دولت‌ها در کشورهای پیشرفته دخالتی در نهادهای آماری ندارند

داوود سوری در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا درباره اینکه علیرغم ادعای دولت مبنی بر بهبود شاخص‌های اقتصادی چرا مردم این تغییرات و بهبود در فضای اقتصادی را حس نمی‌کنند، اظهار داشت:  قاعدتا باید بهبود شاخص‌های اقتصادی در زندگی مردم هم دیده شود اما ساختار اقتصادی کشورمان به گونه‌ای است که ممکن است بتوان گفت در این شرایط فعلی آثار بهبود اقتصادی قابل درک و حس نیست.

وی ادامه داد: برای مثال وقتی از نرخ رشد اقتصادی صحبت می‌کنیم، می‌بینیم که فروش نفت عامل رشد اقتصادی بوده‌ و اثر افزایش فروش نفت هم به طور مستقیم وارد زندگی مردم نمی‌شود و احتمالا ناشی از افزایش اشتغال و کسب ثروت از سوی مردم نبوده‌ است.

این کارشناس اقتصادی گفت: معتقدم چه مسئولان و چه مطبوعات نباید به این شاخص‌ها توجه داشته باشند، نکته مهم این است که وقتی از افزایش رشد اقتصادی صحبت می‌شود‌، باید پرسیده شود که چه برنامه‌ها و اقداماتی به اجرا رسیده و چه سیاستی اعمال شده و چه تغییراتی نسبت به قبل رخ داده که نتیجه آنها افزایش رشد اقتصادی بوده‌است. باید این سوال پرسیده شود که آیا سرمایه‌گذاری دولت افزایش پیدا کرده یا اینکه ورود سرمایه‌گذاری داشتیم و آیا آمار اشتغال بالا رفته ؟ تولید کارخانه‌ها افزایش یافته ؟

سوری با بیان اینکه رشد اقتصادی نمی‌تواند بادآورده باشد و دولت باید اعلام کند که رشد اقتصادی نتیجه چه اقداماتی بوده، تاکید کرد: این آمار‌ها نشان می‌دهند که واقعا رشد اقتصادی داشته‌ایم یا نه وگرنه صرف اینکه اعدادی اعلام شود که کسی هم نمی‌داند این اعداد چگونه محاسبه شده‌ است، نشان دهنده افزایش نرخ رشد اقتصادی نیست. چه بسا وقتی به آمارهای بانک مرکزی مراجعه کنیم با مواردی مواجه می‌شویم که آماری که منتشر شده پس از مدتی اصلاح شده‌ و تجدید آماری صورت می‌گیرد. آماری که در ابتدا اعلام می‌شود معمولا عدد بزرگ‌تری است و مردم آن را می‌شنوند.

وی با بیان اینکه آیا اصلاح آماری روند رایجی است، اظهار داشت: هر چند در تمام دنیا اصلاح آماری رایج است اما تغییر مقدار آن بسیار اهمیت دارد و موضوع مهم این است که آمار ابتدایی در نظر گرفته می‌شود و کمتر از آمار اصلاح شده استفاده می‌شود.

این کارشناس اقتصادی ادامه داد: به عنوان شهروند و کسی که وضعیت اقتصادی و سیاسی را می‌بینیم و پیگیری می‌کنیم، شاهد تغییرات محسوسی در فضای اقتصاد کشور نیستیم. از سوی دیگر پیام‌های خوبی هم دریافت نمی‌کنیم یعنی وقتی شاهد افزایش نرخ ارز و سایر قیمت در بازارهای مختلف، افزایش نرخ بیکاری هستیم و روند صعودی مهاجرت را می‌بینیم، این وضعیت و این پیام‌ها با اعداد و ارقامی که دولت درباره بهبود شاخص‌ها اعلام می‌کند، سازگار نیست.‌

سوری افزود: اگر در بحث تجارت خارجی تغییراتی مشاهده می‌شد امکان پذیرش افزایش نرخ رشد اقتصادی وجود داشت یا اگر بنگاه‌های تولیدی افزایش پیدا کرده بودند می‌شد این ادعا را داشت و  گفت که این شرایط در بهبود رشد اقتصادی موثر بوده است.

وی در پاسخ به این سوال که هر چند ابهاماتی در نرخ تورمی اعلام شده از سوی دولت وجود دارد اما در سوالات از مسولان مدعی هستند که این آمارها با استانداردهای بین‌المللی استخراج می‌شوند و نرخ رسمی نمی‌تواند زیر سوال برود، آیا این تحلیل و پاسخ را درست می‌دانید، گفت: راهکار این است که نهادهای آماری طرح‌های آماری و اطلاعات خرد را در اختیار محققان قرار دهند که چنین چیزی وجود ندارد و اطلاعات به صورت تجمیع شده ارایه می‌شود و هیچ راستی آزمایی بر روی آنها انجام نشده‌ است.

این کارشناس اقتصادی تاکید کرد: وقتی درباره ابهامات آماری از مسئولان سوال پرسیده می‌شود، پاسخ می‌دهند که از روش‌های بین‌المللی و فرمول‌های استاندارد استفاده می‌شود و درست هم هستند اما در نهایت باید گفته شود که اعداد ریز و خرد چگونه جمع آوری شده‌اند و اساسا چه هستند؟ این داده‌ها باید در اختیار کارشناسان و محققان قرار داده شود تا مورد بررسی قرار بگیرند. در این صورت است که می‌توان از اعداد و آمار ارایه و اعلام شده حمایت کرد اما در حال حاضر اعداد و آمار مبهم هستند.

سوری در پاسخ به این سوال که آیا می‌توان انتظار داشت که نهادهای آماری نهادهای مستقل از دولت باشند و در سایر کشورها آیا دولت‌ها در نهادهای آماری دخالت دارند، اظهار داشت: استقلال یک واژه بسیار پیچیده و سختی است، معقتدم در کشورمان با این نظام قانونی و ساختار حکومتی بحث استقلال یک بحث بدون پایه‌ای است و هیچ نهادی نمی‌تواند در این چارچوب مستقل باشد.  اما معمول این است که نهادهای آماری حتی اگر زیر نظر دولت‌ هستند باید از یک استقلالی برای اعلام آمار و یک وجدان کاری برخوردار باشند تا محصولاتی که ارایه می‌کنند براساس واقعیت و درست باشد و معمولا دولت‌های کشورهای پیشرفته دخالتی در نهادهای آماری ندارند.