پاییز آلوده در راه است

 صادق ضیائیان، ‌مدیرکل پیش‌بینی و هشدار سازمان هواشناسی، در یادداشتی در روزنامه همشهری نوشت: «تداوم خشکسالی در ایران موجب ‌شده‌ است با کمترین میزان وزش باد، گردوخاک به آسمان کشور راه یابد و آلاینده‌هایی از نوع کمتر از ۲/۵ میکرون و کمتر از ۱۰ میکرون در هوای تابستانی کشور افزایش پیدا کند. امسال ۳۸ درصد کاهش بارش را نسبت به بلندمدت در کشور شاهد بودیم و در ۵۰ سال گذشته این سومین سال کم‌بارش کشور است. همین موضوع منجر شد که هواریزها یا ذرات معلق در هوا که ناشی از گردوخاک است افزایش پیدا کند. از سوی دیگر، افزایش دما در تابستان نسبت به میانگین، منجر شد که میزان ازن در جو افزایش یابد. این اتفاق در کلانشهرها و زمانی رخ داده است که دما بالای ۳۶ درجه رسید و منجر شد آلاینده‌های ناشی از خودروها تحت‌ تأثیر افزایش دما، موجب شکل‌گیری ازن در جو و باعث افزایش آلودگی ‌شود.
طبیعت فصلی پاییز اما این گونه است که هر چه به روزهای سرد نزدیک ‌شویم، دو اتفاق در جو رخ می‌دهد. نخست آن که با خنک‌شدن هوا، از ارتفاع لایه محلی کاسته می‌شود. دیگر آن که تعداد روزهایی که وارونگی هوا اتفاق می‌افتد افزایش می‌یابد و هر چه به روزهای آخر پاییز نزدیک شویم، وارونگی دما افزایش می‌یابد. نتیجه آن که غلظت آلاینده‌ها در جو شهرها بیشتر می‌شود.
پاییز امسال اما چند ویژگی دارد. مهرماه و آبان‌ماه امسال کم‌بارش است و انتظار می‌رود تا نیمه‌های آذرماه نیز کم‌بارشی ادامه داشته باشد. نقشه‌های پیش‌بینی هواشناسی نشان می‌دهند که تنها از اواخر پاییز است که احتمال دارد شرایط بارش بهتر شود. تأثیر این موضوع در افزایش آلودگی هوا به این شکل است که وقتی نفوذ سامانه‌های جوی را نداشته باشیم، پایداری هوا بیشتر از سال‌های نرمال (معمول) اتفاق می‌افتد. در سال‌های نرمال تعداد نفوذ سامانه‌های جوی بیشتر است و با نفوذ این سامانه‌ها، وزش باد و بارش‌ها، تهویه هوا به اندازه کافی صورت می‌گیرد و اجازه انباشت آلاینده‌ها را در جو نمی‌دهد. اما در سال‌هایی که مانند سال گذشته بارش کمتر از حد نرمال است، تعداد روزهای آلوده بیشتر می‌شود. چون تعداد بارش‌ها کمتر بود و سامانه‌های جوی نیز کمتر به ایران نفوذ کردند.
بنابراین در پاییز امسال نیز انتظار می‌رود تعداد روزهای آلوده در کشور افزایش پیدا کند. دلیل آن هم استقرار پرارتفاع در تراز میانگین جو بیشتر از سال‌های معمول است که منجر به پایداری بیشتر آب و هوا می‌شود. در این شرایط بهتر است دستگاه‌های متولی در مقابله با آلودگی هوا مثل سازمان حفاظت محیط‌ زیست، وزارت نفت و شهرداری‌ها تمهیدات خاصی را برای جلوگیری از آلودگی هوا داشته باشند و از همین حالا به فکر سوخت‌های جایگزین به جای مازوت و آلاینده باشند. چون در فصول سرد سال مصرف انرژی بیشتر و نیاز به سوخت‌های فسیلی بیشتر می‌شود. بنابراین کشور مجبور به استفاده از سوخت‌های آلاینده می‌شود. بهترین راه برای کاهش آلودگی هوا در پاییز آن است که از همین حالا تمهیداتی اندیشیده شود که در روزهای سرد سال با افزایش پایداری جوی از سوخت‌های آلاینده کمتر استفاده شود.»