اگر میزان فروش روزانه نفت ایران را ۲/۱ میلیون بشکه و قیمت هر بشکه را ۵۰ دلار در نظر بگیریم، ایران روزانه ۶۰ میلیون دلار نفت میفروشد. با این حساب ایرانیان تا سال ۱۴۰۱ معادل ۱۸۳ روز فروش نفت را در ترکیه سرمایهگذاری کردند.
اما سوال اینجاست که چرا سرمایه به ترکیه سرازیر شد؟
رضا کامی، رئیس سابق اتاق ایران و ترکیه در رابطه با دلیل سرمایهگذاری ایرانیان در ترکیه گفت: «مزیت اصلی ترکیه برای ایرانیان این است که ارتباطات بینالمللی را تسهیل میکند. زمانی که تاجر میخواهد با کشورهای مختلف رابطه داشته باشد محدودیتهای ایران اجازه نمیدهد. تاجران ایرانی بهدنبال مزیت ارتباطات بینالمللی هستند. چیزی که در ایران امکانپذیر نیست. برخی هم برای دریافت پاسپورت ترکیه در این کشور سرمایهگذاری میکنند. در کل به نظر من بیشتر سرمایهگذاریها برای ایجاد ارتباطات بینالمللی است.»
او در رابطه با میزان سرمایهگذاری ایرانیان در ترکیه گفت: آمار دقیق و رسمی درباره سرمایهگذاری ایرانیان در ترکیه نداریم. برآوردها بهصورت غیررسمی انجام شدند. مسئله دیگر این است که بسیاری از ایرانیان به دلیل تحریمها حتی به اسم خودشان در ترکیه سرمایهگذاری نکردهاند. اما من میتوانم بگویم که رقم سرمایهگذاری ایرانیان زیاد است. علاوه بر سرمایهگذاری در ساخت و خرید مسکن، بسیاری از ایرانیان در بخشهای تجاری و صنعتی هم سرمایهگذاری زیادی کردهاند.
او در رابطه با وضعیت تجارت ایران و ترکیه بعد از جنگ گفت: بعد از جنگ حجم تجارت ایران و ترکیه کاهش یافت. قبل از سال ۲۰۰۲ یعنی زمانی که حزب توسعه در ترکیه به قدرت رسید، حجم تجاری ایران و ترکیه به یک میلیارد نمیرسید. از آن زمان به بعد با توجه به سیاستگذاریهای ایران و ترکیه در زمینه ارتباط با کشورهای مختلف و سیاست به صفر رساندن تنشها با کشورهای منطقه، دولت اردوغان سیاستگذاری با کشورها و جذب سرمایهگذاری را پیش گرفتند. اقتصاد ترکیه بهصورت جهشی از ۲۰۰۳ به بعد پیشرفت کرد. ایران با توجه به سیاستهایی که دارد حجم تجارتش در ۲۰۱۳ به بالای ۲۲ میلیارد رسیده است. این رشد تراز تجاری حتی در اوج تحریمها انجام شد اما بعدها با توجه به محدودیتهایی که ما برای تجارت خارجی ایجاد کردیم حجم تجارت کاهش پیدا کرد. تحریمها هم اثر منفی گذاشت و حجم تجاری نزولی شد و حالا به زیر ۱۰ میلیارد دلار رسیده است. کاهش حجم تجارت با ترکیه محصول سیاستهای داخلی ما است. بخشی از این کاهش هم به تحریمها مربوط است. البته با توجه به شرایط اقتصادی ایران و ترکیه حجم تجاری ما قابل ترمیم است، اما راهکارها و شرایط خاص خودش را دارد.
کامی در مورد انتخابات ترکیه و سناریوهای مطرح برای روابط اقتصادی ایران و ترکیه بعد از انتخابات گفت: نمیتوان تکبعدی به مسائل نگاه کرد. باید همهجانبه نگاه کنیم. فقط مسئله اقتصادی نیست، باید مسائل سیاسی و اجتماعی را هم بسنجیم. هر حکومتی که تشکیل شود میتواند اثرات مثبت و منفی خودش را داشته باشد. قلیچداراوغلو بیشتر غربگرا است و هدفگذاری توسعه روابط با آمریکا را دارد. اما اردوغان توسعه سیاسی خود را به آمریکا وابسته نمیداند. سیاستهای قلیچداراوغلو در نگاه اول به نظر مثبت میآید، اما باید عکساش را هم نگاه کرد. اقتصاد و سیاستهای ترکیه اگر به سمت غرب برگردد، میتواند اثر منفی داشته باشد. غرب میتواند به ترکیه فشار بیاورد و محدودیتهایی را برای تجارت با ایران ایجاد کند. با صحبتها و تبلیغات انتخاباتی نمیشود حساب آینده را کرد، اما با منطق میشود دودوتا چهارتا کرد. برعکس گفتهها و نظریات به نظر من ارتباط ترکیه با غرب برای ایران مضر است. حکومت فعلی با سیاستگذاریهای بالا و پایینی که از خود نشان میدهد کم و زیاد به ایران روی خوش نشان داده است.