وجود ۲ واکسن مورد تأیید سازمان بهداشت جهانی علیه هر ۴ سروتایپ ویروس دنگی در جهان

مصطفی صالحی‌وزیری، عضو هیأت علمی بخش آربوویروس‌ها و تب‌های خونریزی‌دهنده ویروسی آزمایشگاه مرجع کشوری انستیتو پاستور ایران، در گفت‌وگو با ایسنا، گفت: واکسن Dengvaxia نخستین واکسن مورد تأیید برای تب دانگ است که در ۳ دوز با فاصله زمانی ۶ ماه تجویز می‌شود. این واکسن برای افراد ۹ تا ۴۵ سال یا ۹ تا ۶۰ سال (بسته به کشور مصرف‌کننده) توصیه می‌شود.

وی، ادامه داد: این واکسن تنها برای افرادی با سابقه آلودگی به ویروس دانگ کاربرد دارد و بنابراین بررسی سابقه عفونت پیش از تجویز واکسن (pre-vaccination screening) ضروری است که این موضوع یکی از محدودیت‌های جدی این واکسن است و بنابراین به‌صورت گسترده استفاده نمی‌شود.

*واکسن Qdenga دومین واکسن مورد تأیید سازمان بهداشت جهانی برای تب دنگی

عضو هیأت علمی آزمایشگاه مرجع کشوری انستیتو پاستور ایران، واکسن Qdenga را دومین واکسن مورد تأیید برشمرد و افزود که به‌صورت ۲ دوز با فاصله زمانی ۳ ماه تجویز می‌شود. این واکسن برای گروه سنی ۶ تا ۱۶ سال ساکن در مناطق با شیوع بالای ویروس دانگ توصیه شده است. بر خلاف واکسن Dengvaxia، برای تجویز Qdenga نیازی به آلودگی قبلی با ویروس دنگی ندارد.

صالحی‌وزیری، با بیان این‌که مطالعات اولیه طراحی کاندید واکسن تب دانگ و ارزیابی آن از سال ۱۳۹۵ در انستیتو پاستور ایران آغاز شده است، در ادامه درباره راه تشخیص بالینی و آزمایشگاهی تب دنگی توضیح داد: با توجه به علائم بالینی غیراختصاصی و مشابه با سایر بیماری‌های آربوویروسی (ویروس‌های منتقل‌شونده از طریق بندپایان) تشخیص قطعی بیماری تنها با انجام تست‌های آزمایشگاهی امکان‌پذیر است.

وی، با بیان این‌که تست‌های آزمایشگاهی برای شناسایی عفونت ویروس دنگی به دو دسته تقسیم می‌شوند، ادامه داد: این تست‌ها شامل تست‌های مستقیم و غیر مستقیم است. تست‌های مستقیم ژنوم و آنتی‌ژن ویروس(معمولاً پروتئین NS۱) را مورد هدف قرار می‌دهند و بهترین زمان برای استفاده از آن‌ها هفته اول بیماری است که ویروس در خون حضور دارد.

عضو هیأت علمی آزمایشگاه مرجع کشوری انستیتو پاستور ایران، گفت: نتیجه مثبت شناسایی ژنوم و یا آنتی‌ژن ویروس تأییدکننده عفونت قطعی دانگ است. در مقابل تست‌های غیر مستقیم آنتی‌بادی‌های ضد ویروس را مورد هدف قرار می‌دهند و با توجه به تشابه آنتی‌ژنی بین فلاوی ویروس‌ها، شناسایی آنتی‌بادی ضد ویروس در یک نمونه  به‌طور قطع بیانگر عفونت ویروس دنگی نیست.

*ارائه خدمات تشخیصی آزمایشگاهی تب دنگی در شبکه آزمایشگاهی چندین استان

صالحی‌وزیری افزود: تأیید تشخیص بر اساس تست های آنتی‌بادی (سرولوژی) نیازمند ۲ نمونه در فاز حاد و نقاهت است و یا این‌که باید با استفاده از تست‌های تکمیلی از جمله خنثی‌سازی ویروس نتایج تأیید شود. هم‌اکنون شبکه آزمایشگاهی تب دانگ که با همکاری آزمایشگاه مرجع کشوری آربوویروس‌ها و تب‌های خونریزی‌دهنده ویروسی انستیتو پاستور ایران و وزارت بهداشت در چندین استان کشور راه‌اندازی شده است خدمات آزمایشگاهی را ارائه می‌دهند.

وی با بیان این‌که آزمایشگاه مرجع کشوری آربوویروس‌ها و تب‌های خونریزی‌دهنده ویروسی انستیتو پاستور ایران از سال ۲۰۰۰ فعالیت خود را آغاز کرده و در زمینه پژوهش و ارائه خدمات تشخیصی یکی از مراکز منحصر به‌فرد در خاورمیانه است، گفت: این آزمایشگاه علاوه‌بر ویروس دانگ بر روی آربوویروس‌های دیگر نظیر چیکونگونیا، تب خونریزی‌دهنده کریمه کنگو، تب نیل غربی، زیکا و ... فعالیت دارد. انستیتو پاستور ایران سال‌ها قبل تست‌های تشخیصی بیماری تب دانگ را راه‌اندازی کرده و مطالعات پایشی بیماری از جمله شناسایی موارد وارده (Imported cases) از کشورهای اندمیک، مطالعات سرواپیدمیولوژی بیماری و مدلسازی از قبیل پیش‌بینی گسترش ناقلان را پیش از ورود پشه ناقل به کشور انجام داده است.

*بهسازی محیط، تخلیه و تمیز کردن مرتب ظروف محتوی آب از راه‌های پیشگیری از تکثیر پشه آئدس

عضو هیأت علمی آزمایشگاه مرجع کشوری انستیتو پاستور ایران، درباره راه‌های پیشگیری از ابتلا به بیماری ادامه داد: هم‌اکنون بهترین و موثرترین راه پیشگیری، جلوگیری از تکثیر پشه‌های ناقل (آئدس اچیپتی و آئدس آلبوپکتوس) بهسازی محیط به منظور کاهش مکان های پرورش پشه آئدس است.  تخلیه و تمیز کردن مرتب ظروف محتوی آب جمله ظروف زیر گلدان و ظروف آب حیوانات و پرندگان، قرار دادن درب بر روی محفظه‌های حاوی آب، بهسازی محیط و جلوگیری از تجمع زباله‌ها و ضایعات جامد، نگهداری نکردن لاستیک‌های مستعمل در مجاورت منزل و محل کار از جمله اقدامات موثر در پیشگیری انتشاز پشه ناقل است.

صالحی‌وزیری، پوشیدن لباس‌های آستین بلند و شلوار بلند و جوراب، در زمان سفر به مناطق همه‌گیری بیماری، استفاده از کرم یا مواد دافع حشرات حاوی مواد موثر مورد تأیید سازمان بهداشت جهانی نظیر DEET، ICARDIN و IR۳۵۳۵ بر نواحی از پوست که با لباس پوشیده نمی‌شوند، استفاده از پشه‌بند در صورت استراحت در فضای باز در روز، نصب توری روی درب و پنجره‌های منزل و محل کار را از اقدامات موثر در کاهش گزش پشه برشمرد.