فرجی‌راد: پیام آمریکا عدم تمایل به مذاکره با ایران نبود

سیاست خارجی و بهبود روابط با جهان از موارد مورد توجه از سوی مسعود پزشکیان و تیم همراه او در دوران مبارزات انتخاباتی بود. برخلاف گروه مقابل؛ رئیس‌جمهور منتخب با تاکید بر لزوم برداشته شدن تحریم‌ها توانست نظر کسانی را که چشم به روابط خارجی ایران و بهبود شرایط داخلی از مسیر کاهش تنش‌ها داشتند؛ به خود جلب کند. دولت چهاردهم با انبوهی از پرونده‌های گوناگون در سیاست‌خارجی روبه‌رو خواهد بود. مساله تحریم‌ها، تنظیم روابط با آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای و اروپا، ارتباط با همسایگانی چون عربستان و ... مهم‌ترین مواردی هستند که وزارت خارجه باید به آنها بپردازد.

در خبرآنلاین با عبدالرضا فرجی‌راد کارشناس مسائل بین‌الملل و دیپلمات سابق درمورد اولیت‌های سیاست‌خارجی دولت آینده به گفتگو نشسته‌ایم:

دولت چهاردهم ماه آینده کار خود را آغاز می‌کند. از ابتدای مناظره‌ها و نشست‌های انتخاباتی مسعود پزشکیان تمرکز خود را بر روی مساله تحریم‌ها و حل مسائل سیاست‌خارجی تا اندازه‌ نسبتا زیادی متمرکز کرده‌ بود. برخی از اطرافیان او هم خود از دست‌اندرکاران توافق‌نامه‌ای چون برجام بودند. در چنین شرایطی به نظر شما اولویت دولت پزشکیان در روابط خارجی پس از تنفیذ چه خواهد بود؟

اینطور که ایشان اعلام کرده در حوزه سیاست خارجی بیشتر مدنظر آقای پزشکیان رفع تحریم‌هاست و در درجه اول دنبال برداشتن آنهاست. برای اینکه تحریم‌ها برداشته شود باید گفتگوها را با سرعت بیشتر با آمریکا ادامه دهد و از طرفی هم با اروپا باید وارد گفتگو شود. چون اروپا هم با آمریکا هماهنگ است. نمی‌شود توافقی را امریکا انجام بدهد اما اروپایی‌ها نباشند. برای اینکه اقتصاد کشور قبل از اینکه تحریم ها برداشته شود سروسامان بگیرد باید این موضوع در اولویت قرار بگیرد. دوم این که برای اینکه اقتصاد کشور قبل از برداشته شدن تحریم‌ها شکل بگیرد، اعتمادسازی باید با کشورهای همسایه انجام گرفته و با چین و روسیه هم تعاملات و گفتگوهای دیپلماتیک صورت بگیرد تا بتوانند یک راهگشایی کنند برای اینکه یک‌سری کالا از ایران صادر و وارد شود تا بتوانند تبادل کالا داشته باشند به‌جای اینکه فعلا ارز بخواهند. اولویت اول این است که باید تحریم‌ها برداشته شود.

در روزهای اخیر جان کربی در گفتگو با خبرنگاران گفت امریکا قرار نیست گفتگوهای برجامی با ایران داشته باشد و همزمان ایران اعلام می‌کند گفتگوها روند خود را ادامه می‌دهند. آیا بازگشت ایران بر سر میز مذاکره با امریکایی‌ها کار ساده‌ای برای دولت بعدی خواهد بود یا اوضاع به سادگی پیش نمی‌رود؟

جان کربی در مصاحبه‌ها موضع تندتری در مقایسه با دیگر مقامات امریکایی دارد. هر مصاحبه‌ای که اینها الان انجام می‌دهند را باید بیشتر داخلی دید تا خارجی چون انتخابات در پیش است. این افراد به این نتیجه رسیده‌اند که تا انتخابات امریکا مساله برجام به نتیجه نخواهد رسید. وقتی می‌گویند در رابطه با برجام گفتگو نمی‌کنیم به معنای آن نیست که در رابطه با ایران گفتگو نمی‌کنند یا نمی‌توان راه‌حل دیگری برای رفع تحریم‌ها دست پیدا کرد. ممکن است آنها الان احساس کنند که ایران به غنی‌سازی ۶۰ درصد رسیده و نوبت برجام هم تمام می‌شود و ایران به غنی‌سازی ۳٫۶۷ برنمی‌گردد. لذا باید یک راهکار دیگر، چارچوب دیگری برای گفتگو پیدا کنند یا شاید هم همین گفتگوهایی که ادامه دارد را در یک‌ چارچوب جدیدتر پیگیری کنند. به‌همین خاطر به‌نظر من اگر صحبتی می‌کنند معنی‌اش این نیست که نمی خواهند گفتگو کنند.

ایران با اروپا هم درگیری‌هایی دارد که شدت بیشتری در این اواخر گرفته. آیا دولت چهاردهم می‌تواند به سراغ به روابط با اروپا برود و آن ها را تنظیم کند یا نیاز به بازگرداندن دو طرفه اعتمادهای از دست رفته وجود دارد؟

مسائل ایران و اروپا بیشتر در رابطه با مسائل آژانس و پادمان است. در واقع پادمان و همان دو سایتی که اروپایی‌ها دنبال آن هستند. آنها نسبت به افزایش میزان غنی‌سازی اورانیوم حساسیت نشان داده و ماه گذشته بیانیه‌ای را علیه تهران صادر کردند. اگر ایران بتواند مسائل خود را با آژانس حل کند، اروپایی‌ها با ایران راه می‌آیند. اروپا خودش مشکلات جدی دارد. مشکلات تورم و راست‌گرایی و مشکل جنگ اوکراین را دارد و نمی‌خواهد در منطقه خاورمیانه یک بحران دیگری ایجاد شود. من تصور می‌کنم که پیدا کردن راه‌حل برای گفتگو با آژانس و به توافق رسیدن با آن با ارتباط با اروپا مرتبط است.

شما بحث کشورهای همسایه را مطرح کردید. توافق ایران و عربستان مدت‌هاست که شکل گرفته اما روابط فراتر از بازگشایی سفارت‌خانه‌های دو کشور نرفته است. آیا به‌نظر شما دولت چهاردهم مساله عربستان را در اولویت‌های خود قرار می‌دهد و اینکه برای برقراری روابط موثر بین تهران و ریاض چه روندی باید از سوی دولت آینده طی شود؟

یک سال است که سفارت باز شده و سفرا اعزام شده‌اند. اما آن انتظاری که ابتدا داشتیم که روابط و کار اقتصادی دو کشور جلو برود؛ انجام نشد. من فکر می‌کنم نشستی بین ایرانی‌ها و چینی‌ها و سعودی‌ها باید برگزار شود تا موانع کار در نظر گرفته شود. اما آنچه مهم‌ است اینکه عربستانی‌ها با پیامی که برای تبریک از سوی پادشاه و ولیعهد فرستادند نشان دادند که مایل به همکاری هستند. آنها دولت قبل را دولتی می‌دانستند که متعلق به جناحی است که خیلی سفت و سخت است در مسائل منطقه. من فکر می‌کنم آقای پزشکیان بتواند یک اعتمادسازی بیشتری برای وضعیت فعلی به‌وجود بیاورد و این اعتمادسازی در دیدار رهبران دو کشور فکر می‌کنم اتفاق خواهد افتاد. اگر ما بتوانیم با اروپا کار کنیم و اگر سعودی‌ها ببینند که روابط ایران با کشورهای منطقه در حال توسعه است، طبعا سعودی‌ها هم سکون نخواهند داشت و به حرکت در خواهند آمد.