احتمال تزریق دُز سوم سینوفارم به سالمندان

رییس مرکز تحقیقات ویروس شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، درباره اما و اگرها در خصوص تاثیرگذاری واکسن‌های کرونا بر واریانت‌های مختلف این ویروس توضیح داد.
دکتر علیرضا ناجی در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به اما و اگرهایی که درباره میزان ایمنی‌زایی واکسن سینوفارم مطرح شده است، گفت: طبق حرف سازمان جهانی بهداشت بهترین واکسن، اولین واکسنی است که در دسترس هر کسی قرار می‌گیرد. واقعا صبر کردن برای اینکه یک واکسن دیگری را انتخاب کرده و تزریق کنیم، اشتباه است. درباره سینوفارم مطالعات نشان داده است که سینوفارم در افرادی که سن بالای ۶۰ سال دارند، ممکن است عملکرد مناسبی نداشته باشد.
وی افزود: البته باید توجه کرد که در هر صورت نسبت به قبل از تزریق واکسن سینوفارم در سنین بالا، اکنون تعداد و درصد موارد مرگ‌ومیرمان کمتر شده است. بنابراین مقداری تاثیرگذار بوده است. به هر حال بیماری کووید ۱۹ بیماری جدیدی است و واکسن‌های مختلفی که وارد بازار می‌شوند، مطالعات مختلف بر رویشان انجام شده و اطلاعات جدید درباره آن‌ها به دست می‌آید و آن زمان است که باید برنامه‌ریزی‌مان برای تزریق واکسن در گروه‌های سنی مختلف یا در بیماران و افرادی که بیماران خاصی را دارند، باید تجدید نظر و برنامه‌ریزی کنیم.
ناجی با بیان اینکه در دنیا نشان داده شده که سینوفارم در گروه‌های سنی پایین‌تر از ۶۰ سال عملکرد مناسبی دارد، گفت: در عین حال می‌دانیم که تمام واکسن‌هایی که درباره آن‌ها صحبت می‌کنیم، عملکردشان در برابر واریانت‌های ووهان و واریانت‌هایی که اوایل پاندمی بوده، بررسی شده است. در حالی که اکنون واریانت‌های جدید آمده و تمامی واکسن‌ها نسبت به واریانت‌های جدید کاهش کفایت را دارند. حال بسته به اینکه نوع واکسن چه باشد، تاثیرات‌شان در برابر واریانت‌های جدید کمتر یا بیشتر می‌شود.
وی درباره افراد بالای ۶۰ سالی که سینوفارم تزریق کرده‌اند، گفت: باید این مطالعه و برنامه‌ریزی از سوی وزارت بهداشت انجام شود و اگر نقصانی وجود دارد که به نظر می‌آید وجود دارد، باید به فکر دوزهای بوستر یا یادآور برای این گروه‌ها باشند. به هر حال هم کادر درمان و هم افرادی که در سنین بالا بودند و واکسن را تزریق کرده‌اند، پنج تا شش ماه از واکسیناسیون‌شان گذشته و بر این اساس باید به فکر دوزهای بوستر بود که بر اساس مطالعاتی که انجام می‌شود، می‌توان از این اقدام جواب گرفت.
ناجی ادامه داد: بسته به نوع واکسن، دوز "بوستر" بین شش تا ۱۰ ماه بعد از واکسیناسیون می‌تواند تزریق شود و معمولا توصیه بعد از شش ماه می‌شود. به خصوص در گروه‌های سنی بالا که ریسک بالاتری دارند یا  کادر درمان که برخورد بیشتری با بیماران دارند یا کسانی که بیماری‌های زمینه‌ای دارند، توصیه می‌شود که دوز بوستر برایشان تزریق شود. به عنوان مثال کشو انگلستان دارد بررسی می‌کند تا در اوایل پاییز بالای ۵۰ سال را واکسن بوستر بزند. در عین حال امارات هم اعلام کرده برای کسانیکه سینوفارم تزریق کرده، می‌خواهد دوز بوستر فایزر را آغاز کند.
ناجی گفت: به هر حال این برنامه‌ریزی‌ها وجود دارد، اما سازمان جهانی بهداشت مخالفتی منطقی هم با این موضوع دارد و اعلام می‌کند ما در موقعیتی هستیم که اگر شرکت‌ها توانایی تولید واکسن‌های بیشتری را دارند، نباید این را به کشورهای ثروتمند اختصاص دهند، بلکه باید این واکسن‌ها را در اختیار کشورها و افرادی که هنوز واکسن تزریق نکرده‌اند، قرار دهیم. البته این موضوع نفی‌کننده اثرات واکسن بوستر و مزایایی که دارد آن هم با توجه به واریانت‌هایی که دارد ایجاد می‌شود، نیست. بنابراین دوز بوستر مهم است و هرچه بتوانیم سطح آنتی‌بادی‌های خنثی‌کننده را بالا ببریم، منفعت بهتری را در برابر واریانت‌های کرونا پیدا می‌کنیم.
وی با بیان اینکه البته می‌دانیم که بسیاری از مردم در دنیا واکسن تزریق نکرده‌اند و با توجه به اینکه همه ما در برابر کرونا در یک کشتی قرار داریم، باید این مسائل را هم در نظر بگیریم، گفت: از نظر علمی توصیه بر این است که پلتفرم واکسن در دوز بوستر تغییر کند.
ناجی درباره میزان ایمنی‌زایی واکسن‌ها در برابر ابتلای به کرونا یا مرگ و میر ناشی از آن، گفت: در حال حاضر با توجه به واریانت‌های جدیدی که آمده است، این موضوع که فردی که واکسن تزریق کرده است به هیچ عنوان دچار بیماری نشده یا بیماری‌اش شدید و منجر به مرگ و میر نمی‌شود، صدق نمی‌کند. عملکرد واکسن‌ها در زمانی مورد آزمون بالینی قرار گرفت که واریانت‌های ووهان و آلفا را داشتیم، اما واریانت‌های جدید به ویژه در دلتا و ... که هم سرعت انتقال و تکثیر بسیار بالا و خصوصیات ایمن‌گریزی بالاتری دارد و با توجه به اینکه ژنتیک جمعیت‌های مختلف متفاوت است و بیماری‌های زمینه‌ای که دارند، متفاوت است و این واریانت‌های جدید می‌توانند خیزهای بسیار شدیدی را ایجاد کنند. بر این اساس دیگر اکنون درباره اینکه واکسن‌ها ۱۰۰ درصد از بیماری علامت‌دار یا مرگ‌ومیر جلوگیری می‌کنند، نمی‌توان اظهارنظر کرد.
وی افزود: البته عمدتا اعلام می‌شود که واکسن‌ها می‌توانند از بیماری‌های شدید، بستری شدن در آی سی یو و مرگ جلوگیری کنند، اما موارد نقض هم دارد. با توجه به نوع واکسن‌ها، بیماری‌های زمینه‌ای و ژنتیک افراد، اقدامات کنترلی غیردرمانی و شدت رعایت آن‌ها که شامل ماسک زدن، رعایت فاصله، ممانعت از مسافرت و... می‌توانند در این موضوع موثر باشند.
وی تاکید کرد: فعلا ایمن‌ترین راه رعایت پروتکل‌های بهداشتی است. ما همچنان باید در زمینه واکسیناسیون بسیار اهتمام داشته باشیم. نمی‌توان گفت که واکسن‌ها بی تاثیر شدند، بلکه ممکن است تاثیر آن‌ها کمتر شده باشد. بر همین اساس با توجه به این موضوع و با توجه به واریانت‌های جدیدی که آمدند، می‌توانند از سیستم ایمنی فرار کرده و پیک‌های بسیار بزرگی را ایجاد کنند چون قدرت انتقال‌شان بالا رفته است.
وی گفت: بنابراین علاوه بر واکسیناسیون که باید با واکسن‌های موجود انجام شود، اقدامات کنترلی غیر درمانی وجه بسیار قوی‌تری پیدا می‌کند. اقدامات کنترلی می‌تواند گردش ویروس و سرعت انتقال ویروس را به افراد کاهش دهد و هرچه گردش ویروس کمتر شود، تعداد موارد پایین‌تر آمده و واریانت‌ها ممکن است که به وجود نیایند. بنابراین این اقدامات بسیار مهم هستند و در تکمیل آن با انجام واکسیناسیون می‌توانیم در کنترل کووید موفق باشیم.
ناجی ادامه داد: با توجه به اینکه این اقدامات در کشورها شدت و ضعف دارند و در کشورمان هم می‌بینیم که جدیت لازم را در اجرای محدودیت‌ها در شرایط قرمز و لاک‌داون را نداریم؛ اینجا باز هم نقش واکسیناسیون بسیار بیشتر می‌شود. اما ترسم از این است که اگر این اقدامات را جدی نگیریم، واکسیناسیون هم تحت تاثیر قرار بگیرد. البته دنیا هم باید به سمت واکسن‌هایی با پلتفرم‌های کاراتر و فرمولاسیون جدیدتر بر علیه واریانت‌های موجود رود.