امتحان الهی، برای مردم یا مسئولان؟!

گروه سیاسی – محمدحسین روانبخش: «حذف ارز ترجیحی امتحان الهی است» این سخن از کاظم صدیقی امام جمعه موقت تهران این روزها در فضای مجازی و رسانه‌ها بازتاب بسیاری داشته است. اینکه افرادی که تا یک سال قبل دولت را برای هر مشکلی بازخواست می‌کردند و خواستار پاسخگویی مسئولان بودند حالا سعی دارند با این قبیل توجیهات، مشکلات و ناکارآمدی موجود را توجیه کنند و مردم را به سکوت فرا بخوانند، نتیحه ای عکس آنچه صدیقی و همفکرانش در نظر دارند خواهند داشت. حتی می‌توان گفت که بعضی از دولتمردان باتجربه می‌دانند که زیان این قبیل سخنان برای دولت بیشتر از فایده اش است، ضمن اینکه این قبیل سخنان باعث بدبین شدن مردم به مقدسات هم می‌شود. با این حال اصرار بر تکرار این قبیل سخنان نشان دهنده تهی بودن دست این قبیل افراد برای حمایت از دولت، و ناتوانی از درک بازخوردهای این قبیل سخنان است.
این اولین بار نیست که این الزامات و تقیدات دینی در خدت توجیهات سیاسی قرار می‌گیرد و مطمئنا بعد از این هم چنین گفتارهایی وجود خواهد داشت، اما چرا این سخنان گفته می‌شود، این سخنان تا چه اندازه با باورها و آموزه‌های مذهبی انطباق دارد و چه نتایجی به بار خواهد آورد؟ این گزارش سعی دارد به این سوالات پاسخ دهد:
برای یک انسان مومن، سراسر زندگی سرشار از امتحان الهی است. در قران به صراحت گفته شده که « آیا مردم چنین پنداشتند که به صرف اینکه گفتند ما ایمان (به خدا) آورده‌ایم رهاشان کنند و هیچ امتحانشان نکنند؟». اما در مورد این امتحان‌های الهی دو نکته را باید در نظر گرفت: اول اینکه نباید تصور شود که وقتی اتفاقی به عنوان امتحان الهی مطرح می‌شود، همه مسئولیت آن به عهده خدا قرار می‌گیرد. مثلا جنگ ایران و عراق یک امتحان الهی برای مردم ما بود اما این موضوع به معنی این نیست که جنایت صدام و حامیانش نادیده گرفته شود! نکته دوم اینکه در بسیاری از امتحانات الهی، انسان‌های منفعل رد می‌شوند و کسانی از امتحان با سربلندی بیرون می‌آیند که فعال باشند. مثلا وقتی ظلمی بر فردی روا داشته می‌شود، این موضوع می‌تواند نه تنها امتحانی برای ظالم باشد، برای برای فرد مظلوم و دیگرانی که شاهد ظلم هستند امتحانی الهی باشد. وظیفه هر فرد در قبال این امتحان الهی این است که به اندازه توان خویش در مقابل ستم بایستد و زیر بار زور نرود.
توجه به این دو نکته به همه ، از جمله آقای صدیقی این نکته را یادآور می‌شود که اگر حذف ارز ترجیحی را «امتحان الهی بخوانیم»، در واقع گفته ایم که اولا خداوند قبل از مردم، مسئولان را امتحان می‌کند که آیا عرضه و توان انجام این کار را دارند؟ آیا شایسته جایگاهی که در آن قرار گرفته اند هستند یا اینکه همین امتحان اول نشان داد که بسیاری از آنها به گزاف مسئولیت را قبول کرده اند و قبولی شان در این امتحان الهی منوط به استعفا و تفویض جایگاه خویش به افراد شایسته است.
ثانیا اگر اتفاقاتی مثل گرانی‌ها برای مردم امتحان است، وظیفه مردم در قبال این امتحان این است که در مقابل ناکارآمدی، سوء مدیریت و ناتوانی مسئولان در انجام وظایفشان ساکت ننشینند. از آنها بابت کارهایشان توضیح بخواهند و در صورتی که پاسخ لازم را دریافت نکردند بر برکناری این خادمان ناتوان از خدمت پافشاری کنند. خداوند سرنوشت هیچ قومی را تغییر نمی‌دهد مگر اینکه خود آن قوم برای تغییر سرنوشت خویش تلاش کند و این وظیفه هر انسانی در قبال امتحان‌هایی چون تسلط مسئولان ناکارآمد است.
با این حال اگر کسی سعی کند که معنی «امتحان الهی بودن حذف ارز ترجیحی» را این بداند که خداوند چنین خواسته و هر کس در مقابل خواسته خدا مقاومت کند، در امتحان مردود شده است، آشکارا از آموزه‌های واقعی دین دور افتاده است و خواسته یا ناخواسته سعی دارد با تغییر مفاهیم ارزشمند دینی، آنها را برای منافع سیاسی یا جناحی خود استفاده کند.
بر این اساس است ک روزنامه جمهوری اسلامی هم روز شنبه در مطلبی نوشت: «روزنامه جمهوری اسلامی با اشاره به سخنان آقایان کاظم صدیقی و احمد خاتمی نوشت:اینکه برخی از محترمینِ تریبون دار، می‌گویند، گرانی هست اما مسئولان دلسوزند! خب تا وقتی نتوانند از سوز دل مردم اندکی بکاهند، دل سوز بودنشان چه سودی برای جامعه می‌تواند داشته باشد؟ برخی دیگر هم همچنان پای خدا را به میدان گرانی می‌کشند و امتحان الهی می‌خوانند وضع موجود را. یادشان نمانده است انگار پیش از این چه می‌گفتند در برابر گرانی! ولی مردم یادشان هست و رسانه‌ها ثبت کرده‌اند. چقدر خوب است آقایان که می‌خواهند امروز در این موضوع صحبت کنند، فرمایشات سال‌های قبل خود را رصد کنند و سنجیده بگویند تا حرفشان خریدار پیدا کند در این بازار گرانی! باری، دل سوزی خوب است اما کافی نیست چنان که پیشترها هم نبود. خوب بودن و دل سوز بودن کافی نیست باید توانمند بود و سوز دل مردم را که درحال کباب شدن است، به نسیم تدبیر، کمی فرو نشاند.»
همچنین سایت عصر ایران در تحلیلی در این خصوص تصریح کرد: «سوالی که ذهن نویسنده این نوشتار و احتمالا مردم را درگیر خود کرده این است که چرا امتحان‌های الهی مثلا شامل مردم ژاپن، کره جنوبی یا کشورهای اروپایی نمی‌شود؟ چرا همه امتحان‌های الهی برای ما ایرانی‌هاست. چرا پروردگار آنها را با فقر امتحان نمی‌کند؟ اگر همین طرح را رئیس جمهوری غیر از سید ابراهیم رئیسی اجرا می‌کرد هم امتحان الهی بود یا بی‌تدبیری نام می‌گرفت؟ بهتر نیست از خدا برای حمایت دولت مایه نگذاریم. مردم ایران سال‌هاست درحال تحمل تحریم‌ها و سختی‌ها هستند. دیگر تحریم با پوست و استخوان مردم عجین شده است. کدام سالی بدون تحریم گذشته است که شما به مردم می‌گویید « گرانی امتحان الهی است» ما از آغازین روزهای انقلاب تحریم هستیم تا به امروز. رفتار مردم در تمام این سال‌ها نشان داده است آنها بیش از همه به بزرگی خدا و رحمت او ایمان دارند.
آنکه این روزها با سختی روزگار سپری می‌کند، با این حرف‌های شما آرام نمی‌شود، بلکه عصبانی‌تر از گذشته می‌پرسد چرا امام جمعه که باید صدای مردم در برابر دولت‌مردان باشد هر هفته توجیه گر رفتار مسئولان است؟
حالا که فصل امتحان الهی است، نهادهای غیر دولتی که به بهانه‌های مختلف از دولت بودجه می‌گیرند هم، بخشی از پول‌های دریافتی خود را به دولت بر می‌گردانند تا آن پول صرف خدمات برای مردم شود.» نویسنده در ادامه با مخاطب قرار دادن امام جمعه موقت تهران نوشت: «جناب صدیقی می‌خواهید بدانید امتحان الهی چیست و از چه کسانی گرفته می‌شود؟ امتحان الهی برای مسئولان است. آنها که زندگی مردم را در دست دارند و می‌توانند با یک تصمیم خود لبخند را به لب مردم بیاورند یا غم را به روی صورت آنها بنشانند.
امتحان آنها، ساختن ایران است. ایرانی که در آن فقر موج نزند. تبعیض بیداد نکند. جامعه‌ای که در آن به نام سود بانکی از مردم بهره نگیرند. حضرت امام جمعه در کشوری مانند سوئیس از مسلمانان به خاطر حرام بودن بهره بانکی، بهره نمی‌گیرند و در کشوری که اقتصاد آن بر اساس عقود اسلامی است تا 30 درصد از مردم مسلمان بهره بگیرند. این امتحان الهی است که متاسفانه بسیاری از مسئولان در این سال‌ها در آن مردود شده‌اند. امتحان الهی، متروپل است. اگر مسئولان مربوط به این ماجرا کمی وجدان داشتند امروز شاهد فاجعه آبادان نبودیم و رامین و مریم در کافه‌شان مشغول پذیرایی از مردم خسته از گرمای آبادان بودند. حامیان رئیس جمهور سعی کنند، راهی دیگری برای دفاع از دولت پیدا کنند. این رسم خوبی نیست که پای خدا و ائمه اطهار را به زمین سیاست باز می‌کنند. مردم تنها در یک صورت از عملکرد دولت راضی خواهند شد که نتیجه تصمیمات دولت را در سفره زندگی خود ببینند؛ فرقی هم نمی‌کند که نام رئیسی جمهور رئیسی باشد یا روحانی!»
با این همه گویا عرصه برای بعضی حامیان دولت چنان تنگ آمده که چاره ای جز ادامه همین مسیر ندارند و راهی را می‌روند که پایانش معلوم و متاسفانه خوشایند نیست.