هشدار تهران به بروکسل

 ایران درباره حفظ تحریم‌هایی که طبق توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ باید منقضی شوند، به اروپا هشدار داده است. این هشدار در پی گزارش‌هایی مطرح شد که نشان می‌دهد دولت‌های اروپایی با ادعای عرضه پهپاد به روسیه و احتمال ارسال موشک در آینده، قصد دارند از لغو تحریم‌های وعده داده شده در ماه اکتبر خودداری کنند.

به گفته پایگاه امواج مدیا، رسانه‌های محافظه کار در ایران هشدار داده‌اند که در صورت حفظ تحریم‌ها، احتمالاً برنامه هسته‌ای ایران تشدید خواهد شد. از سوی دیگر، جمهوری اسلامی ممکن است با کنار گذاشتن محدودیت‌هایی که خودش در برد موشک‌های خود اعمال می‌کند پاسخ دهد.

ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه در ۳ ژوئیه به قدرت‌های اروپایی هشدار داد که ایران به هرگونه نقض توافق هسته‌ای پاسخ خواهد داد.

کنعانی گفت اگر اروپا از لغو تحریم‌هایی که طبق برجام منقضی می‌شوند، خودداری کند، ایران پاسخی «متوازن و متناسب» ارائه خواهد کرد.

توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد تصریح می‌کند که سازمان ملل باید در اکتبر ۲۰۲۳ محدودیت‌های تحقیق، توسعه و تولید موشک‌های بالستیک ایران را که قابلیت حمل سلاح‌های هسته‌ای را دارند، لغو کند.

سازمان ملل همچنین باید ممنوعیت واردات و صادرات فناوری موشکی ایران را لغو کند. این ممنوعیت صادرات، موشک‌ها و پهپادهای با برد ۳۰۰ کیلومتر یا بیشتر را پوشش می‌دهد. اروپا علاوه بر تبعیت از این اقدامات سازمان ملل متحد، همچنین باید در اکتبر ۲۰۲۳ تمام تحریم‌های هسته‌ای باقی مانده را خاتمه دهد.

هشدار کنعانی در پی گزارش‌هایی مطرح شد مبنی بر اینکه کشورهای عضو اتحادیه اروپا و انگلیس قصد دارند با حفظ تحریم‌های موشکی ایران برجام را نقض کنند.

یک دیپلمات ناشناس در ۲۹ ژوئن به رویترز گفت که برنامه‌های اروپا برای حفظ تحریم‌ها «به وضوح» به ایران اعلام شده است. دیپلمات‌های اروپایی از عرضه [ادعایی] پهپادهای ایران به روسیه و احتمال ارائه موشک‌های بالستیک تهران به مسکو از جمله دلایل اصلی امتناع از لغو تحریم‌ها نام بردند.

نورنیوز، رسانه نزدیک به شورای عالی امنیت ملی، در ۸ ژوئیه نسبت به عواقب ادامه تحریم های اروپا هشدار داد. این رسانه گفته  که ایران در چنین سناریویی به اقدامات هسته‌ای «جبرانی» خود ادامه خواهد داد. قابل ذکر است که ایران در سال ۲۰۱۹ پس از خروج یکجانبه آمریکا از برجام در سال قبل، مجدداً توسعه برنامه هسته‌ای خود را آغاز کرد.

روزنامه محافظه کار فرهیختگان در ۸ ژوئیه گفت که حفظ تحریم‌های موشکی برای اتحادیه اروپا یک «قمار» است. این روزنامه نوشت که این اقدام «گزینه‌های متنوع» را برای «ایران هسته‌ای» فراهم می‌کند تا بتواند به آن پاسخ دهد. فرهیختگان هشدار داد: «اگر ایران نتواند از مزایای اندک برجام بهره مند شود، باز هم پایبندی خود را کاهش خواهد داد.»

ایران و شش قدرت جهانی در سال ۲۰۱۵ توافقنامه هسته‌ای مهمی را امضا کردند که مجموعه‌ای از اقداماتی را که باید در طول سال‌ها انجام شود، تشریح می‌کرد.

با اشاره به تأثیر برجام بر بخش دفاعی ایران، تحریم تسلیحاتی سازمان ملل که به مدت ۱۳ سال علیه ایران وجود داشته است، در اکتبر ۲۰۲۰ به پایان رسید. اقدامات سازمان ملل و اروپا که زمان سررسید آن اکتبر ۲۰۲۳ بود، قدم دیگری در جهت عادی‌سازی بخش دفاعی ایران بود.

برجام زمانی آغاز به فروپاشیدن کرد که دونالد ترامپ، رئیس جمهور وقت آمریکا (۲۰۱۷-۲۰۲۱) به طور یکجانبه در سال ۲۰۱۸ از آن خارج شد و تحریم ها را دوباره علیه ایران اعمال کرد. جمهوری اسلامی یک سال پس از خروج آمریکا از برجام منتظر ماند و سپس تعهدات خود در توافق را کاهش داد.

ایران در تلاشی آشکار برای وادار کردن قدرت‌های غربی به احیای پیمان هسته‌ای، چندین گام «جبرانی» برداشته است. اقدامات ایران شامل افزایش غنی سازی اورانیوم از ۳.۶۷ درصد به ۶۰ درصد و کاهش نظارت بین المللی بر سایت‌های هسته‌ای است.

مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا برای احیای برجام در سپتامبر ۲۰۲۲ پس از شروع اعتراضات در ایران متوقف شد. پس از یک وقفه طولانی، گزارش‌ها در ماه گذشته نشان داد که تلاش‌ها در پشت صحنه برای از سرگیری مذاکرات هسته‌ای ادامه دارد.

تهران و واشنگتن گمانه زنی‌ها در مورد نزدیک شدن به یک توافق موقت را رد کرده‌اند. درعوض، نشانه‌هایی وجود دارد مبنی بر اینکه ممکن است یک تفاهم غیررسمی که برای دور زدن نظارت کنگره آمریکا طراحی شده، روی میز باشد.

به موازات آن، ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همکاری خود را برای رفع نگرانی‌ها در مورد آثار اورانیوم یافت شده [ادعایی] در سه سایت قدیمی اما اعلام‌نشده حفظ کرده‌اند. گمان می‌رود پایان دادن به تحقیقات آژانس بین المللی انرژی اتمی یکی از موانع کلیدی پیشین برای احیای برجام بوده است.

آمریکا و اتحادیه اروپا چندین دور تحریم‌ها را به بهانه جنگ اوکراین علیه ایران اعمال کرده‌اند. تهران تاکید دارد که هواپیماهای بدون سرنشین‌ش برای تلاش جنگی روسیه ارسال نشده‌اند.

همکاری رو به رشد ایران و روسیه انتقاد شدید غرب را برانگیخته است. دیپلمات های اتحادیه اروپا مکرراً و علناً از تهران می‌خواهند که به روابط نظامی [به زعم آن‌ها] «غیرقابل قبول» خود با مسکو پایان دهد.

در مواجهه با خروج ایالات متحده از برجام و متعاقب آن اعمال تحریم‌های بیشتر غرب تحت برچسب‌های دیگر، تندروها در تهران خود را در رابطه با عقیده‌شان محق می‌دانند که واشنگتن هرگز قصد نداشته با حسن نیت وارد عمل شود. تصمیم اروپا برای نادیده گرفتن کاهش تحریم‌های وعده داده شده در پاییز امسال احتمالاً این موضع‌گیری را تقویت خواهد کرد.

در حالی که افزایش بیشتر سطح غنی‌سازی اورانیوم ممکن است گامی بیش از حد بزرگ باشد، ایران ممکن است به تصمیم اروپا برای حفظ تحریم‌ها، با افزایش سرعت تولید اورانیوم با غنای بالا واکنش نشان دهد.

بر اساس برجام، مجلس ایران قرار بود پروتکل الحاقی را در اواخر سال جاری تصویب کند. با این حال، ایران نظارت بر تاسیسات خود را در واکنش به خروج ایالات متحده از توافق سال ۲۰۱۵ متوقف کرده است. رویارویی بر سر این موضوع می‌تواند در اواخر سال جاری شدید‌تر شود، اگرچه همکاری با آژانس بین المللی انرژی اتمی را پیچیده‌تر خواهد کرد.

در نهایت، امتناع اروپا از لغو تحریم‌های موشکی می‌تواند باعث شود ایران از محدود کردن برد موشکی خود، یعنی ۲۰۰۰ کیلومتر دست بردارد. چنین اقدامی می‌تواند پایتخت‌های بزرگ اروپایی را در یک بازه زمانی نسبتاً کوتاه در دسترس زرادخانه موشکی تهران قرار دهد.