نیازی نیست همه‌چیز را درباره کرونا بدانید

یک روانشناس گفت: ایجاد یک تهدید جدید که تا میزان زیادی ناشناخته است و هرروز رنگ عوض می‌کند، یک خطر جدی روانشناختی محسوب می‌شود و نیازی نیست که شما همه‌‎چیز را در مورد این پاندمی بدانید. 
سپیده مشایخی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: صرف ۵-۱۰ دقیقه زمان روزانه آن هم فقط از منابع معتبر نه از طریق صفحات مجازی و... کافی است تا بتوانید در مورد جدیدترین پروتکل‌های بهداشتی اطلاعات کافی را به دست آورید. باقی زمان خود را به خود مراقبتی‌هایی اختصاص دهید که بهزیستی روانی شما را افزایش می‌دهد. سعی کنید، تمرکزتان را بر واقعیت‌های تأیید شده بیرونی قرار بدهید، نه اطلاعاتی که از فکرها، ترس‌ها و اضطراب‌های شما ناشی شده است. یکی از راه‌های پیشگیری از خطرات ناشی از ابتلا به کرونا، تقویت سیستم ایمنی بدن است و یکی از سم‌های اصلی برای سیستم ایمنی استرس و اضطراب است. پس با خودمراقبتی‌های روزمره، سطح این استرس‌ها را کاهش دهید تا در برابر این بحران ایمن‌تر شوید. 
وی افزود: این خودمراقبتی می‌تواند شرکت در یک کلاس ورزشی به صورت آنلاین یا ورزش کردن به تنهایی در خانه باشد. اگر در گوگل کلمه یوگا یا مدیتیشن را سرچ کنید، کلیپ‌های فراوانی برای شما می‌آورد که می‌توانید از آنها استفاده کنید.
این روان‌درمانگر با بیان اینکه وضعیت فعلی، شرایط را برای فردی که مبتلا به وسواس فکری- عملی است بسیار سخت‌تر می‌کند، گفت: فردی که به این اختلال مبتلاست، افکار، تصاویر و تکانه‌هایی تکرار شونده دارد که بدون اینکه کنترلی بر آنها داشته باشد به ذهن او وارد می‌شوند و او هرچه تلاش می‌کند، نمی‌تواند آنها را از ذهن خارج کند. به این افکار، تصاویر و تکانه‌ها، باورهای وسواسی گفته می‌شود. در چنین شرایطی فرد به دلیل ورود این افکار مزاحم، دچار اضطراب می‌شود.
وی افزود: افراد برای از بین بردن اضطراب پیش‌آمده دست به رفتارهای وسواسی مثل شست‌وشوی بیش از حد، چک کردن مداوم، تقارن ایجاد کردن و... می‌زنند. این افراد معمولا به دلیل احساس عدم کنترل بر وسواس‌ها و اعمالی که انجام می‌دهند احساس خستگی می‌کنند. از طرفی، وقتی که فرد زمان زیادی را صرف خنثی کردن این افکار می‌کند، جنبه‌های دیگر زندگی وی نیز مثل مشکلات زناشویی، شغلی و... نیز از این موضوع متاثر می‌شود. در ادامه ممکن است فرد علایم اضطراب و افسردگی را نیز تجربه کند و این شرایط منجر به استیصال می‌شود.  
مشایخی خاطرنشان کرد: خیلی اوقات مراجعین مطرح می‌کنند که نمی‌دانند چه مقدار شست‌وشو کافی است و به قول معروف ذهن آنها دکمه توقف ندارد. ما در روانشناسی این پدیده را «احساس درونی  دانستن می‌نامیم» یعنی کمی قضاوت شما مختل شده است و نمی‌دانید که چه زمانی باید توقف کنید. در چنین شرایطی حتما در مورد افکارتان با یک دوست صمیمی نزدیک یا یک متخصص صحبت کنید. 
وی با بیان اینکه افرادی که تا الان علامتی از وسواس را نداشتند، ممکن است در شرایط پاندمی کرونا و شنیدن اخبار منفی این روزها، اولین علامت رفتارهای وسواسی در آن‌ها  پدیدار شود، گفت: مسائل مربوط به سلامت روان مثل وسواس فکری-عملی در شرایط بحرانی و محدودیت‌ها معمولا عود می‌کنند و وخیم‌تر می‌شوند. همانطور که به کرات شنیده‌ایم، یکی از روش‌های پیشگیری از ابتلا به ویروس کرونا، شستن دست‌ها و اقلام خریداری شده است. حال دو مشکل عمده به وجود می‌آید؛ اول اینکه افراد مبتلا به وسواس شست‌وشو ممکن است علایم شدیدتری را تجربه و مدت زمان بیشتری از روز را صرف شست‌وشو کنند. از طرفی افرادی که تا الان علامتی از وسواس را نداشتند، ممکن است در شرایط پاندمی کرونا، اولین علامت وسواس شست‌وشو در آن‌ها پدیدار شود.
 این کارشناس ارشد روانشناسی بالینی افزود: متخصصان سلامت روان هنوز درحال بررسی اثرات کرونا بر اختلال وسواس هستند و هنوز راه‌حل‌هایی که از نظر علمی اثبات شده باشند، نداریم. فقط توصیه‌هایی می‌شود که عمل کردن به آنها بهزیستی زندگی افراد را بهبود می‌بخشد.
وی با بیان اینکه متأسفانه فضای مجازی فرصتی را فراهم کرده که بدون نظارت، هر محتوایی در آن به اشتراک گذاشته می‌شود، گفت: ایجاد یک تهدید جدید که تا میزان زیادی ناشناخته است و هرروز رنگ عوض می‌کند، یک خطر جدی روانشناختی محسوب می‌شود. نیازی نیست که شما همه‌‎چیز را در مورد این پاندمی بدانید. توصیه می‌شود که پروتکل‌های درمانی، مبتنی بر پیشگیری از ابتلا به ویروس را فقط از طریق منابع معتبر پیگیری کنید. درستی و معتبر بودن اطلاعات مربوط به سلامت جسم و روان، فقط باید از سوی متخصصین این حوزه مورد تأیید قرار بگیرد. پس توصیه می‌شود برای دریافت جدیدترین پروتکل‌ها، تنها روزی به مدت ۵ دقیقه معتبرترین منابع خبری را دنبال کنید و از گشت‌و گذار در سایر سایت‌ها، صفحات و کانال‌هایی با عناوین مشابه پرهیز کنید.
مشایخی افزود: طبق توصیه‌های سازمان جهانی بهداشت اگر دست‌ها به مدت ۲۰ ثانیه شسته شوند، ویروس از روی آن‌ها پاک می‌شود. ممکن است وسواس‌تان به شما بگوید که۲۰ ثانیه کافی نیست در حالی که با سپری کردن زمانی بیشتر از ۲۰ ثانیه، تاثیر بیشتری بر نابودی ویروس نگذاشته‌اید، اما یک اثر مخرب بر دست‌های خود گذاشته‌اید؛ زیرا با شستن بیش از اندازه، پوست دست شما نازک‌تر و حساس‌تر شده و به میزان بیشتری مستعد ابتلا به بیماری می‌شود. در نتیجه شما اگر نگران آلودگی به ویروس هستید، با ۲۰ ثانیه شست‌وشو، ویروس و سایر بیماری‌ها را از خود دور کنید. 
وی خاطرنشان کرد: یکی دیگر از راه‌های پیشگیری از ابتلا به کرونا، ضدعفونی کردن سطوح و وسایلی است که از بیرون وارد خانه شده‎‌اند. پس اگر خرید نداشته‌اید و در خانه بوده‌اید، نیازی به ضدعفونی وسایل ندارید. اگر در خانه متوجه شدید که وسواس شما دارد به شما می‌گوید که همه جا را تمیز کنید، اول از خودتان بپرسید که آیا واقعا این کار لازم است؟
این روان‌درمانگر با بیان اینکه برخی افراد احساس مسئولیت‌پذیری افراطی دارند، گفت: در برخی مراجعین شاهد این هستیم که نگرانی زیادی دارند که مبادا آنها موجب ابتلاء خانواده‌شان به بیماری شوند. در واقع این وسواس در ذهن فرد است که در مورد این ترس‌ها با او سخن می‌گوید. برای اینکه این احتمال را از بین ببرند، با حسی سرشار از مسئولیت‌پذیری افراطی، شروع به شست‌وشو می‌کنند تا خطر را از خود و خانواده خود دور کنند. لازم به ذکر است که این موارد همیشه برای یک فرد مبتلا به وسواس وجود داشته، حال با اضافه شدن یک تهدید جدید، شرایط سخت‌تر می‌شود و مدت زمان بیشتری از روز را به خود اختصاص می‌دهد.
وی افزود: برخی بر این باور هستند که اگر فکری خطرناک به ذهن آن‌ها خطور کند، حتما اتفاق می‌افتد و آنها باید از این اتفاق جلوگیری کنند. سعی کنید، تمرکز خودتان را بر واقعیت‌های تأیید شده بیرونی قرار بدهید، نه اطلاعاتی که از فکرها، ترس‌ها و اضطراب‌های شما ناشی شده است. هر زمان که چنین فکر، ترس و اضطرابی به سراغ شما آمد، این سوال را از خود بپرسید که این فکر، چقدر با واقعیت بیرونی هماهنگ است؟ آیا در منبع موثقی نوشته شده است که اگر این فکر به سراغت آمد باید به سراغ شست‌وشو بروی؟
مشایخی خاطرنشان کرد: ممکن است شما خیلی کمال‌گرایانه تلاش کنید که این ویروس منحوس را از بین ببرید. این را به خاطر داشته باشید که متخصصین این امر هنوز نتوانسته‌اند ایمنی کامل در برابر ویروس را تایید کنند. پس شما هم نمی‌توانید به طور کامل از خود محافظت کنید و با اضافه کردن به راهبردهای مقابله‌ای خود در برابر از بین بردن ویروس و خطر آلودگی، فقط سلامت روان خود را تهدید کرده‌اید. چون همانطور که گفتم زیربنای تمام این رفتارهای وسواسی نوعی اضطراب است و این اضطراب و استرس سمی مهلک برای سیستم ایمنی شما محسوب می‌شود.