حمل و نقل دریایی یکی از ستون‌ های مهم تجارت بین ‌المللی بوده و به دلیل ظرفیت بالا و هزینه پایین به یکی از بهترین روش ‌ها برای انتقال محموله ها تبدیل شده است. در این مقاله به بررسی انواع روش‌ های حمل و نقل دریایی، ویژگی‌های خاص هر کدام و موارد استفاده آنها می ‌پردازیم.

انواع روش های حمل و نقل دریایی

برای حمل بار دریایی روش های مختلفی وجود دارد و براساس شرایط و نوع بارها یکی از این روش ها انتخاب می شوند. در ادامه انواع روش های حمل و نقل دریایی را معرفی و سپس بررسی می نماییم.

حمل و نقل فله ‌ای

حمل و نقل فله ‌ای یکی دیگر از روش های حمل و نقل دریایی است. به طور کلی کالاهای فله را می توان به دو دسته کالاهای فله خشک و فله مایع تقسیم کرد. در فله خشک کالاهایی مانند غلات، زغال ‌سنگ، و مواد معدنی به صورت مستقیم در کشتی حمل و جابجا می‌ شوند. این نوع از بارها به هیچ نوع بسته ‌بندی نیاز ندارند و به صورت آزاد در کشتی قرار می‌ گیرند.

از سوی دیگر در حمل و نقل فله مایع کالاهایی مانند نفت خام و گازهای مایع به وسیله کشتی‌ های مجهز به مخزن جابجا می ‌شوند. حمل فله‌ ای دریایی به دلیل هزینه پایین و امکان حمل محموله ها در حجم ‌های بسیار زیاد برای کالاهایی با ارزش پایین‌ تر اما وزن بالا بسیار مناسب می باشد.

حمل و نقل کانتینری

حمل کانتینری یکی از رایج‌ ترین و پرکاربردترین روش‌ها برای جابجایی کالاها از طریق راه های آبی است. کانتینرها با ابعاد استانداردی که دارند حمل و جابجایی کالاها را راحت تر می‌ کنند و  از آسیب‌ های ناشی از شرایط بد جوی یا سرقت نیز جلوگیری به عمل می آورند. این روش بخصوص برای کالاهای تجاری و عمومی که به راحتی می‌ توانند در کانتینرهای استاندارد قرار گیرند بسیار مناسب است. علاوه بر این حمل و نقل کانتینری امکان انتقال آسان کالا از کشتی به کامیون و قطار را فراهم می کند و منجر به تسریع در عملیات حمل و نقل می گردد.

حمل و نقل یخچالی

روش حمل و نقل دریایی یخچالی همانطور که از نامش پیداست برای جابجایی کالاهایی نظیر مواد غذایی و داروها که نیاز به تنظیم دمای خاص دارند مورد استفاده قرار می‌ گیرد. در این روش از کانتینرهای یخچالی برای حفظ دمای ثابت و مناسب برای کالاهای حساس به دما استفاده می ‌شود. روش حمل بار کانتینر یخچالی برای جابجایی کالاهایی که فاسدشدنی هستند و به نگهداری در دماهای خاص نیاز دارند بسیار مناسب می باشند.

حمل و نقل تانکری

کشتی ‌های تانکر بر برای حمل مایعات و گازهای مختلف طراحی شده‌ اند. این کشتی ‌ها برای حمل نفت خام، فرآورده ‌های نفتی و گازهای مایع به کار می ‌روند. تانکرها در برابر خطرات آلودگی محیط زیست و نشت مایعات باید استانداردهای خاصی را رعایت کنند. این نوع حمل و نقل به دلیل حساسیت ‌های موجود و نیاز به تجهیزات خاص در مقایسه با سایر روش‌ها پیچیدگی‌ های بیشتری دارند.

حمل و نقل با کشتی رو-رو

کشتی‌ های رو-رو (Roll-on/Roll-off) برای حمل وسایل نقلیه و ماشین‌آلات سنگین طراحی شده اند. یکی از ویژگی های خاص این نوع کشتی ‌ها این است که وسایل نقلیه می ‌توانند به سادگی به داخل کشتی وارد شده و از آن خارج شوند. این نوع حمل و نقل برای کالاهایی مانند خودروها، کامیون ‌ها و ماشین‌آلات سنگین مناسب می باشد.

حمل و نقل کالاهای سنگین

کالاهایی که دارای ابعاد بزرگ یا وزن بسیار زیاد هستند به راحتی در کشتی‌های استاندارد جای نمی‌ گیرند. برای حمل این نوع کالاها از کشتی‌ های مخصوص حمل بارهای سنگین استفاده می‌ شود. این کشتی ‌ها با تجهیزات خاص و فضای مناسبی طراحی شده‌ اند و امکان جابجایی تجهیزاتی مانند توربین‌ها، ژنراتورها و دیگر ماشین‌آلات صنعتی بزرگ را فراهم می ‌کنند. حمل این نوع کالاها نیاز به برنامه ‌ریزی دقیق و هماهنگی کامل برای انجام عملیات بارگیری و تخلیه بار دارد.

حمل و نقل کانتینری فله

کانتینرهای فله‌ای که با نام کانتینر رو باز (Open Top Container) و یا کانتینر بدون سقف شناخته می شوند برای حمل کالاهایی با ابعاد غیرمعمول کاربرد دارند. این نوع از کانتینرها برای کالاهایی نظیر ماشین آلات سنگین یا لوله ها که نمی‌ توانند در کانتینرهای استاندارد جای بگیرند مورد استفاده قرار می گیرند. مزیت اصلی این روش حمل و نقل این است که می‌توان کالاهای با ابعاد خاص و غول پیکر را بدون نیاز به بازسازی یا تغییر بسته‌بندی حمل و جابجا کرد.

مزایای روش های حمل و نقل دریایی

حمل و نقل دریایی مزایای زیادی دارد و همین مزیت ها باعث شده که این روش حمل به پرطرفدارترین روش حمل و نقل بین المللی تبدیل شود. یکی از مهم ‌ترین مزایای این روش هزینه مقرون به صرفه آن برای حمل و جابجایی کالاهای بزرگ و با تعداد بالاست. مزیت دیگر روش حمل دریایی عدم وجود محدودیت در بارهای ارسالی است. در واقع انواع کشتی های باری می‌ توانند حجم زیادی از کالا را یکباره و بدون محدودیت بارگیری کنند که این امر منجر به کاهش هزینه ‌های جانبی و بهینه‌ سازی فرآیند حمل و نقل می‌ گردد.

یکی دیگر از مزایای روش حمل و نقل دریایی امکان جابجایی انواع مختلف کالاست. در واقع از کالاهای فله خشک گرفته تا کالاهای فله مایع و کالاهای یخچالی همگی قابلیت حمل و جابجایی به هر نقطه از جهان را دارند. مزیت دیگر اینکه استفاده از کانتینرهای استاندارد در روش حمل کانتینری دریایی باعث می ‌شود که کالاها در طول حمل و نقل از آسیب و تخریب محافظت شوند و آسیبی به آنها وارد نگردد.

چالش ها و محدودیت های حمل و نقل دریایی

حمل و نقل دریایی دارای مزایای متعددی است اما چالش‌هایی را نیز به همراه دارد. یکی از اصلی ‌ترین این این چالش ها وابستگی به شرایط آب و هوایی است. طوفان‌ها، وجود امواج سنگین و دریای طوفانی و دیگر شرایط جوی نامناسب می‌ توانند منجر به تاخیر در زمان تحویل کالا و حتی آسیب به بارها شوند.

یکی دیگر از معایب حمل و نقل دریایی این است که نسبت به روش ارسال هوایی زمان تحویل کالای طولانی تری دارد و برای تحویل کالاهای فوری مناسب نیست.

 چالش دیگر روش حمل و نقل دریایی وجود محدودیت ‌های ظرفیت بارگیری در برخی از بنادر است. به طوریکه بعضی از بنادر قابلیت پذیرش کشتی‌ های بزرگ را ندارند و ممکن است منجر به انتخاب بندر دیگر برای تخلیه بار و استفاده از روش های حمل و نقل ترکیبی شود.

جمع بندی پایانی

حمل و نقل دریایی امروزه جزو ستون های اصلی تجارت دریایی محسوب می شود و بسیاری از تجار و بازرگانان از این روش برای جابجایی کالاهای وارداتی و صادراتی استفاده می کنند. به طور کلی روش های مختلفی برای حمل بارها از طریق راه های آبی وجود دارد که هر یک بسته به نوع کالا و شرایط حمل و نقل مناسب هستند.

 انتخاب صحیح روش حمل و نقل می ‌تواند منجر به کاهش هزینه ‌ها و افزایش بهره‌ وری در تجارت شود و در کنار آن لازم است چالش ها و محدودیت های این روش نیز مورد توجه قرار گیرد. امیدواریم که با مطالعه این مقاله بتوانید بهترین و مناسب ترین روش حمل و نقل دریایی را با توجه نوع بار و نیاز خود انتخاب نمایید و بهترین تجربه را از تجارت بین المللی داشته باشید.