افزایش صادرات نفت بدون توافق با آمریکا شدنی است؟

به گزارش مردم سالاری آنلاین، هفته گذشته اوپک گزارشی منتشر کرد که نشان می‌داد ایران روزانه سه میلیون بشکه نفت تولید می‌کند که حدود 1.4 میلیون بشکه از آن در روز صادر می‌شود. اخیراً نیز برخی رسانه‌های دولت مدعی شدند که صادرات نفت کشور در ماه‌های اخیر به محدوده پیش از تحریم‌ها رسیده است. همچنین علی مرندی، مشاور ارشد تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای در گفتگو با تجارت‌نیوز تأکید کرد که همان آمار تولیدی که اوپک ارائه داده به صادرات تعلق می‌گیرد.

روز چهارشنبه نیز «تانکر ترکرز» آماری از صادرات نفت ایران در ۲۰ روز ابتدایی ماه جاری میلادی منتشر کرد که نشان از صادرات روزانه 2.2 میلیون بشکه نفت توسط ایران داشت. با توجه به اینکه اکنون قیمت نفت اوپک به محدوده 95 دلار رسیده است، یعنی ایران باید روزانه 209 میلیون دلار، ماهانه 6.2 میلیارد دلار و سالانه 72.2 میلیارد دلار درآمد نفتی به دست آورد.

حتی اگر دولت سیزدهم نیمی از این درآمد را کسب کند، انتظار می‌رود که در سفره مردم گشایش ایجاد و نرخ ارز حداقل تثبیت شود. اما اکنون نه‌تنها نرخ ارز به شکل دستوری زیر 50 هزار تومان نگه داشته شده، بلکه سفره مردم نیز هر روز در حال کوچک‌تر شدن است.

البته کارشناسان و رسانه‌ها نزدیک به دولت به ارقام محاسبه‌شده در سطور بالا هم رضایت نمی‌دهند و ادعاهای بسیار بزرگ‌تری را مطرح می‌کنند.

ایسنا روز 13 شهریور 1402 مصاحبه‌ای با مهدی هاشم‌زاده به‌عنوان کارشناس حوزه انرژی انجام داد و مدعی شد که درآمد صادرات نفت در مرداد امسال معادل کل درآمد نفتی سال ۹۹ بوده است

بررسی‌ها نشان می‌دهد درآمد نفتی ایران در سال 1399 معادل با 18/3 میلیارد دلار بوده است. حال آیا چنین ادعایی صحت دارد؟ آیا در شرایط تحریم، دولت رئیسی در یک ماه فقط از محل صادرات نفت، درآمد 18.3 میلیارد دلاری کسب کرده است؟ روالی که اگر در کل سال جریان داشته باشد، بدان معناست که ایران سالانه فقط از محل فروش نفت باید 220 میلیارد دلار درآمد کسب کند.

رکوردشکنی صادرات نفت بدون برجام شدنی است؟

به نظر می‌رسد اکنون بیش از آنکه توسعه اقتصادی و ایجاد گشایش در معیشت مردم دغدغه دولتمردان باشد، تخریب دولت گذشته در اولویت قرار دارد. جدا از پروپاگاندای رسانه‌ای ایجادشده و مقصر دانستن دولت حسن روحانی در تمام عقب‌ماندگی‌ها، دولت سیزدهم در انتشار تمام اعداد و ارقام رسمی سعی دارد خود را برتر از دولت قبل نشان دهد؛ حتی اگر مجبور به دستکاری واقعیت یا ارائه دروغ شود.

ازجمله این مسائل مربوط به آمار فروش نفت است. گرچه اعداد و ارقام دقیقی در این باره منتشر نشده و صادرات نفت ایران به موضوعی محرمانه تبدیل شده، اما در کلی‌گویی‌های رسانه‌های نزدیک به دولت همواره بر عبور از درآمد نفتی این دولت نسبت به دول حسن روحانی تأکید می‌شود.

بیژن نامدار زنگنه که در هشت سال ریاست جمهوری حسن روحانی، در رأس وزارت نفت فعالیت داشت، درباره اعداد و ارقام ارائه‌شده توسط دولت سیزدهم و اینکه درآمد نفتی در حال حاضر در سقف خود قرار دارد، به تجارت‌نیوز گفت: گویا دروغ برای مسئولان دولت سیزدهم مالیات ندارد. این دروغ‌ها هر چقدر هم بزرگ باشند، باز هم مالیات ندارند. اکنون در مورد آمار مربوط به فروش و صادرات نفت ایران هم فقط دروغ می‌شنویم.
او در پاسخ به این پرسش که در شرایط بدون برجام می‌توان نفت فروخت؟ توضیح داد: بدون احیای برجام هم می‌توان صادارت نفت را بالا برد، اما بدون توافق با آمریکا این امر شدنی نیست.

با توجه به توضیحات زنگنه، اکنون از دولت انتظار می‌رود در کنار طرح ادعاهای بزرگ، به این پرسش هم پاسخ دهد که آیا توافق پنهانی با آمریکا صورت گرفته است؟ در صورتی که خبری از این توافق نیست، دولت چگونه توانسته تحریم‌های آمریکا را پشت سر بگذارد؟

تناقض در آمار صادرات نفت

نگاهی به مشتریان نفتی ایران نشان می‌دهد که خبری از تنوع بازارها هم نیست و البته آمار صادرات نفت هم همخوانی چندانی با درآمدها ندارد.

شاید واقع‌بینانه‌ترین آمار مربوط به کپلر باشد. شرکت کپلر، دیگر شرکت متخصص پایش بازار نفت، میزان صادرات ایران در ماه اوت را یک میلیون و ۴۲۹ هزار بشکه در روز تخمین زده و علاوه بر این، در این ماه حدود ۱۵ میلیون بشکه از نفتی که در نفتکش‌هایش در دریا به چین منتقل شده‌اند.

طبق برآورد کپلر، از ابتدای سال ۱۴۰۲، ایران به طور متوسط روزانه بیش از یک میلیون و 300 هزار بشکه در روز نفت خام و میعانات صادر کرده است.

این در حالی است اواخر مردادماه، رئیس سازمان برنامه و بودجه ایران در مجلس گفت که در چهار ماه اول امسال، تنها ۴۲ درصد درآمدهای نفتی پیش‌بینی‌شده در بودجه امسال محقق شد.

به گفته داود منظور، در این مدت دولت باید ۲۴۸ هزار میلیارد تومان از صادرات نفت درآمد کسب می‌کرد، ولی تنها ۱۰۵ هزار میلیارد تومان از این محل به خزانه واریز شد.

وی در ادامه به نمایندگان اعلام کرد: صادرات ۱.۴ میلیون بشکه در روز دارد انجام می‌شود. ولی درآمد آن با توجه به شرایط تحریم با تأخیر در اختیارمان قرار می‌گیرد..

با این تفاسیر می‌توان نتیجه گرفت که اعدادو ارقامی که مسئولان دولت رئیسی سعی در تفهیم آن به افکار عمومی دارند چندان هم واقعی نیستند و نفت ایران عملا با تخفیف‌های بسیار بالا فروخته ‌می‌شود. بازگرداندن پول همین نفت تخفیف‌دار هم در شرایط تحریمی با تهاتر و روش‌های منسوخ شده صورت می‌گیرد.