عکاسی از حیات وحش چه چالش هایی دارد؟!

حیات انسان‌ها به زندگی طبیعت وصل است و هر خدشه‌ای در چرخه زندگی حیوانات و گیاهان، اثر مستقیمی بر انسان‌ها دارد. عکاسان حیات وحش، حلقه ارتباط بین طبیعت و انسان‌ها هستند و ما را با زیبایی و پیچیدگی‌های حیات وحش آشنا می‌کنند. با آقای «فریبرز حیدری» پیشکسوت عکاسی از حیات وحش مورد این فعالیت در ایران و مسائل و موانع آن گفتگو کردیم.
 
بعد از انتخاب شما به عنوان قهرمان ملی سال 1394، میزان اهمیتی که ارگان‌های مربوطه به این حرفه نشان می دادند چقدر افزایش پیدا کرد؟
بعد از انتخاب بنده آن هم بین شخصیت‌های بسیار معروف، حواشی بسیاری پیش آمد و دریافت جایزه چند بار به تعویق افتاد و در نهایت لغو شد اما برگزاری آن می‌توانست تبلیغی برای حفاظت از محیط زیست باشد. در سالهای اخیر تعامل با محیط زیست بیشتر شده است و از نظر مردم، یک عکاس حیات وحش؛ همسطح یا حتی بالاتر از هنرمندان و ورزشکاران است.
 
تعداد عکاسان چقدر است؟ کلاس‌های آموزشی وجود دارد؟ یک حالت سازمانی دارند؟ آیا خانم‌ها نیز فعالیت می‌کنند؟
بله تعداد زیادی فعالیت می‌کنند و در این بین حدودا 15 نفر هستند که از کیفیت بسیار بالایی برخوردار هستند. بنده تا حالا کلاسی تشکیل نداده‌ام اما همکارانم کلاس‌هایی برگزار می‌کنند و کیفیت بالایی هم دارد. پیگیری‌های زیادی توسط همکار بنده آقای «مهاجران» انجام گرفت، اما متاسفانه قدمی از سوی مسئولان سازمان محیط زیست برای هدفمند کردن عکاسان صورت نگرفت. حدود نیمی از عکاسان خبره خانم هستند که می‌توان به سرکار خانم «یاسمین یوسفی» اشاره کرد. اما به طور کلی رغبت به این حرفه بسیار کم است زیرا؛ تجهیزات بسیار گران است و حمایتی از سوی دولت نیز نمی‌شود، نشریات نیز بیشتر میل به دریافت مجانی عکس دارند یا کسی که برای تهیه گزارش رفته است، عکس را می‌گیرد و اینگونه بی‌نیاز از خرید آن توسط عکاسان حرفه‌ای می‌شوند. سختی‌های این کار باعث عدم رغبت خانم‌ها به این نوع عکاسی نشده است اما موانعی که در مسیر می‌اندازند، باعث شده است خانم‌ها کمتر روی بیاورند.
 
بازخورد مردم به فعالیت‌های شما چگونه است؟ وقتی برای عکاسی به منظقه‌ای می‌روید، میزان همراهی از سوی مردم چقدر است؟
مردم آگاه‌تر و مصالحه‌جو‌‌تر شده‌اند و دیگر با دیدن عکسی که یک حیوان در خون خودش می‌غلتد، عادی برخورد نمی‌کنند بلکه بیشتر خواهان حفظ و نگهداری گونه‌های جانوری هستند. در مناطقی هم که برای عکسبرداری می‌روم شاهد این هستم که تعامل بیشتری با حیوانات می‌شود و راحت‌تر می‌توان با مردم صحبت کرد که پلنگ نیاز به حفاظت دارد، حتی اگر به گله‌های آنها حمله کند. یا به دلیل مسائل خرافی دیگر حیوانات را نمی‌کشند. بنده به دنبال تهیه کتابچه‌های کوچکی بودم که در مورد زیست آن منطقه، بین مردم منتشر کنم و می‌خواهم کتاب اطلس حیات وحش ایران را منتشر کنم که شامل اطلاعات و عکس‌های بسیار زیادی است. اما متاسفانه با وجود پیگیری‌های بسیار حامی مالی پیدا نکرده‌ام و امید دارم که روزی چاپ شود تا بدانیم در اطرافمان چیست و چگونه باید رفتار کنیم.
 
سختی و راحتی عکاسی در یک آب و هوا، یک امر کلی است یا به شخص ربط دارد؟ عکاسی از کدام حیوانات راحت‌تر و سخت‌تر است؟
 قانون کلی وجود ندارد و بستگی به شخص دارد و بنده سرما بسیار اذیتم می‌کند. عکاسی از پستانداران به دلیل اینکه مغز تکامل یافته‌تری دارند بسیار سخت است اما در طرف مقابل عکاسی از دوزیستان و خزندگان زحمت زیادی ندارد. برای مثال در سفری که به ساری داشتم تا در تالاب‌ها از یک نوع قورباغه عکاسی کنم؛ هزاران قورباغه وجود داشت و می‌توانستی از هر کدام عکاسی کنی اما در طرف مقابل برای عکسبرداری از روباه ترکمنی که اولین عکسی بود که از آن در ایران گرفته شد و در معتبرترین مجله حیات وحش خاورمیانه بازتاب داده شد، سه سال تلاش کردم و با کمک بومی‌ها توانستم عکسی از آن بگیرم.
 
در 26 سالی که فعالیت می‌کنید چه چیزهایی بسیار شما را شگفت‌زده کرده است؟
 در دهه هفتاد در استان سیستان و بلوچستان در چابهار توانستم برای اولین بار در ایران از «آگاما صخره‌ای سیاه»عکسبرداری کنم و یکبار هم در یکی از استان‌های جنوبی از«کورکور یال سیاه»عکس گرفتم. پرنده‌ای که گمان میشد ایران در مسیر مهاجرتش است اما امروزه به تعداد زیادی وجود دارد اما متاسفانه خیلی‌ها نیز آن را می‌خرند و نگهداری می‌کنند. در سال 1390 هم در منطقه توران شاهرود توانستم از یک «یوزپلنگ» در حالی که اتفاقی دیدمش، عکس بگیرم.
   آیا عکاسان ایرانی در جهان مطرح هستند؟
 به دلیل عدم حمایت و گرانی تجهیزات عکاسی، توان رقابت وجود ندارد و هر عکس زیبایی که ثبت می‌شود، حاصل تلاش‌ و خلاقیت عکاس است.
 
آیا هنگام عکاسی با شکارچیان مواجه شده‌اید؟
بنده مخالف این هستم که حیوانات را به دلیل تفریح شکار کنند، نیاز گوشتی نیز دیگر وجود ندارد. اما بارها پیش آمده است که شکارچیان بومی به بنده در پیدا کردن محل زیست آن گونه جانوری کمک کنند.
 
چه صحبتی با کسانی که می‌خواهند وارد این حرفه بشوند دارید؟
 فکر نکنید ارزش یک خرس بیشتر از یک ملخ است و از تمام گونه‌ها عکس بگیرید زیرا طبیعت متشکل از میلیون‌ها حیوان و گیاه و حشره است و حضور هر کدام لازم است. عشق به کار نیز بسیار مهم است زیرا بحث مالی وجود ندارد و تنها عشق به محیط زیست است که شما را به جلو می‌برد. کسب اطلاعات از آن گونه و جغرافیای محل نیز بسیار مهم است تا از قبل تمهیدات لازم را انجام دهیم که بهترین نتیجه را کسب کنیم.
گفتگو: سید مهدی داودی