ضرورت ایجاد معاونت اقتصادی در آموزش و پرورش

بنیانگذار انتشارات بین‌المللی گاج، با تشریح ضرورت بازنگری در نگرش‌های موجود در حوزه آموزش و پرورش، راهکارهایی برای صرفه‌جویی در هزینه‌ها و همچنین افزایش بازدهی در حوزه آموزش ارائه داد.
ابوالفضل جوکار، با تاکید بر ضرورت تغییر نگرش در احداث و نوسازی مدارس گفت: باید دیدگاه قدیمی درباره ساخت و نوسازی مدارس تغییر کند تا مدارس به مکان‌های جذابتری برای کودکان و نوجوانان تبدیل شوند. نسل جدید، نیازمند فضاهای جذابتری برای آموزش است. با توجه به گسترش ارتباطات و دسترسی راحتتر به ویژگی‌های مدارس سایر کشورهای جهان، دانش‌آموزان شرایط آموزشی خود را با آن کشورها مقایسه می‌کنند و همین امر نوعی سرخوردگی در دانش‌آموزان ایجاد می‌کند چرا که غالب فضاهای آموزشی ما مناسب نیست.
وی در ادامه گفت: بسیاری از مدارس دولتی با متراژهای بزرگ در خیابان‌ها و میدان‌های اصلی شهرهای بزرگ واقع شده‌اند که اکنون؛ از یک سو با توجه به قدمت زیاد و از سوی دیگر وضعیت آلودگی صوتی و ترافیک، مناسب مدرسه نیستند. ولی به هر حال از قیمت خوبی برخوردارند، لذا می‌توان همزمان با فروش این املاک، در یک محیط فرعی و با آرامش، مدارس را با نگرشی جدید نوسازی کرد و درآمد مازاد آن را در امور زیربنایی آموزش و پرورش سرمایه گذاری کرد.
بنیانگذار انتشارات بین‌المللی گاج، در همین راستا گفت: همچنین می‌توانیم احداث مدارس در محیط‌های متفاوت را در دستور کار قرار دهیم. به عنوان مثال در پارک‌ها مدرسه بسازیم تا دانش‌آموزان در فضایی با نشاط درس بخوانند. وسعت برخی از پارک‌ها اجازه تاسیس چندین مدرسه را می‌دهد. ضمن اینکه بعد از انقلاب اسلامی پارک‌های زیادی در سراسر کشور احداث شده است. طبیعتا وقتی دانش‌آموزان با عبور از فضایی شاداب و ساکت، به مدرسه برسند و از سر و صدای خیابان و محیط پرازدحام دور باشند، با آرامش بیشتری آموزش می‌گیرند.
جوکار، در ادامه بر ضرورت صرفه‌جویی در هزینه‌ها و هزینه‌کرد آن در حوزه‌های پربازده تاکید کرد و با تشریح زیان‌های تغییرات مداوم کتب درسی گفت: تغییرات مداوم کتب درسی، افزایش هزینه‌های چاپ مجدد کتاب‌های درسی و به تبع آن کتاب‌های کمک درسی را در پی خواهد داشت که هزینه کاغذ مصرفی آن سرسام‌آور است. در اغلب کشورهای توسعه یافته، کتب درسی در فواصل زمانی چندین ساله تجدیدنظر صورت می‌گیرد. وقتی تغییرات کتب درسی به فواصل زمانی برای مثال پنج سال یا بیشتر محدود شود، یک کتاب درسی یا کمک درسی تا چند سال قابل استفاده است و این موضوع باعث کاهش هزینه خانواده‌ها خواهد شد.
بنیانگذار انتشارات بین‌المللی گاج با بیان اینکه سالیانه آموزش و پرورش بیش از ۱۳۵ میلیون جلد کتاب درسی چاپ می‌کند گفت: اگر هر ۵ سال یکبار کتاب‌های درسی چاپ شود، صرفه‌جویی حاصل از آن را می‌توان در امور زیربنایی آموزش و پرورش سرمایه‌گذاری کرد. این امر بویژه در شرایط کنونی که قیمت کاغذ به شدت افزایش یافته از اهمیت بیشتری برخوردار است.
وی افزود: در بسیاری از کشورها دانش‌آموزان بعد از اتمام سال تحصیلی بایستی کتاب‌هایشان را برای استفاده دانش آموزان سال بعد به مدرسه تحویل دهند و اگر آسیبی به کتاب‌هایشان وارد کنند هم خسارت می‌پردازند و هم در نمره انضباطشان که اهمیت بسیار زیادی دارد تاثیر منفی خواهد داشت. در حقیقت کتاب درسی در دست دانش‌آموزان، امانت است.
جوکار، با اشاره به جنبه دیگری از فواید عدم تغییر مداوم کتب درسی گفت: اگر کتاب‌های درسی پی در پی تغییر نکنند، نیازی به کلاس‌های ضمن خدمت برای معلمان به منظور آموزش مباحث تغییریافته درسی وجود نخواهد داشت و همین امر موجب صرفه‌جویی در هزینه‌های آموزش و پرورش می‌شود. از سوی دیگر معلمان نیز به مفاهیم کتاب‌های درسی تسلط بیشتری خواهند یافت و به تبع آن کلاس‌های درسشان را پر بارتر برگزار می‌کنند.
وی در ادامه به ضرورت افزایش کیفیت آموزش پرداخت و گفت: آموزش باید جذابتر باشد تا دانش آموزان موارد کیفی را فراگیرند. در کشور ما آموزش کیفی کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد که یکی از دلایل آن کم بودن ساعات آموزش و ساعات کاری معلمان است. معلمان در ایران ساعات کار زیادی ندارند و هزینه‌های زندگی آنها با این میزان کار نیز تامین نمی‌شود و مجبورند به مشاغل دیگری روی آورند که بعضا متناسب با شأن معلمان عزیز نیست. درحالی که می‌توان ساعات کاری معلمان را ۲ برابر کرد و به ازای آن، حقوق معلمان را ۴ برابر کرد تا هم از نظر تامین مخارج زندگی دچار چالش نباشند و هم با طیب خاطر، در ساعات کار اضافه، به امور آموزشی و پژوهشی مشغول شوند که این امر بدون تردید، در ارتقای کیفیت آموزشی و به‌تبع آن تربیت دانش آموزانی پویا و فعال، تاثیر فراوانی خواهد داشت.
بنیانگذار انتشارات بین‌المللی گاج در ادامه با اذعان به اینکه «می‌دانم دولت برای تامین حقوق فعلی معلمان نیز با مشکل مواجه است» گفت: باید نگاه روسای محترم جمهور به آموزش و پرورش تغییر کند و بودجه بیشتری به این حوزه مهم و زیربنایی اختصاص دهند.
جوکار در ادامه گفت، استفاده دولت از ظرفیت بخش خصوصی در همه بخش‌ها را از پیش نیازهای موفقیت در حوزه آموزش و پرورش ذکر کرد و گفت: خصوصی‌سازی آموزش، علاوه بر کاهش فشار بر بودجۀ دولت و کارآیی بیشتر در استفاده از منابع مالی و امکانات، موجب افزایش کیفیت آموزش خواهد شد. مشروط به اینکه فعالیت بخش خصوصی صرفا در ایجاد مدارس غیردولتی خلاصه نشود و در حوزه آموزش، پژوهش و پرورش ذهنی دانش آموزان نیز بتوانند حیطه آزادتری برای فعالیت داشته باشند و زمینه برای خلاقیت در این حوزه که اسیر سال‌ها تفکرات سنتی و فاقد خلاقیت است فراهم گردد.
وی ادامه داد: برخلاف تصور رايج مبني بر اين كه مدارس غیر دولتی به طبقه ممتاز و مرفه جامعه خدمات مي‌دهند؛ اما بخش اعظم آموزش خصوصي و اكثر روش‌هاي خصوصي‌سازي در دنیا خانواده‌هاي كم درآمد را هدف قرار مي‌دهند و اين موضوع در كشورهاي مختلف روز به روز در حال گسترش است و دولت‌ها صرفا نقش نظارتی و حمایتی دارند.
برای مثال تاسیس مدارس غیر دولتی با ظرفیت پذیرش ۵۰۰۰ دانش‌آموز با شهریه پایین به جای تاسیس مدارس غیر دولتی با ظرفیت ۱۵۰ دانش‌آموز و شهریه بسیار بالا.
متولیان امر آموزش بایستی به اقتصاد این حوزه تسلط داشته باشند، متاسفانه، در غیر این صورت، تاوان و هزینه این ضعف مدیریت اقتصادی را مردم می‌پردازند.
این مساله در سطح کلان نیز در وزارتخانه آموزش و پرورش هم مطرح است؛
سال ۹۴ در یک مصاحبه عرض کردم، تاسیس معاونت اقتصادی در آموزش و پرورش ضروری است، امروز این ضرورت بیشتر احساس می‌شود و البته مهمتر از آن، این است که این پست توسط یکی از وزرای اقتصاد خوب در دولت‌های گذشته و یا یکی از روسای سازمان برنامه و بودجه ادوار گذشته اداره شود، نه فرهنگیان عزیز.
اگر بخواهیم مشکلات اقتصادی آموزش و پرورش از حقوق و معیشت معلمان گرفته تا نوسازی مدارس و…. حل شوند، این اقدامات ضروری است.
وی در پایان اشاره کرد، مشکلات اقتصادی آموزش و پرورش به دست اقتصاددانان خبره قابل حل است.