقر اقتصادی، فرهنگی، نبود آموزش های تربیتی مناسب، تابو بودن گفت و گو درباره مسایل جنسی میان والدین و فرزندان و نقص قوانین حمایتی برای کودکان از عوامل تولید آن است.
نمونه بارز این مسئله ، آزار جنسی دانش آموزان در یکی از مدارس تهران است موضوعی که گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا را برآن داشت تا در گفت وگو با «پروانه محمد خانی» روانشناس و «فرشید یزدانی» فعال حقوق کودکان به واکاوی راهکارهای مقابله با آزار جنسی کودکان بپردازد.
به باور این کارشناسان، در پناه نبود سیستم نظارتی و کنترل قوی در استخدام مربی، عدم آموزش مهارت های خود مراقبتی به دانش آموزان و شکاف نسلی ایجاد شده میان والدین و فرزندان، آزارهایی گریبان کودکان را می گیرد که غیرقابل جبران است و عواقبت تلخ و ناگوار آن، در زندگی آینده آنان نمود می کند.

**قربانیان دیروز، مرتکبان امروز
محمد خانی می گوید: هرگونه آزار علیه کودکان اعم از تعرض، تحریک کردن کودک با نشان دادن عکس، فیلم، تصاویر مستهجن یا گفت گوی برانگیزاننده، آزار جنسی یا استفاده جنسی قلمداد می شود.
وی اظهار کرد: متاسفانه سالانه در سراسر جهان شاهد آزارکودکانی هستیم که فارغ از جنسیت، زیر پوست شهر توسط آشنایان، نزدیکان یا همسایه ها در معرض شنیع ترین رفتارها قرار می گیرند و به دلیل حفظ آبرو، تهدید و ترس لب به شکایت نمی گشایند. به همین دلیل، آمار واقعی از تعداد آزار دیده ها و نوع آسیب وجود ندارد حال آن که مطرح نکردن این مسایل یکی از بزرگترین علل اشاعه آن است چرا که نه مردم و نه کودکان از حقوق و حدود خود آگاهی پیدا نمی کنند.
به اعتقاد این کارشناس ، آزار جنسی در دوران کودکی، بزرگترین عامل بیماری های روانی، اعتیاد و ترسیم آینده ای تاریک است چرا که این نوع آزار، تهدید و خشونت های به دنبال آن، قربانیان دیروز را به مرتکبان امروز تبدیل می کند. اما زمانی که سیستم آموزشی به کودک آموخت که از روزمرگی خود بگوید، از خود محافظت کند، حریم بدنی خود را بشناسد و با مرزبندی محکم، بیگانه را به حریم خود راه ندهد، بخش زیادی از آزارها کاسته می شود.
محمد خانی تصریح کرد: افراد جامعه هم باید بیاموزند که در صورت مشاهده موارد مشکوک، حساسیت از خود نشان داده و مراتب را گزارش دهند. باید بیاموزند که کودک گوشه گیر، کم حرف و منزوی دلیلی برای این امر دارد و جویای علت آن باشند. بیاموزند کودکی که کلمات جنسی را بر زبان می آورد و پیگیر این مسایل است، بلوغ جنسی زودرس دارد پس باید بیشتر بر اعمال و رفتار او نظارت داشته باشند. نباید پسربچه را با لباسی غیر از جنس او و برای لحظه ای خندیدن، در معرض عموم قرار دهند.
با تمام این تفاسیر، اگر اجرای قانون جدی تر گرفته شود و لوایح حمایت از کودکان سریع تر تصویب شود، مجرمان با علم به مجازات های سنگین، کمتر به سمت آزار و جنایت کودکان می روند.

**شناسایی زیرساخت های معیوب
یزدانی نیز در گفت وگو با گروه تحلیل ایرنا اظهار کرد : تنوع مناسبات و ساختارهای اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و آموزشی در شکل گیری کودک آزاری بی تاثیر نیست. بر همین اساس می توان گفت راهکار مبارزه و پیشگیری از تکرار فجایع کودک آزاری از شناسایی همین مناسبات به دست می آید. وقتی نظام حاکم بر سیستم آموزشی،کودک محور نباشد و بر مقوله بزرگسال محور حاکم باشد، باعث می شود که کودکان محافظت و مراقبت از خود را یاد نگیرند و نسبت به حقوق خود بی اطلاع باشند.
این کارشناس تصریح کرد : آن جا که شکاف نسلی به وجود آمده عامل جدایی فرزندان از کانون خانواده و کشیده شدن به گروه همسالان یا فضاهای مجازی می شود، کودک نمی آموزد که اسیر تهدید دیگران نشود.هنگامی که سازوکارهای کلان اجتماع با آموزه های عرفی و شرعی سنخیت نداشته باشد، وجدانی از آزار کودکان به درد نمی آید.
وی افزود: از این رو کوتاه ترین و عملی ترین راه در این عرصه، تغییر فضای ذهنی آغشته شده والدین از تابوی سخن گفتن از مسایل جنسی به کودکان، آموزش خود مراقبتی به آنان و اصلاح قوانین حمایتی از این اقشار بی پناه است.
این فعال کودک سپس اظهار کرد: در کنار ایجاد فضای آموزشی، حضور مستمر و فعال والدین هم در شناسایی خطر کمک شایانی می کند موضوعی که خلاء آن در اتفاقات اخیر احساس می شد. آن جا که این دانش آموزان چند ماه پرخاشگر شده بودند و سرانجام با مشاوره و روانکاوی لب به افشاگری زدند حال آن که اگر خانواده نشانه های خطر را می شناخت بسیار سریع تر وارد عمل و اطلاع رسانی می شد و از ابعاد قضیه کاسته می شد.
در نتیجه گیری گفت و گوهای کارشناسان می توان دریافت، خانواده، فضای آموزشی و قانون باید به کودکان بیاموزند که در شرایط احساس خطر و کودک آزاری، بدون هیچ واهمه ای مراتب را به خانواده و اولیای مدرسه اطلاع رسانی کنند و هیچ وقت به خاطر این که آبروی خانواده می رود سکوت نکنند.
مسوولان آموزشی مدارس هم باید در انتخاب مربیان و مشاوران دقت نظر بیشتری داشته باشند و از افرادی بهره بجویند که دلسوزانه به تعالی علمی و معنوی دانش آموزان بیاندیشند نه آن که تعلیمات زودهنگامی به آنان بیاموزند که فضای ذهنی مشوش و بدعاقبتی برای دانش آموزان به وجود آید.