آغاز پیمایش میل به مهاجرت در دستور کار رصدخانه

مطالعات پیمایش‌های "سنجش میل و اقدام به مهاجرت در میان ایرانیان" در دستور کار محققان رصدخانه مهاجرت ایران قرار گرفته است و آن میل به مهاجرت در میان دانشجویان و فارغ‌التحصیلان" و "مهاجرت متخصصان و نیروی کار مورد مطالعه قرار می‌گیرد.
زهرا علی‌پور، مسئول روابط‌عمومی رصدخانه مهاجرت ایران در گفت‌وگو با ایسنا، از آغاز پیمایش‌های "سنجش میل و اقدام به مهاجرت در میان ایرانیان" خبر داد و گفت: رصدخانه مهاجرت ایران به‌عنوان تنها مرکز پژوهشی کشور که متمرکز بر بررسی مهاجرت نیروی انسانی از ایران و یا مهاجرت به ایران به‌تازگی چهار پیمایش گسترده را برای سنجش میل و تصمیم به مهاجرت در میان ایرانیان آغاز کرده است.
وی خاطر نشان کرد: درنتایج پیمایش‌های سال گذشته‌ رصدخانه مهاجرت که در کمتر از دو ماه اخیر منتشر شده است، شواهد مهمی از میزان و علت‌ مهاجرت ایرانیان در ۴ گروه اصلی فعالین کسب‌وکارهای نوآورانه، دانشجویان و فارغ‌التحصیلان و میزان میل به بازگشت ایرانیان خارج از کشور بیان شده است.
علیپور اضافه کرد: پیمایش‌های سال ۱۴۰۱ رصدخانه مهاجرت ایران در چهار سنجشِ "بررسی تمایلات و انگیزه‌های مهاجرتی دانشجویان خارجی در ایران"، "میل و تصمیم به بازگشت در میان ایرانیان خارج از کشور"، "تمایل و تصمیم به مهاجرت در میان دانشجویان و فارغ‌التحصیلان" و "مهاجرت متخصصان و نیروی کار" تعریف شده است.
به گفته وی میانگین زمان مورد نیاز برای پاسخگویی به سوالات این پرسشنامه‌ها بین ۵ تا ۷ دقیقه است و همراهی نهادهای مرتبط با انتشارِ هرچه‌بیشتر این پرسشنامه‌ها می‌تواند در گستردگی جامعه‌ آماری و نتایج دقیق‌تر مؤثر باشد.
به گزارش ایسنا، پیمایش‌های سنجش میل و تصمیم به مهاجرت از سال ۹۷ در میان دو گروه از اقشار اجتماعی ایران انجام شده است. در دور اول این پیمایش‌ها در سال ۹۷ در میان دانشجویان و فارغ‌التحصیلان دانشگاهی و در سال ۹۸ در میان فعالین کسب و کارهای کوچک و متوسط و استارت‌آپ‌ها مطالعاتی است که از سوی محققان رصدخانه مهاجرت ایران اجرایی شده است.
در این پیمایش پرسشنامه‌های "سنجش میل و تصمیم به مهاجرت" در میان ۴ گروه اجتماعی "دانشجویان و فارغ التحصیلان"، "اساتید، محققان و پژوهشگران"، "پزشکان و پرستاران" و "فعالان حوزه کسب و کارهای نوپا (استارت‌آپ‌ها)" طراحی، توزیع و جمع‌آوری شد.
دور دوم این پیمایش‌ها در میان ۴ گروه دانشجویان و فارغ التحصیلان، فعالان استارت‌آپ‌ها، اساتید، پژوهشگران و محققان و پزشکان و پرستاران در اسفند ۹۹ و بهار ۱۴۰۰ انجام شده است.
این پرسشنامه‌ها با هدف سنجش میل به مهاجرت و تصمیم به مهاجرت در میان اقشار مختلف و بررسی آثار و عوامل مختلف سیاسی، فرهنگی و اجتماعی و به طور خاص تاثیر تحولات کشور و همه‌گیری ویروس کرونا بر میل و تصمیم به مهاجرت از کشور طراحی و انجام شد.
در پیمایش‌های انجام شده توســط رصدخانه مهاجرت ایران در میان گروه‌های مختلف اجتماعی، شــاخص "میل به مهاجرت"، از درصد فراوانی پاســخ "خیلی زیاد" به ســؤال "هم‌اکنون چه میزان تمایل به مهاجرت از ایران دارید؟" به دسـت آمده است. جدول زیر نتایج سنجش شاخص "میل به مهاجرت" در کلیه پیمایش‌ها در میان گروه‌های مختلف اجتماعی را نشان می‌دهد:
در همه گروه‌های مورد مطالعه تراز شاخص بیش از ۴۰ درصد بوده است، همچنین نشان داد که تمایل به مهاجرت به صورت بسیار زیاد در میان پزشکان و پرستاران و همچنین اساتید و محققان از سایر گروه‌ها بالاتر است و در تراز ۵۰ درصد است. این شاخص برای گروه‌های دانشجویان و فارغ‌التحصیلان و استارت‌آپی در تراز ۴۰ درصد بوده است.
تنها ۷ تا ۱۱ درصد افراد در همه گروه‌ها تمایل به مهاجرت خیلی کم دارند و در حدود ۴۰ تا ۵۳ درصد افراد در همه گروه‌ها تمایل بسیار زیادی به مهاجرت دارند.
در مطالعات رصدخانه مهاجرت تاکید شده از آنجایی که شاخص "میل به مهاجرت" می‌تواند تحت تأثیر عوامل کلان و وضعیت کلی کشور به خصوص در دوران شیوع کرونا قرار گرفته باشد، بر همین اساس در پیمایش‌های رصدخانه مهاجرت ایران میزان "میل به مهاجرت افراد" به صورت تفکیکی از سه گروه "فعالین اســتارت‌آپ‌ها"، "اساتید و محققان" و "پزشکان و پرستاران" قبل از شروع کرونا و پس از آن در حال حاضر از آنها سؤال شده است.
نتایج حاکی از آن است که در هر سه گروه سؤال شونده‌، در دوران پیش و بعد از کرونا تغییرات محسوسی در شدت میل به مهاجرت مشاهده می‌شود.
تغییرات عددی شاخص "میل به مهاجرت" پس از کرونا در میان دو گروه اســتارت‌آپ‌ها و اساتید بیش از ۲۰ درصد و در میان پزشکان و پرستاران ۸ درصد نسبت به پیش از آن افزایش داشته است.
علاوه بر آن عوامل درونی (موارد شخصی و فردی) و عوامل بیرونی (شرایط کلی کشور) بر میل مهاجرت در دو دسته سوال از گروه‌های هدف پرسش شده است. در گروه‌های دانشجویان و پزشکان و پرستان تاثیر عوامل درونی و بیرونی مؤثر بر میل به مهاجرت در قالب دو سوال جداگانه مورد سنجش قرار گرفته است.
در گروه اساتید، محققان و پژوهشگران و همچنین گروه فعالین استارت‌آپ‌ها تاثیر عوامل درونی و بیرونی بر میل به مهاجرت در قالب یک سوال طیفی (یک سر طیف تحت تاثیر کامل عوامل درونی به سر دیگر طیف تحت تاثیر کامل عوامل بیرونی) مورد سنجش قرار گرفته است.
نتایج این تحقیق نشان داد که بیش از ۷۰ درصد پزشکان و پرستاران و حدود ۶۰ درصد دانشجویان و فارغ‌التحصیلان تاثیر عوامل بیرونی را بر تمایل به مهاجرت خود بسیار زیاد دانسته‌اند.
این در حالی است که در حدود ۱۶ درصد از افراد این دو گروه، اثر عوامل درونی را در تمایل به مهاجرت خود بسیار زیاد دانسته‌اند.

بر اساس نتایج مطالعات محققان رصدخانه مهاجرت ایران، در جــدول زیر عوامل اصلی (۵ عامل با بیشــترین فراوانی) مؤثر بر تمایل افراد به مهاجرت در گروه‌های مختلف مورد بررسی، آورده شده است. بی‌ثباتی اقتصادی در غالب گروه‌ها از جمله عامل اصلی مؤثر بر تمایل به مهاجرت بوده است.

گروه	۵ عامل اصلی میل به مهاجرت
دانشجویان‌وفارغ‌التحصیلان	بی‌ثباتی
	شیوه حکمرانی
	ناامیدی نسبت به آینده
	امید به زندگی بهتر در خارج از کشور
	وضعیت آزادی‌های فردی و اجتماعی
پزشکان‌وپرستاران	بی ثباتی اقتصادی و اجتماعی
	کیفیت زندگی بهتر در خارج از کشور
	شیوه حکمرانی
	کاهش ارزش پول ملی در برابر ارزهای بین‌المللی
	درآمد پایین
فعالین استارت آپی	ناامیدی از اصلاح امور کشور
	آینده مبهم و عدم امکان برنامه‌ریزی بلندمدت
	شیوه حکمرانی
	تامین وضعیت رفاهی و معیشتی مناسب
	امکان شاد زندگی کردن
اساتید، محققان و پژوهشگران	بی‌ثباتی اقتصادی
	عدم شایسته سالاری
	سطح درآمد و تناسب آن با هزینه‌ها
	امکان شاد زندگی کردن
	سلامت اخلاقی جامعه