درخواست مهم سازمان ملل از آمریکا درباره برجام و ایران

«رزماری دی‌کارلو»، معاون سیاسی دبیر کل سازمان ملل متحد در نشست شورای امنیت برای بررسی اجرای قطعنامه 2231 ضمن توصیف  برجام به عنوان بهترین گزینه برای اطمینان از «ماهیت صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران» از آمریکا خواست تحریم‌ها  علیه ایران را رفع کند. 

دی‌کارلو در این نشست گفت: «جمع‌بندی برجام و تأیید آن توسط این شورا در هشت سال پیش حاصل مذاکرات فشرده برای رسیدن به اهداف مشترکی در زمینه عدم اشاعه هسته‌ای و امنیت منطقه‌ای و ایجاد مزایای ملموس اقتصادی برای مردم ایران بود.»

او در ادامه اظهاراتش گفت: «دسامبر 2022 که آخرین باری بود که من به این شورا گزارش دادم همه طرف‌های این برنامه (برجام) و ایالات متحده تأیید کردند که بازگشت به اجرای کامل و موثر این برنامه تنها گزینه موجود برای حل و فصل مسائل پیرامون برنامه هسته‌ای ایران است. با گذشت 6 ماه، مذاکرات برای احیای این توافق به بن‌بست خورده‌اند.»

آخرین دور مذاکرات رفع تحریم‌های وین مردادماه سال گذشته در وین برگزار شد اما بعد از آن دچار وقفه شد. به گفته کارشناسان، برخی عوامل مانند فشارهای رژیم صهیونیستی، اختلافات با کنگره و مشکلات داخلی در آمریکا دلیل بی‌میلی دولت بایدن برای بازگشت به برجام، از زمان در دست گرفتن قدرت در کاخ سفید بوده است. 

کشورهای غربی از طریق به راه انداختن جنگ رسانه‌ای-تبلیغاتی طی ماه‌های گذشته در تلاش بوده‌اند مقاومت ایران برای پافشاری در خصوص منافع این کشور را بشکنند. 

جمهوری اسلامی ایران راستی‌آزمایی رفع تحریم‌ها، اخذ تضمین در خصوص ماندگاری برجام و رفع ادعاهای پادمانی آژانس اتمی را اصلی‌ترین مطالبه خود در مذاکرات رفع تحریم‌ها قرار داده و تأکید کرده که تنها بازگشت به قرارداد دوجانبه‌ای که در ازای برخی محدودیت‌ها نفع ملموس اقتصادی برای ملت ایران به همراه داشته باشد را منطقی می‌داند و آن را می‌پذیرد.

معاون سیاسی دبیر کل سازمان ملل در ادامه اظهاراتش خاطرنشان کرد: «دیپلماسی تنها مسیر برای رسیدگی موثر به مسائل برنامه هسته‌ای ایران است. ضروری است که همه طرف‌ها در اسرع وقت گفت‌وگوها را از سر بگیرند و بر سر مسائل باقی‌مانده به توافق برسند.»

وی اضافه کرد: «در همین راستا، من درخواست دبیر کل سازمان ملل از ایالات متحده مبنی بر رفع تحریم‌ها یا صدور معافیت از آنها، به نحو مشخص‌شده در برجام را تکرار می‌کنم و خواستار تمدید معافیت‌های مربوط به تجارت نفت با جمهوری اسلامی ایران هستم.»

  دولت آمریکا اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۹۷ به صورت یکجانبه از توافق هسته‌ای برجام خارج شد و ضمن اعمال تحریم‌های متوقف شده ذیل این توافق، تحریم‌های دیگری علیه ایران وضع کرد.

جمهوری اسلامی ایران تا یک سال بعد از خروج آمریکا از برجام به تمامی تعهداتش عمل کرد، اما بعد از آن اعلام کرد به موجب مفاد مندرج در برجام تعهداتش ذیل این توافق را کاهش خواهد داد.

ایران بعد از برداشتن ۵ گام برای کاهش تعهدات، سرانجام ۱۵ دی‌ماه ۱۳۹۸ اعلام کرد دیگر با هیچ محدودیتی در حوزه عملیاتی (شامل ظرفیت غنی سازی، درصد غنی سازی، میزان مواد غنی شده، و تحقیق و توسعه) مواجه نیست.

رزماری دی‌کارلو در بخش دیگری از اظهاراتش از ایران خواست گام‌هایی را که -به زعم او- با تعهدات هسته‌ای تهران ذیل برجام سازگار نیستند را به عقب برگرداند. 

او گفت: «من درخواست او (دبیر کل سازمان ملل) از ایران را نیز مبنی بر اینکه باید اقدامات ناسازگار با تعهدات هسته‌ای خود در این توافق را به عقب برگرداند تکرار می‌کنم.»

این مقام سازمان ملل متحد در بخش دیگری از اظهاراتش از توافق ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در چند ماه گذشته استقبال کرد. 

وی تصریح کرد: «من از بیانیه مشترک ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مبنی بر "تسریع در زمینه حل و فصل مسائل باقی‌مانده پادمانی" و "دادن اجازه به آژانس برای اجرای اقدامات راستی‌آزمایی و نظارتی بیشتر" استقبال می‌کنم.»

ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اسفندماه گذشته اعلام کردند به توافقی برای ادامه همکاری‌های مشترک دست پیدا کرده‌اند. در آن بیانیه آمده بود ایران و آژانس به توافق رسیده‌اند «تعاملات بین آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و ایران با روحیه همکاری و با رعایت کامل صلاحیت‌های آژانس و حقوق و تعهدات جمهوری اسلامی ایران بر اساس موافقتنامه‌های جامع پادمانی صورت خواهد پذیرفت.»

این بیانیه همچنین تأکید می‌کند «در خصوص مسائل پادمانی باقیمانده مربوط به سه مکان، ایران آمادگی خود را برای ادامه همکاری و ارائه اطلاعات و دسترسی بیشتر به منظور رسیدگی به مسائل پادمانی باقیمانده اعلام کرد.»

مطابق آن توافق همچنین مقرر شد ایران به صورت داوطلبانه به آژانس اجازه دهد تا چنانچه مقتضی باشد فعالیت‌های راستی آزمایی و نظارت بیشتر را اجرا کند.

رزماری دی‌کارلو یادآوری کرد که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گزارش ماه مه خود تأیید کرده بود که ایران منطبق با این توافقات اجازه نصب برخی از دوربین‌های نظارتی را در کارگاه‌های ساخت سانتریفیوژ داده است. مقام سازمان ملل همچنین به نقل از گزارش دبیر کل آژانس گفت که در آن گزارش تصریح شده که آژانس دیگر در خصوص وجود اورانیوم دارای غنای بالا در یک سایت ایران سوالی ندارد. 

رزماری دی‌کارلو در بخش‌های دیگر سخنانش از آزمایش‌های موشکی ایران انتقاد کرد. او گفت: «در خصوص بندهای مربوط به محدودیت‌های موشکی [در قطعنامه 2231]، فرانسه، آلمان، اسرائیل، فدراسیون روسیه و انگلیس اطلاعاتی به دبیر کل و شورا در خصوص پرواز آزمایشی یک پرتابگر فضایی در مارس سال جاری ارائه دادند.»

وی در ادامه گفت: «ما همچنین از کشورهای عضو اطلاعاتی مبنی بر رونمایی از دو موشک بالیستیک جدید توسط ایران و آزمایش آن در ماه‌های مه و جولای دریافت کردیم.»

او در ادامه مدعی شد: «نامه‌های دریافت‌شده از کشورهای عضو کماکان دیدگاه‌های متفاوتی را درباره اینکه آیا این تحولات موشکی با قطعنامه مذکور ناسازگار هستند منعکس می‌کنند.» 

بر خلاف این اظهارات دی‌کارلو، کارشناسان می‌گویند فعالیت‌های موشکی ایران تناقضی با مفاد قطعنامه 2231 ندارند زیرا در این قطعنامه با ادبیاتی غیرالزام‌آور از ایران «خواسته شده» از کار بر روی موشک‌هایی که «برای داشتن قابلیت حمل کلاهک هسته‌ای» طراحی شده‌اند، خودداری کند.

جمهوری اسلامی ایران همواره تأکید کرده هیچ‌یک از موشک‌های این کشور برای داشتن قابلیت حمل کلاهک طراحی نشده و بنابراین فعالیت‌های موشکی این کشور ممنوعیتی از نظر قطعنامه 2231 ندارد.

بعد از اظهارات دی‌مارلو سه کشور اروپایی هم در بیانیه‌ای مشترک ایران را به نقض تعهدات خود در زمینه غنی‌سازی اورانیوم، فعالیت‌های تحقیق و توسعه و توسعه موشکی متهم کرده و علاوه بر آن، ادعاهای پیشتر تکذیب‌شده از سوی تهران و مسکو در خصوص ارسال پهپاد به روسیه برای استفاده در جنگ اوکراین را تکرار کردند. 

در بخشی از این بیانیه آمده است: «ایران تخلفاتش را با منتقل کردن صدها پهپاد به روسیه از آگوست 2020 تشدید کرده است. تحویل این پهپادها با علم به این صورت گرفت که روسیه از آنها برای هدف قرار دادن شهرهای اوکراین و زیرساخت‌های حیاتی این کشور استفاده خواهد کرد.»

جمهوری اسلامی ایران و روسیه پیش از این بارها ادعاهای اوکراین و کشورهای غربی در زمینه ارسال چنین پهپادهایی را رد کرده‌اند. نماینده روسیه در سازمان ملل هم ساعاتی پیش یک بار دیگر گفت که این ادعاها بدون ارائه دلایل و شواهد مستند صورت گرفته است.