روبیکا؛ مکعب بهم ریخته و درست نشدنی!

هفته گذشته خبری تاسف برانگیز از شکل گیری صفحات تقلبی در اپلیکیشن «روبیکا» تبدیل به موجی علیه این اپلیکیشن  شد و داستان به جایی رسید که از یکسو اعلام شد که مجوز روبیکا از سوی ساترا (سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر) باطل شد و از سوی دیگر این اپلیکیشن از «گوگل پلی» حذف شد! این داستان یکبار دیگر توجه ها را به رفتارهای غیرحرفه ای بعضی اپلیکیشن های داخلی جلب کرد، اپلیکیشن هایی که به نظر می رسد از حمایت هایی نامتعارف بهره مند هستند.
داستان از خبر رسانی جمعی از بازیکنان پرسپولیس آغاز شد که در صفحه اینستاگرام شان اعلام کردند که در روبیکا، صفحه ایی جعلی و بدون اطلاع آنها تشکیل شده و پست های آنها در اینستاگرام را در آنجا باز تولید می کند. عجیب اینجا بود که این صفحات حتی تیک آبی (احراز هویت) هم داشت! 
این موضوع منجر به واکنش روبیکا شد که در صفحه توییتر خود اعلام کرد که این اقدام با هماهنگی کامل باشگاه و بازیکنان و در چارچوب کمپین مربوطه صورت گرفته است؛ اما یکی دو روز بعد مشخص شد که این صفحات محدود به بازیکنان پرسپولیس نیست و چهره های مختلف را دربر می گیرد. همچنین پس از انتشار این اخبار در اینستاگرام، کاربران دیگری در شبکه‌های اجتماعی از جمله توییتر اعلام کردند که بدون اطلاع آنها، صفحاتی به نامشان در روبیکا ایجاد شده و در عین حال از مطالبی که در صفحه عمومی اینستاگرامشان قرار دادند، برای پر کردن محتوای صفحات استفاده شده است. حتی ادعا شد که در این اپلیکیشن به نام برخی چهره های سیاسی وابسته به رژیم سابق هم صفحه ساخته شده است!
روابط عمومی روبیکا باز هم در واکنشی ساخت این اکانت‌ها را تکذیب کرد و با اعلام شماره تلفنی خبر داد کاربران می‌توانند در تماس با روبیکا و پس از اینکه احراز هویت شدند، یا کنترل این صفحات را برعهده بگیرند و یا خواستار حذف آنان بشوند. این روابط عمومی ادعا کرد: «این موارد اندک بوده و صفحاتی که به صورت عمومی یا همان پابلیک هستند در اینجا وجود دارند، موضوعی که در خود اینستاگرام هم رخ می‌دهد و گاهی یک صفحه تمام اطلاعات یک صفحه دیگر را عینا منتشر می‌کند و توسط هر فردی ممکن است رخ دهد.» اما جالب اینجا بود که امکان حذف این صفحات تقلبی وجود نداشت چون فقط شخصی که صفحه تقلبی را ساخته بود امکان درخواست حذف را داشت.
در شرایطی که خواسته کاربران رسیدگی به این موضوع بود، علی سعد معاون کاربران و تنظیم‌گری اجتماعی ساترا (سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر) در توئیتر خبر داد: از بهمن ماه ۹۹ پیگیری پرونده تضییع حقوق کاربران در روبیکا را شروع کردیم و با طیف وسیعی از تخلفات روبرو شده‌ایم. تخلفات ترافیکی و درآمدهای غیرقانونی، فعالیت بدون مجوز، نقض قوانین رقابت، گزارش‌های اخیر مبنی بر استفاده غیرمجاز از اطلاعات شخصی کاربران و... ضرورت اصلاح را بیش از پیش روشن می‌کند.
وی خاطرنشان کرد: ساترا با ابطال مجوز سرویس صورت و تصویر سوپر اپلیکیشن روبیکا و منع پخش تبلیغات بازرگانی آن در رسانه ملی، اقدامات اولیه را به انجام رساند. در مورد تخلفات ترافیکی با نامه‌نگاری با وزارت ارتباطات و طرح شکایت در کمیسوین اصل ۹۰ پرونده احقاق حقوق کاربران را پیگیری کرد که منجربه حذف محاسبه غیرقانونی پهنای باند در آن شد. اما متاسفانه به دلیل برخی ناهماهنگی‌ها همچنان شاهد تداوم فعالیت‌های متخلفانه این پلتفرم هستیم. علی‌رغم این‌که ساترا «اولین و تنها» نهاد اقدام‌کننده علیه تخلفات روبیکا بود ولی خودش را به حمایت تمام‌قد از «سرویس داخلی قانونمند» متعهد می‌داند؛ روشن است حمایت از پلتفرم داخلی به معنای فعالیت در شرایط برابر و در چارچوب مقررات کشور است که در مورد روبیکا این مساله نقض شده. ساترا پیگیری تخلفات روبیکا را تا اصلاح نهایی و فعالیت قانونمند ادامه خواهد داد.
در مقابل بار دیگر روابط عمومی روبیکا به میدان آمد و اعلام کرد روبیکا هیچگونه مجوزی از ساترا نداشته است که ساترا بخواهد آن را باطل کند. در خصوص بخش فیلم و سریال روبیکا نیز روبیکا در سال ۱۳۹۷ فقط برای مدت شش ماه و به‌صورت موقت مجوز از ساترا برای این قسمت داشت که همان موقع نیز منقضی شد و هیچگاه تمدید نشده است؛ زیرا روبیکا اقدام به عقد قرارداد با سایر پلتفرم‌های دارای مجوز کرده و انتشار محتوا از سیستم‌های این پلتفرم‌ها انجام می‌شود نه روبیکا. در نهایت حتی در صورت وجود مجوزی برای ابطال از سوی ساترا، زیبنده یک نهاد حاکمیتی نیست که بدون انجام هیچگونه تحقیقاتی و اخذ توضیح بابت شایعات و اکاذیب منتشره علیه روبیکا در روزهای اخیر، از طریق یک رشته توئیت و نه حتی نامه‌ای رسمی، ابطال مجوز یک پیام‌رسان که حتی رسانه صوت و تصویر فراگیر نیز محسوب نمی‌شود و حتی درخواست مجوزی نداده، اعلام شود.
پنج شنبه گذشته در ادامه این ماجرا «گوگل پلی» امکان نصب اپلیکیشن روبیکا را از بستر خود حذف کرد که به نظر می رسد این اتفاق در پی شکایت کاربران و گزارش این اپلیکیشن توسط شاکیان رخ داده باشد. اما نکته جالب اینجا است که برخی فعالان اصولگرای فضای مجازی این اقدام «گوگل پلی» را دشمنی با آزادی عنوان کردند! 
همچنین از سوی دیگر نامه ای مجازی خطاب به معاون محترم امور فضای مجازی دادستانی کل کشور تهیه و از سوی عده ای امضا شد که در آن خطاب به این مقام قضایی آمده است: « به تازگی طی حرکتی غیرحرفه‌ای و غیراخلاقی در اپلیکیشن روبیکا اکانت‌هایی به نام افراد و پلتفرم‌های مختلف بدون اطلاع یا دریافت مجوز از آن‌ها ایجاد شده است. جالب اینجاست که مشخصات و در بیشتر موارد تصویر این اکانت‌ها، از صفحه اینستاگرام افراد کپی شده است. در برخی موارد، با وجود آگاهی نداشتن افراد شناخته‌شده از ساخته شدن این اکانت‌ها، روبیکا تیک آبیِ نشانه احراز هویت را هم به این اکانت‌های جعلی اضافه کرده است. ساخت این حساب‌های جعلی، نمونه آشکار زیر پا گذاشتن حقوق کاربران و سوءاستفاده از اطلاعات آنان است و براساس قانون انتظار می‌رود در دادسرای جرایم رایانه‌ای قابل پیگیری باشد.ما امضاکنندگان‌ این کارزار، درخواست داریم فوراً به این حرکت غیرمسئولانه و خلاف قانون روبیکا رسیدگی شود. »
با این احوال به نظر می رسد حتی اگر این اپلیکیشن به کار خود ادامه دهد ضربه ای اساسی به اعتبار آن وارد شده است. این اپلیکشین حالا شبیه مکعب روبیکی شده که بهم ریخته و راست و درست کردنش آسان نیست و اگرچه این اپلیکیشن در این سالها توانسته با حمایت و تبلیغات بسیار در صداو سیما مشتری هایی جمع کند اما حالاروزهای افول خود را آغاز کرده است. با این حال نکته مهمتر این است که در ایامی که نمایندگان مجلس با طرح جنجال برانگیز خود برای محدودیت فضای مجازی، دم از «صیانت از حقوق کاربران فضای مجازی» می زنند واکنش رسمی و قانونی علیه رفتارهای غیر حرفه ای این اپلیکیشن می تواند نشانه ای از واقعی بودن ادعای صیانت از کاربران فضای مجازی باشد.