سهم 75 درصدی تبلت‌ها در سرانه مطالعه

محمود بابایی معاون پژوهش پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات (ایرانداک) صبح امروز شنبه ۱ آذر در یک سخنرانی در تالار سخن این پژوهشگاه که به مناسبت آخرین روز از هفته کتاب امسال که «روز کتاب و فناوری‌های نوین» نام گرفته است، با مروری بر وضعیت نشر الکترونیک در جهان، تلفن‌های هوشمند را ابزارهایی که بیشترین کاربرد را در دسترسی به محتوای متنی و کتاب‌های الکترونیک فراهم کرده اند، عنوان کرد.

وی گفت: در صورت فراهم شدن بهتر امکان انتقال محتوا با این ابزارها، قطعاً استفاده از تلفن‌های هوشمند بیشتر خواهد شد. در حال حاضر تولید محتوا در سیستم‌های الکترونیکی بسیار برجسته و پررنگ شده است به گونه‌ای که حتی کسانی که خارج از حوزه نشر الکترونیک فعالیت می‌کنند مانند کارشناسان روانشناسی و امور زیبایی‌شناسی و هنری، نکات و ایده‌های جالب و تازه‌ای درباره روانشناسی متن و یا زیبایی شناسی آن ارائه می‌کنند و قطع به یقین این عرصه در آینده‌ای نزدیک دچار تحولات بیشتری هم خواهد شد.

بابایی با اشاره به عرضه سخت افزارهای محتواخوان در یک دهه اخیر و تاثیر آنها بر تحولات نشر الکترونیک در جهان، گفت: از مهمترین این سخت افزارها می‌توان به «نوک» متعلق به شرکت نوبل و «کیندل» متعلق به آمازون اشاره کرد که البته فعالیت «نوک» بعد از مدتی متوقف و در واقع دچار تغییراتی شد. در این حوزه شرکت سونی هم البته در یک اقدام عجولانه، ورود پیدا کرد و سخت افزاری را عرضه کرد که به دلیل مشکلات نرم‌افزاری آن، چندان پرکاربرد نشد.

مدیر گروه پژوهشی جامعه اطلاعاتی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک) سپس به ارائه اطلاعاتی از پروژه رو به گسترش کتابخانه جهانی گوگل پرداخت و گفت: گوگل از سال ۲۰۰۲ کتابخانه جهانی خود را با بودجه ۲.۵ میلیون دلاری بنیان گذاشت و عزمش را جزم کرد که از طریق تصویربرداری و اسکن منابع کتابخانه‌های جهان، پروژه عطیم خود را به پیش ببرد. در حال حاضر هم حدود ۱۰ هزار ناشر و نویسنده از ۱۰۰ کشور جهان در پروژه کتابخانه جهانی گوگل مشارکت دارند.

به گفته این پژوهشگر ارشد حوزه فناوری اطلاعات و بر اساس تازه‌ترین آمار مربوط به این پروژه، در سال ۲۰۱۳ تعداد کتاب‌های دیجیتال موجود در کتابخانه جهانی گوگل به ۳۰ میلیون عنوان رسیده که این موجودی از موجودی فروشگاه آمازون هم بیشتر است.

بابایی در عین حال گفت: البته این پروژه با مشکلات حقوقی و در واقع مسئله رعایت شدن یا نشدن کپی رایت هم مواجه بوده اما به جرات می‌توان گفت که امکان جلوگیری از توسعه کتابخانه جهانی گوگل به دلیل محبوبیت و مقبولیت آن دیگر وجود ندارد.

معاون پژوهش پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات (ایرانداک) همچنین به رونق فروشگاه‌های آنلاین کتاب به جهت برطرف کردن نیاز متقاضیان به مراجعه مستقیم به محل جهت خرید کتاب مورد نیازشان اشاره کرد و در عین حال تاکید کرد: البته این نوع رفتار خرید تنها مختص برخی افراد است ضمن اینکه در حال حاضر همه کتاب‌ها را نمی‌توان به صورت آنلاین خریداری کرد.

وی در ادامه با ارائه آماری دیگر به سهم فناوری‌های نوین در مطالعه کتابهای الکترونیک اشاره کرد و یادآور شد: در حال حاضر ۷۵ درصد مطالعه کتاب‌های الکترونیک با استفاده از تبلت‌ها، ۲۳ درصد با استفاده از اسمارت فون‌ها و ۲ درصد توسط کنسول‌های گازی که در واقع نوع خاصی از سخت‌افزارها هستند و چندان هم پرکاربرد نشده‌اند، انجام می‌شود.

همچنین بر اساس آماری که این پژوهشگر ایرانی ارائه کرد، سهم ناشران الکترونیک مستقل در فروش آنلاین کتاب‌ها در جهان ۳۱ درصد، سهم ناشران متوسط و کوچک ۲۰ درصد، سهم آمازون ۶ درصد، سهم ائتلاف ۵ ناشر الکترونیک بزرگ از جمله مشتمل بر پنگوئن و مک میلان ۳۸ درصد و سهم ناشران دیگر و غیره ۵ درصد است.

بابایی سهم ناشران مستقل از فروش ۴۳۰ میلیون دلاری رمان‌های الکترونیک در جهان را تا ۱۴ جولای ۲۰۱۴ نیز ۶۶ درصد و سهم آمازون را ۷ درصد برآورد کرد.

وی در جمع‌بندی این موضوع، جدی‌ترین تهدید در عرصه نشر الکترونیک را در جهان، مسئله کپی‌رایت عنوان کرد و با طرح این سئوال که نشر الکترونیک به کجا خواهد رفت؟، استفاده از فناوری «علامت دیجیتال» به جای جوهر الکترونیک، افزایش نشر آنلاین محتوا، تولید ای‌بوک، قابلیت دانلود محتوا و کوتاه شدن نوشتارها، فعالیت دوگانه در حوزه نشر، تضمین موفقیت مدل‌هایی مانند آمازون و پایداری الگوی هاروارد و شانس ارتباط با خوانندگان را از تحولات پیش بینی شده برای حوزه نشر الکترونیک در جهان در آینده نزدیک برشمرد.