پایان سوء استفاده از عرصه‌های طبیعی با تکمیل طرح کاداستر

به گزارش مردم سالاری آنلاین، در هفته‌های اخیر سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور اجرای «طرح مردمی کاشت یک میلیارد درخت در ایران» را کلید زده است. براساس این طرح، قرار است از ابتدای سال 1402 تا پایان 1405 سالانه 250 میلیون نهال در نهالستان‌های کشورمان تولید شود و توسط سازمان منابع طبیعی، دستگاه‌های دولتی و عمومی دیگر، شهرداری‌ها و دهیاری‌ها، واحدهای صنعتی، معدنی و کارخانجات، سازمان‌های مردم‌نهاد، تعاونی‌های منابع طبیعی و عموم مردم کاشته و نگهداری شود. 
ترسیب کربن یعنی تبدیل دی‌اکسید کربن به عنوان مهمترین گاز گلخانه‌ای موجود در جو زمین به اکسیژن با کاشت درخت با هدف کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای در ایران از جمله مهمترین اهداف این طرح است و مسئولان اجرای طرح کاشت یک میلیارد درخت امیدوارند با اجرای این طرح، تا حدودی از حجم انتشار گازهای گلخانه‌ای در ایران به عنوان هفتمین تولیدکننده این گازها که عامل اصلی بروز تغییرات اقلیمی هستند، کاسته شود و کشورمان با اجرای طرح، گامی مثبت را در راستای مقابله با گرمایش جهانی در کنار سایر کشورها بردارد. 
احیای اکوسیستم‌های تخریب‌شده در عرصه‌های طبیعی مختلف، جبران بخشی از خسارت‌های واردشده به طبیعت کشور در سال‌های گذشته، جلوگیری از رشد بیابان زایی و گسترش کانون‌های گرد و غبار با درختکاری در مناطق دارای فرسایش بادی شدید، توسعه زراعت چوب با کاشت گونه‌های سریع الرشد با هدف کاهش وابستگی کشور به واردات و کمتر شدن احتمال قاچاق چوب و قطع درختان جنگلی و همچنین افزایش سرانه فضای سبز شهری و روستایی از جمله دیگر اهدافی است که برای طرح کاشت یک میلیارد درخت در ایران اعلام شده است. 
مهمترین انتقادات و ابهامات مطرح‌شده درباره طرح کاشت یک میلیارد درخت 
در این میان با وجود اهداف محیط‌زیستی اعلام‌شده برای طرح کاشت یک میلیارد درخت در ایران، در هفته‌های اخیر برخی کارشناسان محیط‌زیست و منابع طبیعی کشور، انتقادات مختلفی را به این طرح وارد دانسته و ابهاماتی را درباره تحقق این اهداف مطرح کرده‌اند؛ از جمله مهمترین انتقادات واردشده به این طرح نیز آن است که کاشت درخت بدون در نظر گرفتن تنوع اقلیمی هر منطقه و استفاده از گونه‌های غیربومی در اقلیم‌های مختلف، بیش از آن که به طبیعت کمک کند، باعث از دست رفتن پویایی عرصه‌های طبیعی خواهد شد. ضمن این که در بخش‌هایی از طبیعت که به صورت طبیعی دارای اکوسیستم مرتع یا بیابان هستند، توسعه جنگل‌های دست‌کاشت در بلندمدت باعث تخریب اکوسیستم می‌شود. 
علاوه بر این، برخی کارشناسان حوزه جنگل معتقدند که جنگل‌های کشور با آسیب‌های متعددی نظیر دستکاری‌های انسانی، گسترش معادن، سدسازی و ویلاسازی در دل عرصه‌های جنگلی، قطع درختان با هدف قاچاق چوب یا تولید زغال و البته آفات و بیماری‌ها و سایر پدیده‌های طبیعی نظیر خشکیدگی، آتش‌سوزی‌های عمدی و سهوی و کاهش تاب‌آوری درختان در برابر تغییر اقلیم مواجه هستند و در چنین شرایطی، سازمان منابع طبیعی به جای این که به فکر گسترش جنگل‌های دست‌کاشت باشد، باید برای حفظ جنگل‌های طبیعی موجود و ارتقای سطح حفاظت از آنها برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری کند و جلوی تخریب بیشتر عرصه‌های جنگلی را بگیرد. 
همچنین اظهارات متفاوتی که تا کنون مسئولان سازمان منابع طبیعی درباره آب مورد نیاز برای تولید و کاشت یک میلیارد نهال و نگهداری از نهال‌های کاشته‌شده مطرح کرده‌اند، باعث ایجاد ابهامات فراوانی درباره این طرح شده است؛ به نحوی که برخی مسئولان سازمان منابع طبیعی گفته‌اند که اجرای این طرح به سالانه 25 میلیون متر مکعب آب نیاز دارد، ولی بعضی دیگر از مسئولان این سازمان تاکید کرده‌اند که تمام آب مورد نیاز برای کاشت درختان از طریق بارندگی و آب‌های سبز موجود در عرصه‌های طبیعی تامین خواهد شد. البته عباسعلی نوبخت، رئیس سازمان منابع طبیعی گفته است که بخشی از حقابه رودخانه‌ها به طرح کاشت یک میلیارد درخت اختصاص داده می‌شود، اما رضا اشرفی‌پور، رئیس شورای عالی جنگل‌، مرتع و آبخیزداری سازمان منابع طبیعی، چاه‌های موجود در نهالستان‌ها را به عنوان منبع تامین‌کننده آب مورد نیاز این طرح معرفی کرده است. 
انتقاد مهم دیگری که بعضی کارشناسان منابع طبیعی و محیط‌زیست به طرح کاشت یک میلیارد درخت در ایران وارد می‌دانند، وجود ابهام در برنامه‌ریزی برای نگهداری از درختان کاشته‌شده در طول چهار سال اجرای طرح و سال‌های بعد از آن است؛ به نحوی که حتی اگر طبق اظهارات تقی شعبانیان، معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی، تفاهم‌نامه‌هایی با نهادهای دولتی، عمومی و خصوصی و گروه‌های مردمی مشارکت‌کننده در این طرح برای نگهداری از درختان در میان‌مدت منعقد شود، بازهم هیچ‌گونه ضمانت اجرایی برای به ثمر نشستن این تفاهم‌نامه‌ها وجود ندارد و مشخص نیست مسئولان سازمان منابع طبیعی، برای جلوگیری از صدمه دیدن درختان بر اثر چرای دام، بروز آفات و بیماری‌ها، آتش‌سوزی، خشکیدگی و دیگر پدیده‌های مخرب چه برنامه‌ای دارند؟ 
کما این که همین حالا بخشی از جنگل‌های دست کاشت که در دهه‌های اخیر در نقاط مختلف کشورمان ایجاد شده‌اند، بر اثر عدم رسیدگی مناسب از بین رفته‌اند؛ آن هم در شرایطی که مسئولیت کاشت و نگهداری از این جنگل‌ها بر عهده خود سازمان منابع طبیعی بوده است، اما در طرح مردمی کاشت یک میلیارد درخت در ایران، صرفا مسئولیت کاشت و نگهداری حدود یک سوم درختان برعهده این سازمان خواهد بود و مابقی درختان توسط نهادهای دولتی، عمومی و خصوصی یا گروه‌های مردمی کاشته و نگهداری خواهند شد؛ یعنی نهادها و گروه‌هایی که هیچ‌گونه مسئولیت قانونی در نگهداشت درختان ندارند. 
در طرح یک میلیارد درخت، در تمام مناطق گونه بومی همان منطقه کاشته خواهد شد 
پاسخ این مسائل و سایر ابهامات و انتقادات مطرح‌شده درباره طرح کاشت یک میلیارد درخت را از یوسف مرادی، مدیرکل دفتر ترویج، آموزش و مشارکت‌های مردمی سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور جویا شدیم و او نیز در ابتدای اظهارات خود در گفت‌وگو با ایلنا توضیح داد: در سازمان منابع طبیعی یک کمیته علمی برای طرح کاشت یک میلیارد درخت در ایران تشکیل شده است که به صورت مستقیم زیر نظر وزیر جهاد کشاورزی فعالیت می‌کند. اعضای این کمیته متشکل از پژوهشگران موسسات تحقیقاتی حوزه منابع طبیعی و اساتید معتبر دانشگاه در رشته‌های مرتبط هستند. یکی از وظایف کمیته علمی، تعیین نوع گونه‌هایی است که در هر منطقه از کشور در طرح کاشت یک میلیارد درخت کاشته خواهد شد و براساس تصمیمات این کمیته، به هیچ وجه از گونه‌های غیربومی یا مهاجم در این طرح استفاده نخواهیم کرد. 
این مقام مسئول در سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور ادامه داد: هر نقطه از طبیعت ایران دارای گونه‌های درختی متناسب با اقلیم خود است و در طرح‌های جنگل‌کاری که تا امروز در سازمان منابع طبیعی اجرا شده، این حساسیت وجود داشته است که در هر منطقه، صرفا از گونه‌های بومی همان منطقه استفاده شود. این حساسیت در طرح کاشت یک میلیارد درخت با جدیت بیشتری دنبال خواهد شد، زیرا ما معتقدیم ممکن است کاشت یک گونه درختی در یک نقطه از جهان مفید باشد، ولی امکان دارد کاشت همان گونه در نطقه دیگری از جهان باعث وارد شدن آسیب به اکوسیستم شود. 
وی در ادامه تاکید کرد: در طرح کاشت یک میلیارد درخت در ایران، به هیچ وجه به دنبال کاشت گونه‌های غیربومی نیستیم. همچنین در این طرح در هر منطقه از کشور، نهالی کاشته خواهد شد که در نهالستان همان منطقه تولید شده باشد و خود این کار حتما باعث جلوگیری از کاشت گونه مهاجم یا غیربومی در طرح کاشت یک میلیارد درخت می‌شود. 
احیای 2.5 تا 3 میلیون هکتار از اکوسیستم‌های تخریب‌شده در طرح یک میلیارد درخت 
مرادی با تاکید بر این که در طرح کاشت یک میلیارد درخت در ایران، قرار نیست کاربری عرصه‌های طبیعی تغییر کند، گفت: ما معتقدیم مرتع و بیابان خودشان اکوسیستم‌های ارزشمندی محسوب می‌شوند و هیچ کس حق ندارد مناطقی را که اکوسیستم آنها بیابانی یا مرتعی است، با جنگل‌کاری تغییر دهد. اما باید توجه داشته باشیم که در صد سال گذشته، حدود 8 میلیون هکتار از جنگل‌های ایران از دست رفته است و در این طرح قرار است بخشی از اکوسیستم‌های تخریب‌شده جنگل‌ها احیا شود؛ یعنی بخشی از یک میلیارد درخت، در قالب جنگل‌کاری‌هایی کاشته خواهند شد که پیش از این کاربری جنگل داشته و در سال‌های اخیر به دلایل مختلف از بین رفته است، یا حتی اگر قبلا در آن منطقه جنگل نبوده، اما از نظر طبیعی امکان گسترش جنگل در آن محدوده وجود دارد. 
مدیرکل دفتر ترویج، آموزش و مشارکت‌های مردمی سازمان منابع طبیعی ادامه داد: علاوه بر عرصه‌های جنگلی، بخشی از نهال‌کاری‌های مربوط به طرح کاشت یک میلیارد درخت، در عرصه‌های بیابانی و با هدف جلوگیری از تشدید بیابان‌زایی صورت خواهد گرفت. باید توجه داشت که در گذشته گونه‌های درختی مختلفی در حاشیه بیابان‌ها قرار داشتند که مانع از رشد بیابان‌ها و در نتیجه افزایش کانون‌های گرد و غبار می‌شدند، اما در سال‌های اخیر به دلیل عوامل اقلیمی و انسانی مختلف، بخش زیادی از این گونه‌ها از بین رفته‌اند و حالا ما برای جلوگیری از گسترش بیابان‌ها باید گونه‌های درختی مناسب را در حاشیه مناطق بیابانی بکاریم.
این مقام مسئول در سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور تاکید کرد: با جنگل‌کاری‌هایی که در قالب طرح کاشت یک میلیارد درخت در عرصه‌های جنگلی و بیابانی انجام خواهد شد، در مجموع 2.5 تا 3 میلیون هکتار از اکوسیستم‌های طبیعی تخریب‌شده کشور احیا می‌شوند و به شکل طبیعی خود بازخواهند گشت.  
وی با تاکید بر افزایش سرعت تولید و کاشت نهال در طرح جدید سازمان منابع طبیعی گفت: در 30 سال گذشته، 2 میلیارد و 300 میلیون نهال توسط سازمان منابع طبیعی کاشته‌شده و یک میلیارد و 300 میلیون اصله درخت باغی نیز توسط مردم کاشته شده است. یعنی در سه دهه اخیر، سازمان منابع طبیعی سالانه به طور متوسط 76 میلیون نهال و مردم نیز هر سال به طور میانگین حدود 43 میلیون درخت باغی کاشته‌اند، اما در طرح کاشت یک میلیارد درخت در ایران، قرار است سالانه 250 میلیون نهال از انواع گونه‌های جنگلی و بیابانی در سطح کشور کاشته شود؛ با این تفاوت که در این طرح، دیگر موضوع کاشت درختان مثمر یا درختان میوه در باغات مطرح نیست. 
مشارکت جدی هلال احمر و گروه‌های جهادی در طرح کاشت یک میلیارد درخت 
مرادی درباره نقش مردم در طرح کاشت یک میلیارد درخت و علت استفاده از واژه «مردمی» در معرفی این طرح توضیح داد: در طرح کاشت یک میلیارد درخت در ایران، بخشی از مسئولیت کاشت و نگهداری از نهال‌ها به جای دستگاه‌های دولتی به گروه‌های مردمی و سازمان‌های مردم‌نهاد سپرده شده است. به طور مثال، جمعیت هلال احمر یک سازمان مردمی است که در روز یکشنبه 21 اسفند، 10 هزار نفر از داوطلبان آن، صد هزار نهال کاشتند و در سال‌های بعد نیز این نهاد مشارکت گسترده‌تری در طرح کاشت یک میلیارد درخت خواهد داشت. 
مدیرکل دفتر ترویج، آموزش و مشارکت‌های مردمی سازمان منابع طبیعی ادامه داد: مدارس نیز از جمله نهادهایی هستند که براساس تفاهم سازمان منابع طبیعی با وزارت آموزش‌وپرورش در طرح کاشت یک میلیارد درخت مشارکت خواهند کرد، به نحوی که هم در کاشت بخشی از درختان با هدف ترویج فرهنگ منابع طبیعی در نسل‌های آینده کشور حتما استفاده خواهد شد و هم خود مدارس نیز می‌توانند در حوزه‌هایی مانند زراعت چوب وارد شوند تا ضمن مشارکت در طرح کاشت یک میلیارد درخت، درآمدزایی هم داشته باشند. 
وی در ادامه تاکید کرد: استفاده از ظرفیت بسیج و گروه‌های جهادی نیز از دیگر اقدامات پیش‌بینی‌شده برای به‌کارگیری پتانسیل‌های مردمی در طرح کاشت یک میلیارد درخت است. در همین راستا، ما در حال انعقاد تفاهم‌نامه‌ای با سازمان بسیج هستیم که براساس آن، گروه‌های جهادی می‌توانند حتی بیش از دو میلیارد درخت بکارند. در واقع، ظرفیتی که گروه‌های جهادی برای کاشت درخت اعلام کرده‌اند، حتی بیش از دو برابر چیزی است که ما در طرح یک میلیارد درخت برای تمام نهادهای دولتی و مردمی در نظر گفته‌ایم، البته این تفاهم‌نامه هنوز نهایی نشده است. 
استفاده از ظرفیت 40 هزار روستا و 1700 تعاونی مردمی منابع طبیعی 
مرادی با اشاره به استفاده از ظرفیت دهیاری‌ها و جوامع محلی روستایی در طرح کاشت یک میلیارد درخت در ایران گفت: در حال حاضر 40 هزار روستا در سطح کشور وجود دارد و براساس تفاهم بین سازمان منابع طبیعی با وزارت کشور، قرار است از عرصه‌های اطراف روستاها برای کاشت جنگل‌های ثمرده و زراعت چوب در قالب طرح کاشت یک میلیارد درخت استفاده شود؛ به نحوی که قرار است سازمان منابع طبیعی، بخشی از نهال‌های تولیدشده را در اختیار روستاییان قرار دهد و مدیریت عرصه‌های تعیین‌شده را به آنها واگذار کند تا اهالی روستاها در آن عرصه‌ها نهال بکارند و از آن نگهداری کنند. این تفاهم‌نامه به شکلی طراحی شده است که جوامع محلی روستاها از کاشت درخت و نگهداری از آن درآمد کسب کنند تا مشارکت در طرح کاشت یک میلیارد درخت برای روستاییان صرفه اقتصادی داشته باشد. 
وی همچنین درباره نحوه استفاده از ظرفیت تعاونی‌های مردمی منابع طبیعی در طرح کاشت یک میلیارد درخت نیز توضیح داد: حدود یک هزار و 700 تعاونی منابع طبیعی در سطح کشور وجود دارد که اعضای آن را جوامع محلی حاشیه عرصه‌های طبیعی تشکیل می‌دهند، اما این تعاونی‌ها سازمان‌های مردم نهاد زیر نظر سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری محسوب می‌شوند. در طرح کاشت یک میلیارد درخت در ایران، قرار است از تعاونی‌های منابع طبیعی هم در تولید نهال و هم در کاشت و نگهداری از آن استفاده شود. تفاهم‌نامه‌های بین سازمان منابع طبیعی و این تعاونی‌ها نیز به گونه‌ای منعقد خواهد شد که تعاونی‌های منابع طبیعی در حفظ و نگهداری از درختان ذی‌نفع باشند. 
واگذاری مدیریت عرصه به جوامع محلی مشارکت‌کننده در طرح یک میلیارد درخت 
مرادی با بیان این که اجرای طرح‌های جنگل‌کاری در حاشیه جنگل‌های طبیعی در قالب طرح کاشت یک میلیارد درخت در ایران، عملا باعث افزایش سطح حفاظت از جنگل ها خواهد شد، عنوان کرد: در حال حاضر مساحت جنگل‌های زاگرس حدود 6.5 میلیون هکتار است که متاسفانه به دلیل چرای بی‌رویه دام، زادآوری این جنگل‌ها به نزدیک صفر رسیده است، ولی ما در طرح کاشت یک میلیارد درخت در ایران، برنامه داریم که جوامع محلی حاشیه جنگل‌های زاگرس را درگیر کاشت و نگهداری از درختانی کنیم که در مناطق زاگرسی کاشته می‌شوند؛ به این ترتیب، روستاییان تا چند سال با هدف نگهداری از درختان کاشته‌شده، به حفاظت از آن بخش از جنگل‌های زاگرس خواهند پرداخت که در حاشیه آنها طرح جنگل‌کاری اجرا شده است. 
مدیرکل دفتر ترویج، آموزش و مشارکت‌های مردمی سازمان منابع طبیعی ادامه داد: در طرح کاشت یک میلیارد درخت در ایران، جوامع محلی در قالب دهیاری‌ها یا تعاونی‌های منابع طبیعی با سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور تفاهم‌نامه امضا خواهند کرد و قرار است علاوه بر این که بخشی از کاشت درختان و اجرای طرح‌های جنگل‌کاری به جوامع محلی سپرده می‌شود، مدیریت عرصه‌هایی که هر گروه در آن درخت می‌کارد نیز در اختیار خود آن گروه قرار خواهد گرفت تا جوامع محلی خودشان موظف باشند که از درختان کاشته‌شده نگهداری کنند و مانع آسیب دیدن این درختان بر اثر چرای دام یا دیگر عوامل انسانی شوند. 
این مقام مسئول در سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور تاکید کرد: درختانی که در طرح کاشت یک میلیارد درخت در هر منطقه کاشته خواهند شد، بومی همان منطقه هستند و تنها کاری که جوامع محلی برای نگهداری از آنها باید انجام دهند، این است که مانع نزدیک شدن دام یا ریشه‌کن شدن درختان توسط افراد متخلف شوند. در واقع، در طرح کاشت یک میلیارد درخت، ما درختان باغی نمی‌کاریم که نیاز به مراقبت و آبیاری مستمر و ویژه‌ای داشته باشند، بلکه درختانی را می‌کاریم که صرفا اگر جلوی آسیب دیدن آنها را بگیریم، عملا خودشان رشد خواهند کرد، زیرا متناسب با اکوسیستمی هستند که در آن کاشته شده‌اند. 
وی با تاکید بر توجه به جلوگیری از آسیب دیدن نهال‌های کاشته‌شده در طرح کاشت یک میلیارد درخت توسط گله‌های دام گفت: درختان بلوط از طریق بذر زادآوری می کنند، اما به علت چرای دام، وقتی هنوز بذر بلوط به نهال تبدیل نشده است و در طبیعت حالت علفی دارد، گوسفند آن را می‌خورد و اجازه رشد نهال را نمی‌دهد. ولی در طرح کاشت یک میلیارد درخت، قرار است در مناطق زاگرسی به جای بذر، نهال بکاریم تا گوسفند توانایی از بین بردن آن را نداشته باشد. همچنین با حفاظتی که خود جوامع محلی از درختان کاشته‌شده در این طرح انجام خواهند داد، در هر منطقه‌ای که جنگل کاری انجام شود، دیگر امکان ورود چوپان به آن منطقه وجود نخواهد داشت تا نهال‌ها از طریق هجوم گله‌های بز نیز آسیب نبینند. 
مالکیت هیچ عرصه‌ای به هیچ شخص حقیقی یا حقوقی واگذار نخواهد شد 
مرادی در پاسخ به این سوال که چه تضمینی وجود دارد واگذاری مدیریت عرصه‌های منابع طبیعی به جوامع محلی و گروه‌های مردمی در قالب طرح کاشت یک میلیارد درخت، زمینه را برای سوء استفاده برخی افراد از عرصه‌ها، تصرف اراضی منابع طبیعی و اجرای طرح‌های دیگری غیر از جنگل‌کاری فراهم نکند، توضیح داد: در طرح کاشت یک میلیارد درخت قرار نیست مالکیت هیچ عرصه‌ای به هیچ‌کدام از اشخاص حقیقی و حقوقی واگذار شود، بلکه صرفا مدیریت عرصه آن هم فقط برای کاشت و نگهداری از درختان به افراد و نهادهایی که در قالب تفاهم‌نامه‌های مشخص با سازمان منابع طبیعی مشارکت می‌کنند، واگذار خواهد شد. 
مدیرکل دفتر ترویج، آموزش و مشارکت‌های مردمی با تاکید بر این که تکمیل طرح کاداستر در سازمان منابع طبیعی مانع از تغییر کاربری و وقوع تخلفات گوناگون در عرصه‌های واگذارشده می‌شود، اظهار داشت: در حال حاضر طرح کاداستر رو به پایان است و در آینده نزدیک تکمیل خواهد شد. براساس این طرح، سند مالکیت تمام عرصه‌های طبیعی کشور معادل 84 درصد مساحت ایران به نمایندگی از دولت جمهوری اسلامی به نام سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور خورده و نقشه دقیق آن تهیه شده است. بنابراین با تکمیل طرح کاداستر، مانند گذشته نیست که عرصه‌های واگذارشده سند نداشته باشد و افراد بتوانند نسبت به مالکیت آنها ادعا کنند. در واقع، تکمیل طرح کاداستر علاوه بر این که باعث تهیه نقشه دقیق از عرصه‌های طبیعی ایران شده، عملا جلوی سوء استفاده از عرصه‌های طبیعی را گرفته است. 
وی در ادامه تاکید کرد: در طرح کاشت یک میلیارد درخت در ایران، به هیچ وجه مالکیت عرصه به هیچ شخص یا نهادی واگذار نخواهد شد، زیرا تمام عرصه‌های طبیعی جزو انفال محسوب می‌شوند و طبق قانون، انفال قابل واگذاری نیستند. البته در طرح کاشت یک میلیارد درخت، فقط در بعضی موارد، مدیریت عرصه‌هایی که در آنها طرح‌های جنگل‌کاری انجام می‌شود، به افراد و ارگان‌های مشارکت‌کننده واگذار خواهد شد تا آنها خودشان موظف باشند که تا چند سال از درختانی که کاشته‌اند، مراقبت کنند. 
مشارکت صنایع، معادن و پتروشیمی‌ها در راستای انجام مسئولیت‌های اجتماعی 
مرادی با بیان این که در طرح کاشت یک میلیارد درخت، صنایع، معادن، کارخانجات و واحدهای پتروشیمی با هدف ترسیب کربن و در راستای انجام مسئولیت‌های اجتماعی مشارکت خواهند کرد، گفت: قوانین مربوط به مسئولیت اجتماعی شرکت‌های صنعتی، معدنی، پتروشیمی و ... بیش از یک دهه است که در کشور ما تصویب شده و همین حالا شرکت‌ها در راستای همین مسئولیت‌های اجتماعی، در اجرای برخی پروژه‌های زیست‌محیطی مشارکت دارند. اما در طرح کاشت یک میلیارد درخت در ایران، قرار است عمل به مسئولیت‌های اجتماعی توسط شرکت‌ها هدفمند شود و به جای این که صنایع، معادن و پتروشیمی‌ها بودجه مسئولیت‌های اجتماعی خود را به دولت بدهند تا صرف حقوق، دستمزد و هزینه‌های جاری شود، به صورت مستقیم این اعتبارات را در تولید، کاشت و نگهداری از نهال هزینه کنند. 
مدیرکل دفتر ترویج، آموزش و مشارکت‌های مردمی سازمان منابع طبیعی ادامه داد: با توجه به این که صنایع، معادن، واحدهای پتروشیمی و سایر کارخانجات نقش مهمی در انتشار کربن دی‌اکسید به عنوان مهمترین گاز گلخانه‌ای دارند و کاشت درخت تاثیر بالایی در ترسیب کربن و کاهش میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای دارد، در طرح کاشت یک میلیارد درخت، شرکت‌های صنعتی، معدنی و پتروشیمی در راستای عمل به مسئولیت‌های اجتماعی خود به کاشت و نگهداری از درختان می‌پردازند تا به این ترتیب میزان انتشار کربن دی‌اکسید توسط ایران تا حدودی کمتر شود. این کاری است که ما برای مشارکت جهانی در مبارزه با تغییر اقلیم باید انجام دهیم، زیرا کشورمان در حال حاضر هفتمین کشور تولیدکننده کربن دی‌اکسید در جهان است. 
این مقام مسئول در سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور در ادامه توضیحات خود گفت: در طرح کاشت یک میلیارد درخت، قرار نیست به بهانه این که صنایع و کارخانجات در راستای انجام مسئولیت‌های اجتماعی خود در طرح‌های جنگل‌کاری مشارکت می‌کنند، مالکیت عرصه‌های طبیعی به آنها واگذار شود، بلکه این نهادها می‌توانند هم متولی تولید نهال و کاشت نهال شوند و هم خودشان باید از نهال‌های کاشته‌شده مراقبت کنند. 
وی همچنین تاکید کرد: در طرح کاشت یک میلیارد درخت و سایر طرح‌های جنگل‌کاری که در آینده اجرا خواهد شد، اگر هر شخص یا نهادی در عرصه‌ای که مدیریت آن برای نگهداری از درختان به او واگذار می‌شود، تغییری ایجاد کند، ما بلافاصله با تصاویر هوایی متوجه این مساله خواهیم شد؛ زیرا براساس طرح کاداستر، به محض بروز هر تغییری در عرصه‌های طبیعی، یک هشدار سیستمی صادر می‌شود و سازمان منابع طبیعی موظف است که بلافاصله بعد از دریافت هشدار، موضوع را پیگیری کند. همچنین سازمان ما مجاز به لغو هشدارها نیست و اگر به هشدارهای سیستمی توجه نکنیم، طبق قانون دستگاه‌های نظارتی می‌توانند با ما برخورد کنند. 
نیاز به 25 میلیون متر مکعب آب برای تولید 250 میلیون نهال در هر سال 
مرادی در بخش دیگری از صحبت‌هایش درباره شیوه آبیاری نهال‌ها در طرح کاشت یک میلیارد درخت و نحوه تامین آب مورد نیاز برای اجرای این طرح نیز توضیح داد: در طرح کاشت یک میلیارد درخت در ایران، به صورت کلی دو مرحله وجود دارد؛ مرحله اول تولید نهال و مرحله دوم کاشت و نگهداری. بررسی‌های کارشناسی نشان می‌دهد که در ایران برای تولید هر نهال به طور متوسط به 100 لیتر آب احتیاج داریم، در واقع، تولید هر نهال به طور متوسط به پنج نوبت آبیاری نیاز دارد که در هر نوبت به صورت میانگین حدود 20 لیتر آب به نهال داده می‌شود. بسته به نوع نهال، تولید هر نهال بین چند ماه تا یک سال و بعضا تا حدود دو سال زمان می‌برد و نهال‌ها در این مدت به آبیاری نیاز دارند. 
مدیرکل دفتر ترویج، آموزش و مشارکت‌های مردمی سازمان منابع طبیعی ادامه داد: رقم 100 لیتر آب مربوط به متوسط آب مورد نیاز برای تولید هر نهال در ایران است، وگرنه در بعضی نهالستان‌ها به دلیل بارندگی زیاد، به میزان کمتری از آب نیاز است و در برخی نهالستان‌ها نیز به دلیل کمبود بارندگی، باید آب بیشتری پای نهال‌ها بریزیم. بنابراین وقتی قرار است در طرح کاشت یک میلیارد درخت در ایران، سالانه به طور متوسط 250 میلیون نهال تولید شود، بنابراین برای تولید نهال‌های مورد نیاز برای اجرای این طرح، در هر سال به 25 میلیون متر مکعب آب احتیاج داریم. 
وی در ادامه توضیحات خود گفت: بیلان آبی کشور سالانه 130 میلیارد متر مکعب است، این یعنی آب مورد نیاز برای تولید نهال‌های طرح کاشت یک میلیارد درخت، سالانه فقط 0.02 درصد میزان مصرف آب کشور را به خود اختصاص می‌دهد. بنابراین در تولید نهال‌ها عملا آب بسیار کمی مصرف خواهد شد که این آب هم عمدتا توسط خود نهالستان‌ها تامین می‌شود، چراکه بسیاری از نهالستان‌های سازمان منابع طبیعی همین حالا چاه‌های مجاز در اختیار دارند یا به رودخانه دسترسی دارند. مجوز برداشت از چاه یا رودخانه توسط نهالستان‌های ما نیز از د‌ه‌ها سال پیش صادر شده است و قرار نیست در این طرح، مجوز جدیدی برای آب مورد نیاز نهالستان ها صادر شود. 
کاشت یک میلیارد درخت، یک طرح جنگل‌کاری است، نه باغداری 
مرادی درباره شیوه آبیاری درختان پس از کاشت آنها نیز توضیح داد: با توجه به این که در طرح کاشت یک میلیارد درخت، در هر منطقه از کشور، درختان بومی همان منطقه کاشته می‌شوند و میزان آب مورد نیاز برای رشد هر نهال با شرایط طبیعی منطقه‌ای که در آن کاشته می‌شود، تطابق خواهد داشت، همچنین با توجه به این که در این طرح کاشت نهال‌ها در هر سال در فصل پاییز و در زمان نزدیک به بارندگی‌های پاییزه انجام خواهد شد، بنابراین وقتی این نهال‌ها کاشته می‌شوند، خود طبیعت در ابتدای کاشت به اندازه کافی از طریق بارش باران یا برف به آنها آب می‌دهد. 
وی در ادامه تاکید کرد: در ماه‌ها و سال‌های بعد از آبیاری طبیعی اولیه نیز آب مورد نیاز برای نگهداری از درختان از طریق آب‌های سبز یعنی آب حاصل از برف و باران و روان‌آب‌های جاری در طبیعت، تامین خواهد شد. در واقع، ما هیچ‌گونه دخالت مستقیمی در آبیاری نهال‌ها پس از کاشت آنها نخواهیم داشت، زیرا در طرح کاشت یک میلیارد درخت قرار نیست درختان میوه بکاریم که نیاز به آبیاری مداوم داشته باشند، بلکه درختانی کاشته خواهند شد که متناسب با اقلیم هر منطقه، به همان اندازه‌ای که طبیعت منطقه به این درختان آب می‌دهد، به آب نیاز دارند و نه بیشتر؛ به عبارت دیگر، طرح کاشت یک میلیارد درخت نوعی جنگل‌کاری است، نه باغداری. 
سازمان منابع طبیعی سابقه‌ای 120 ساله در اجرای طرح‌های جنگل‌کاری دارد 
مدیرکل دفتر ترویج، آموزش و مشارکت‌های مردمی سازمان منابع طبیعی در همین راستا گفت: تامین آب مورد نیاز در طول دوره نگهداری از درختان به شکل طبیعی انجام می‌شود و نیازی به دخالت‌های انسانی در آبیاری این درختان نخواهد بود. این مکانیزمی است که میلیون‌ها سال است در خود طبیعت انجام ‌می شود و ما هم در طرح کاشت یک میلیارد درخت، به دنبال احیای اکوسیستم‌های ازدست‌رفته هستیم و قصد دخالت در مکانیزم‌های طبیعی را نداریم.در واقع، کاری که ما انجام می‌دهیم، این است که در عرصه‌هایی که به دلیل دخالت‌های انسانی، زادآوری درختان به شدت کاهش پیدا کرده، ابتدا درخت می‌کاریم و سپس از درختان نگهداری می‌کنیم تا هم درختان کاشته‌شده رشد کنند و هم پوشش گیاهی بومی هر منطقه بتواند زادآوری طبیعی خود را بازیابد. 
وی در ادامه تصریح کرد: طرح کاشت یک میلیارد درخت در ایران، اولین تجربه سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور در اجرای طرح‌های جنگل‌کاری نیست، بلکه سازمان ما حدود 120 سال است که چنین فعالیت‌هایی انجام می‌دهد. البته سازمان منابع طبیعی در گذشته نام‌های دیگری داشته، اما یکی از فعالیت‌های این سازمان از گذشته تا کنون، اجرای طرح‌های جنگل‌کاری و ایجاد جنگل‌های دست‌کاشت در نقاط مختلف کشور بوده است. از سال 1284 یعنی بدو تاسیس سازمان منابع طبیعی تا امروز، این سازمان مجموعا 3.5 میلیون هکتار جنگل‌کاری در سراسر کشور انجام داده است که حدود 1.5 میلیون هکتار آن مربوط به اکوسیستم‌های جنگلی و بیش از 2 میلیون هکتار آن مربوط به عرصه‌های بیابانی بوده است. 
چرای دام؛ مهمترین معضل پیش‌روی کاشت یک میلیارد درخت در برخی مناطق 
مرادی در ادامه صحبت‌های خود درباره نحوه نگهداری از نهال‌های کاشته‌شده در طرح یک میلیارد درخت نیز توضیح داد: در تمام عرصه‌هایی که قرار است در قالب طرح کاشت یک میلیارد درخت در ایران در آنها طرح جنگل‌کاری اجرا شود، یا خود سازمان منابع طبیعی به عنوان متولی حفاظت از عرصه، از نهال‌های کاشته‌شده نگهداری خواهد کرد، یا مدیریت عرصه به جهت حفاظت و نگهداشت درختان به جوامع روستایی، گروه‌های جهادی، مدارس، صنایع و سایر نهادهایی واگذار خواهد شد که در این طرح مشارکت می‌کنند. البته در همان عرصه‌ها نیز جنگل‌بانان، قرق‌بانان و سایر نیروهای منابع طبیعی موظف خواهند بود که بر نحوه نگهداری از درختان و مدیریت عرصه‌ها نظارت کنند تا نه متخلفان بتوانند به درختان آسیب بزنند، نه مشارکت‌کنندگان، تغییری در عرصه‌ها ایجاد کنند. 
وی افزود: مهمترین معضلی که در برخی مناطق می‌تواند مانع از رشد درختان در طرح کاشت یک میلیارد درخت شود، چرای بی‌رویه دام است. البته این مشکل در همه عرصه‌ها فراگیر نیست و بیشتر در منطقه زاگرس با این معضل مواجه هستیم. به همین دلیل، در جنگل‌کاری‌هایی که قرار است در قالب طرح کاشت یک میلیارد درخت در محدوده زاگرس انجام شود، قرار است به جای بذر، نهال بکاریم، زیرا گله‌های دام کمتر می‌توانند به نهال‌ها آسیب برسانند. همچنین یکی از وظایف گروه‌های دولتی، خصوصی و مردمی که در طرح کاشت یک میلیارد درخت مشارکت می‌کنند و مدیریت عرصه به آنها واگذار می‌شود، جلوگیری از آسیب زدن به نهال‌های کاشته‌شده توسط گله‌های دام است و افراد و نهادهای مشارکت‌کننده در این طرح، در قالب تفاهم‌نامه‌هایی که با آنها امضا می‌کنیم، باید بر این مساله هم نظارت کنند. 
میزان تلفات طرح‌های جنگل‌کاری در ایران کمتر از متوسط جهانی است 
مرادی با تاکید بر این که اجرای طرح‌های جنگل‌کاری در سطح جهان به طور متوسط بین 30 تا 35 درصد تلفات دارد، گفت: تلفاتی که در کاشت انبوه درختان پدید می‌آید به دلیل مسائل ژنتیکی است که بعضا در خود نهال‌ها وجود دارد و باعث می‌شود نهال‌ها به اندازه کافی رشد نکنند؛ در واقع، این اتفاق ربطی به شیوه نگهداشت یا آبیاری نهال‌ها ندارد، بلکه به دلایل طبیعی رخ می‌دهد. البته در طرح‌های جنگل‌کاری که در دهه‌های اخیر در ایران اجرا شده است، میانگین تلفات کاشت درختان تنها 25 درصد بوده است؛ این یعنی میزان تلفات طرح‌های جنگل‌کاری در ایران از متوسط جهانی کمتر است. امیدواریم در طرح کاشت یک میلیارد درخت نیز شاهد تلفات کمتر از 25 درصد باشیم. 
مدیرکل دفتر ترویج، آموزش و مشارکت‌های مردمی سازمان منابع طبیعی ادامه داد: در طرح کاشت یک میلیارد درخت تحت هر شرایطی سالیانه 250 میلیون نهال تولید خواهد شد و این نهال‌ها نیز حتما کاشته خواهند شد، اما ممکن است به صورت طبیعی تعدادی از این نهال‌ها تلف بشوند. ولی نکته مهم این است که ظرفیت نهالستان‌های سازمان منابع طبیعی، بسیار بیشتر از تولید سالانه 250 میلیون نهال است و اگر ما بتوانیم در آینده از تمام پتانسیل نهالستان‌ها استفاده کنیم، حتما در سال‌های آتی بیش از این رقم نهال تولید خواهیم کرد. همچنین ما برای افزایش تولید نهال در سال‌های آینده می‌توانیم از ظرفیت روستاها نیز استفاده کنیم، زیرا اگر در هر روستا تنها از یک عرصه به مساحت یک هزار متر مربع برای تولید نهال استفاده شود، سالانه می‌توان 400 میلیون نهال فقط در روستاهای کشور تولید کرد. 
وی در ادامه تاکید کرد: بررسی‌های ما در سازمان منابع طبیعی نشان می‌دهد که ظرفیت تولید نهال در کشورمان بسیار بیشتر از تولید سالانه 250 میلیون نهال است، البته برای رسیدن به این ظرفیت مضاعف، باید نهالستان‌های موجود در سطح کشور را بازسازی کنیم، روند بازسازی نهالستان‌ها نیز در سال جاری آغاز شده است و در سال آینده ادامه خواهد یافت. برخلاف تصور برخی افراد، تولید سالانه 250 میلیون نهال در ایران اصلا اتفاق نشدنی و عجیبی نیست، بلکه اقدامی است که ما در سال‌های 71 تا 73 هدف‌گذاری کرده بودیم و در آن سال‌ها به موفقیت 75 درصد در اجرای این برنامه رسیدیم، بنابراین امروز هم حتما می‌توانیم در تولید و کاشت سالانه 250 میلیون نهال موفق باشیم. 
نظارت شبکه ملی سمن‌های منابع طبیعی و محیط‌زیست بر آمار کاشت درختان 
مرادی در بخش پایانی صحبت‌های خود گفت: ما رقم تولید و کاشت سالانه 250 میلیون نهال را به صورت رسمی اعلام کردیم که بتوانیم حتما در اجرای این برنامه موفق باشیم، ولی برآوردهای ما نشان می‌دهد در صورت بازسازی کامل نهالستان‌ها و اجرای تفاهم‌نامه با روستاها، حتما تعداد نهال‌های تولیدشده در طول چهار سال اجرای طرح کاشت یک میلیارد درخت، بیشتر از سالانه 250 میلیون اصله خواهد بود؛ البته ما فعلا همین رقم 250 میلیون را به عنوان هدف‌گذاری خودمان اعلام می‌کنیم تا برخی افراد مدام نگویند که سنگ بزرگ علامت نزدن است. 
مدیرکل دفتر ترویج، آموزش و مشارکت‌های مردمی سازمان منابع طبیعی ادامه داد: در طرح کاشت یک میلیارد درخت، مکانیزمی را تهیه کرده‌ایم که براساس آن، مردم می‌توانند کار ما رصد کنند و در هر لحظه بفهمند که چقدر در وعده خودمان در تولید و کاشت این تعداد نهال صادق بوده‌ایم؛ به نحوی که ما از شبکه ملی سازمان‌های مردم‌نهاد منابع طبیعی و محیط‌زیست که یک هزار و 24 تشکل مردمی در آن عضویت دارند، درخواست کرده‌ایم که ناظرین خود را به سازمان منابع طبیعی معرفی کنند تا به هر کس که آنها معرفی می‌کنند، اجازه دهیم که در طول اجرای طرح، به صورت دقیق بر کار ما نظارت داشته باشد؛ یعنی این افراد می‌توانند در هر منطقه به صورت میدانی بررسی کنند که چه تعداد نهال کاشته شده و چه تعداد نهال رشد کرده است. 
وی در پایان تصریح کرد: حتی اگر مکانیزیم نظارت مردمی وجود نداشته باشد، با عکس‌های هوایی و تصاویر ماهواره‌ای می‌توان به صورت دقیق متوجه شد که در طول اجرای طرح کاشت یک میلیارد درخت، در هر منطقه چه تعداد نهال کاشته می‌شود.هر کسی شک دارد که آیا ما در کاشت یک میلیارد درخت در ایران موفق می‌شویم یا خیر، می‌تواند در طول اجرای طرح بر کار ما نظارت کند.